Vincent Van Sande maakt indruk als kortgebroekte psychopaat: ‘Al genoeg crapuultjes gespeeld’

Er is geen ontkomen aan die familienaam, maar zijn voornaam heeft Vincent Van Sande al lang afgedwongen. Eerst in het theater, nu ook in Glad ijs, vanaf volgende week te zien via Streamz. ‘Mocht je alles wat ik heb meegemaakt in een boek gieten, recensenten zouden het grotesk en nogal vergezocht noemen. Dat is een bizarre bedenking bij je eigen leven.’

‘Waarom Maldegem? Mijn buren stellen mij die vraag ook. “Wat komde gie ier doen?”‘

Vier maanden geleden ruilde Vincent Van Sande zijn Antwerpse koer en verticaal moestuintje in voor een uit de kluiten gewassen boerenerf in het Meetjesland, langs een aftakking van de Leie. De broccoli en tomaten ontluiken er in de tuin, de kuikens verzamelen onder de infraroodlamp. ‘Eigenlijk leef ik tegenwoordig een gespleten leven. Enerzijds knallen op sets, anderzijds thuis vol ontroering naar een zonnebloem staren. Het is hier nog betaalbaar, rustig en ik heb met de jaren geleerd dat ik Antwerpen het aangenaamst vind als passant. Ik begon me ook af te vragen wat ik de komende jaren echt wou doen. Ik had vooral nood aan rust en ruimte, denk ik.’

Van Sande bewees