Wat een robot met 1,1 miljoen volgers ons leert over roem

© /
Geert Zagers
Geert Zagers Journalist bij Knack Focus

Knack Focus brengt u in de laatste weken van 2018 de beste verhalen van het afgelopen jaar. Dit is er een van.

Negentien jaar oud. Werkt als model en influencer. Wordt door 1,1 miljoen mensen gevolgd op Instagram. Heeft zich net geout als robot. De eerste virtuele influencers zijn druk bezig om het concept ‘roem’ op zijn kop te zetten. We leven in een gekke, gekke wereld.

Lees hier de rest van de beste Knack Focus-verhalen uit 2018.

Het kan zijn dat u niets snapt van wat er hierna volgt.

Daar is een goede reden voor.

Er is vrijwel niemand die hier nog iets van begrijpt.

Miquela Sousa, beter bekend als Lil Miquela of Miquela, is een negentienjarig Braziliaans-Amerikaans model, een zangeres en Instagram-influencer met 1,1 miljoen volgers. Scroll door haar feed en je ziet een leven zoals dat van elke andere hedendaagse it-girl. Miquela gaat naar Coachella en Prada-defilés, zegt woke dingen over Black Lives Matter en transgenderrechten en post foto’s van haar outfits – doorgaans chique street wear. Zoals elke andere influencer was ze bij het laatste optreden van Beyoncé. Zoals elke andere influencer gebruikt ze voor alles de hashtag #blessed. Zoals elke andere influencer gaat ze op de foto met Diplo. Er is maar één ding dat Lil Miquela van andere influencers onderscheidt.

Westworld, Her, Blade Runner 2046 en Black Mirror: ze hebben een opmerkelijke fascinatie met robots, maar na de fictie beginnen we nu de eerste experimenten met impact in de realiteit te zien.

Ze bestaat niet.

Waarmee we bedoelen: er is geen corresponderende persoon in de realiteit.

Miquela Sousa is niet echt.

Het is ook niet alsof ze dat wegsteekt. Op haar foto’s ziet ze eruit als de Sims-avatar van Kylie Jenner: je zou even kunnen denken dat het een foto is, maar kijk goed en je ziet dat het beeld digitaal gerenderd is. Wat haar interessant maakt, is dan ook niet dat ze nep is, maar alles wat er rondom haar gebeurt. Bekende koppen als Diplo, Nile Rogers en How to Dress Well staan op selfies met haar. Grote kledingmerken werken met haar samen. Op Instagram reageert ze op de comments onder haar posts, met wat geluk beantwoordt ze uw direct messages. Onder meer de BBC, Vogue, Buzzfeed en The Guardian interviewden haar – per e-mail, weliswaar. Haar meest tot de verbeelding sprekende stunt: op Coachella en een defilé van Prada was Miquela als drone aanwezig. Als in: er vloog een ding rond dat Instagram-foto’s trok, die rechtstreeks naar haar feed gingen. Dat was raar.

Niemand die de grenzen tussen de virtuele en de gewone realiteit meer doet vervagen dan Miquela. Dat is dan ook de centrale vraag sinds ze anderhalf jaar geleden op Instagram verscheen: hoe echt is Miquela? Er waren mensen die beweerden dat Miquela een marketingstunt van The Sims was, anderen zagen in haar de gefotoshopte versie van het Britse model Emily Bador. Was Miquela een geheim alter ego, een creatie van een bedrijf of een geprogrammeerde robot? Niemand die het met zekerheid kon zeggen.

Dat mysterie bereikte eind vorige maand een hoogtepunt nadat haar Instagram-account gehackt was. Al haar foto’s waren verwijderd. Miquela zou ze pas terugkrijgen als ze mensen ‘de waarheid’ zou vertellen over haar identiteit. De hack was het werk van Bermuda, een blonde instagrammer met uitgesproken Trump-sympathieën die graag met wapens poseert en uiterst rechtse memes deelt. Om de dingen nog raarder te maken bleek ook Bermuda niet echt te bestaan. Vanzelfsprekend.

Daarop volgden een paar dolle dagen robotoorlog, waarna Miquela zich outte als robot. Ze deed dat met een sobere, intieme selfie, geheel in de lijn van confessionele posts die dezer dagen en vogue zijn, waaronder ze haar verhaal deed: dat ze een autonome AI-robot was, dat ze ontwikkeld was door een bedrijf dat Cain Enterprises heet en dat ze gestolen was door een ander bedrijf, Brud. ‘I want to feel confident in who I am and to do that I need to figure out what parts of myself I should and can hold onto’, schreef ze.

Dat was onzin uiteraard, behalve één ding: Brud is een start-up in Silicon Valley, naar eigen zeggen gespecialiseerd in robotica en artificiële intelligentie, die eigenaar is van zowel Miquela als Bermuda. Een van de oprichters is Trevor McFedries, een voormalige muziekproducer en -manager, onder meer van Banks, Katy Perry en Sky Ferreira. Bij zijn laatste investeringsronde haalde Brud 6 miljoen dollar op.

En die 6 miljoen dollars, die zijn wel degelijk echt.

Met 1,7 miljoen Instagram-volgers maakt het niet uit of je een levenloze rubberen pop bent, zoals Lil Mayo. Rihanna gaat een selfie met je willen.

***

Popcultuur had de laatste jaren al een opmerkelijke fascinatie met robots. Een tv-reeks als Westworld wil diepe dingen zeggen over wat mens en robot van elkaar onderscheidt. Spike Jonze’ film Her, met de stem van Scarlett Johansson in een hoofdrol, fantaseerde over de toekomstige mogelijkheden van digital assistents als Siri. Blade Runner 2046 updatete de originele Blade Runner met een pientere subplot over een artificieel intelligent hologram dat gevoelens voor Ryan Gosling krijgt. Black Mirror verzint verhalen over je herinneringen uploaden in een computer en eeuwig verder leven. In tijden van Amazons Alexa, Apples Siri, Twitter-bots, Spotify-algoritmes, AI en VR, inspireert de virtuele realiteit meer dan ooit, zo lijkt het wel.

Alleen: daar bleef het ook bij. Het waren toekomstscenario’s en denkoefeningen die zich afspeelden in een veilige fictieve omgeving. Vandaag beginnen we de eerste experimenten met daadwerkelijke impact in de realiteit te zien. Sinds Instagram en de digitale beeldcultuur ontploft zijn, is de scheidslijn tussen de virtuele en echte realiteit flou geworden. En de eerste die door de wand breken, zijn virtual influencers.

Want dat is het ding: Miquela is niet alleen.

Ze maakt deel uit van een trend.

Een heel, heel rare trend.

Lil Mayo is een grote social-media influencer in de hiphop- en skatewereld. Hij maakt filmpjes – eerst op Snapchat en Vine, tegenwoordig op Instagram – waarin hij weed rookt en alcohol drinkt terwijl hij naar Future, Drake of Wu-Tang Clan luistert. Hij heeft zijn eigen kledinglijn, Succ International, waarmee hij T-shirts, petten en zonnebrillen uitbrengt. Hij heeft een leger harde fans, maakt selfies met Dennis Rodman en Post Malone en wordt uitgenodigd in clubs voor actes de présence.

Daarnaast is hij een rubberen pop van een alien.

Een rubberen pop met 1,7 miljoen volgers op Instagram, om precies te zijn.

Lil Mayo ontstond in 2014, toen de op dat moment 24-jarige Alex Martyn voor 750 dollar een oude filmprop kocht, er filmpjes mee maakte en naar feestjes mee reed, waar de pop selfies maakte met wie het maar wilde. Dat sloeg aan. ‘Mensen goten bier in zijn mond. Meisjes kusten met hem. Eén keer heb ik hem teruggevonden met echte cocaïne in zijn neus’, zei Martyn in Vice.

Waarna er iets gebeurde dat ook Martyn niet had zien aankomen. Naarmate Lil Mayo meer volgers kreeg, begonnen merken meer en meer gratis kleren naar hem te sturen. Daarop volgden sponsordeals, een eigen kledinglijn en vertrokken Martyn en Lil Mayo naar Los Angeles, waar ze een kantoor huurden. Hoogtepunt van de hausse: een mail van het management van Rihanna met de vraag of Lil Mayo op haar volgende feest aanwezig kon zijn. Rihanna wilde namelijk met Lil Mayo op de foto.

Wat een robot met 1,1 miljoen volgers ons leert over roem
© .

Met 1,7 miljoen volgers op Instagram maakt het niet uit of je een levenloze rubberen pop bent, Rihanna gaat een selfie willen.

***

En het kan nog bevreemdender. Rond dezelfde tijd dat Lil Mayo doorbrak, liet ook Poppy voor het eerst van zich horen. Poppy, ook bekend als That Poppy, is een aspirant-popster met platinablonde haren, mangagrote ogen en een melkwitte huid. Ze beweegt als een androïde, knippert met haar wimpers als een robot en praat met een kinderlijke ASMR-fluisterstem.

Poppy is wat je zou krijgen als David Lynch Hello Kitty zou regisseren. Niemand die het helemaal snapt, maar het is arty. In 2014 debuteerde ze met I’m Poppy., een YouTube-video waarin ze tien minuten lang met telkens een ietwat verschillende intonatie ‘I’m Poppy’ zegt tegen een witte achtergrond. Daarop volgden een reeks bijzondere video’s, waarin ze een basilicumplant interviewt (‘What’s the last time you really felt alive?’), mijmert over het aantal volgers van Selena Gomez op Instagram (‘Why does Selena Gomez have so many numbers?’) en zich afvraagt of het wel goed met haar gaat (‘What if you could reboot yourself?’). Die laatste video eindigt met een shot van Poppy die uit haar neus begint te bloeden.

Voor de duidelijkheid: Poppy is wel degelijk echt. Waarmee we bedoelen: ze is een personage, gespeeld door de echte actrice Moriah Rose Pereira. Haar partner is Titanic Sinclair, een even blonde en even bevreemdende regisseur. De vraag is dus niet of Poppy echt is. De vraag is wat de bedoeling van Poppy is. Is Poppy een popster of een kunstproject? Is ze een grap? En zo ja, kan iemand de grap dan uitleggen?

Die discussie wordt in het bijzonder op YouTube en fora als Reddit gevoerd, waar elke video van Poppy geanalyseerd wordt. De makers achter Poppy zoeken dat spel ook bewust op. Nadat er op het web een theorie was opgedoken dat ze in een sekte zat, bracht Poppy de video I’m Not in a Cult uit, waarin ze een minuut lang zegt dat ze niet in een sekte zit om vervolgens voor een symbool te buigen dat verdacht veel op dat van de Illuminati lijkt. Toen mensen zich afvroegen of ze een religie wilde starten, bracht ze zelf het boek The Gospel of Poppy uit, een kruising tussen de Bijbel en een meditatiegids. In een tekst onder een make-upvideo zorgde ze ervoor dat de hoofdletters de verborgen boodschap ‘Help Me Please’ spelden. Nog altijd discussiëren mensen in de comments over wat ze daarmee bedoelde.

Het interessante aan de virtuele Miquela is niet wat ze straks gaat doen, het interessante is wat ze nu al doet: er is niemand die meer zegt over hoe roem vandaag werkt.

Ook wij vinden dat niet normaal.

Pas het jongste jaar is duidelijk geworden dat dat ook het opzet was: mensen verwarren tot je hun aandacht hebt. En die aandacht heeft Poppy ondertussen. Ze bracht een plaat uit bij Diplo’s Mad Decent, gaf interviews bij onder meer James Corden, promoot schoenen en speelt liveconcerten – en dat allemaal in character. Ze heeft een eigen show op YouTube Red, een fictiereeks over ‘een ongewone popzangeres en internetster die een contract bij een tv-zender afsluit gebaseerd op de kracht van haar volgers op sociale media, om vervolgens de donkere kant van de roem te ontdekken nadat ze een deal met de duivel heeft gesloten om de bekendste vrouw ter wereld te worden’.

Dat laatste lijkt heel erg meta, en dat is ook de bedoeling. Met 750.000 volgers op Instagram, meer dan 250 miljoen views op YouTube en 30 miljoen plays op Spotify is ze tegelijk een symbool van roem in digitale tijden en een artistiek commentaar erop. ‘Like Warhol but for 2018’, vatte New York Magazine het samen. Pop art voor YouTube-tijden.

***

Dat is ook de context waarin u Lil Miquela moet zien. Miquela is de volgende stap. Ze speelt de fame game van Poppy, maar doet het zonder fysieke actrice. Ze heeft de impact van Lil Mayo, maar dan zonder rubberen pop. Lil Miquela is niet ‘Gorillaz: The Next Generation’ of een Japanse mangapopster waar u niets van snapt: ze is de eerste puur virtuele influencer.

Met haar outing, die uiteindelijk voor niemand echt nieuws was, heeft Lil Miquela lang niet alle vragen over haar bestaan beantwoord. Brud, het bedrijf achter Miquela, hult zich vooralsnog in mysterie en zou pas in de komende tijd meer informatie over haar gaan vrijgeven. In afwachting daarvan blijft het gissen wat precies Bruds doel zal zijn. Wat maakt Brud? Hoe gaat het ooit zes miljoen dollar laten renderen? En hoe past Miquela daarin?

Er zijn namelijk wel wat opties. Buzzfeed ziet in Miquela en Bermuda een nieuwe generatie soapsterren: personages in een groter, fictief verhaal dat op Instagram en sociale media verteld wordt. De virtuele variant van wat vloggers en Instagram-celebrity’s nu al doen, waar ruzies, relaties en drama gefaket worden om meer volgers te genereren. Niemand die er sinds Poppy aan twijfelt dat fans daarin willen meestappen.

Technologiemagazine Wired denkt dan weer dat Miquela een vooruitgeschoven pion van een leger virtuele influencers zal worden. Naarmate de beeldtechnologie blijft verbeteren, wordt het interessanter en interessanter voor merken om met virtuele influencers samen te werken. Elke achtergrond, elke pose en elke outfit is mogelijk. Er zíjn ook al andere virtuele influencers: Shudu, een zwart virtueel fotomodel met 106.000 volgers op Instagram, krijgt volgens de fotograaf erachter nu al aanvragen van kleding- en cosmeticamerken om samen te werken.

Het zijn niet alleen virtuele vrouwen die op echte vrouwen willen lijken: echte vrouwen willen er ook virtueel uitzien. Is pakweg Kylie Jenner een pionier van een nieuwe esthetiek, die van de fembot?

Alleen gaat al die speculatie voorbij aan één ding. Het interessante aan Miquela is niet wat ze straks gaat doen, het interessante is wat ze nu al doet: er is niemand die meer zegt over hoe roem vandaag werkt.

Merken als Chanel, Vetements en Supreme werken echt met Miquela samen. De outfits die ze draagt, worden echt besproken op modeblogs. Vogue noemde haar echt al een fashionicoon. Galerieën, festivals en modemerken nodigen haar echt uit om te verschijnen. Haar foto’s staan echt op covers van magazines. Vorig jaar bracht ze met Not Mine echt een track uit (die flopte, maar toch). Miquela mag dan nep zijn, haar 1,1 miljoen volgers zijn dat niet. En dat volstaat.

***

Instagram en YouTube hebben rare dingen gedaan met bekendheid. Ze zijn erin geslaagd om roem te kwantificeren en te monetariseren. Een neveneffect daarvan is dat bekendheid ook een virtueel goed is geworden. Het doet er nauwelijks toe hoe je je volgers genereert. Het enige wat ertoe doet, is de grootte van het getal naast je profiel.

Dat maakt dat we in een wereld leven waarin Joshua, een verleider van Temptation Island, voor de camera seks heeft met Megan en zijn volgers in een week tijd van 10.000 naar 180.000 ziet stijgen. Met een goede manager onder de arm wil dat zeggen dat hij zijn kleren voortaan gratis krijgt, geld kan vragen voor zijn tags en aanbiedingen krijgt om in clubs te verschijnen en met mensen selfies te nemen. Met een héél goede manager onder de arm is hij voortaan een social-media brand.

Het bizarre is niet dat Miquela fake is.

Het bizarre is wat er ondertussen in de echte wereld aan het gebeuren is.

Een van de namen die vaak vermeld wordt als het over Miquela gaat, is die van Kylie Jenner, een van de Kardashians die niet Kardashian heten. Met 108 miljoen volgers is Jenner een van de grootste Instagram-sterren, die volgens bronnen een miljoen dollar vraagt voor een Instagram-post.

Het vreemde is dat Jenner ook een nieuw soort esthetiek lijkt te pionieren. Scroll door haar tijdslijn en je ziet haar veranderen. Haar lippen worden voller, haar jukbeenderen veranderen, haar huid wordt zwaarder gefotoshopt. Alles aan haar gezicht is customizable. De helft van haar filmpjes – repetitieve extreme close-ups van knipperende ogen of gestifte lippen – zouden shots uit Blade Runner kunnen zijn. Maar het meest tot de verbeelding spreken haar kapsels: nu eens neonroze, dan weer felblauw of hoogblond. Het is alsof je alle opties voor je Sims-avatar voor je ziet. The New York Times ziet er een nieuwe esthetiek in: die van de fembot. Het zijn niet alleen virtuele vrouwen die op echte vrouwen willen lijken: echte vrouwen willen er ook virtueel uitzien.

Wat een robot met 1,1 miljoen volgers ons leert over roem
© .

Kylie Jenner doet iets dat iedereen in meer of mindere mate doet. Online cureert iedereen zijn eigen identiteit. Iedereen heeft er iets dat op een virtueel alter ego lijkt. In een zeldzaam audio-interview van Miquela op YouTube – geen idee hoe ze dat gedaan heeft – wierp een interviewer op dat haar foto’s vals zijn. Het antwoord van Miquela: ‘Can you name one person on Instagram who does not digitally edit their photos?’

Ze heeft een punt.

Misschien is ze zo niet bedoeld, maar de outing van Lil Miquela was het perfecte stukje postmoderne performanceart voor 2018. Door niet echt te bestaan stelt ze een heleboel dingen in vraag over wat vandaag dan wel echt is. De virtuele roem van Instagram-bekendheid, de abstracte kant van influencercultuur, de fakeheid van authenticiteit, de macht van de aandachtscultuur: het lijkt erop dat Miquela, zoals alle goede sciencefiction, meer over echte mensen te zeggen heeft dan over robots.

Het kan zijn dat u niets snapte van wat er hiervoor stond.

Daar was een goede reden voor.

Er is vrijwel niemand die hier nog iets van begrijpt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content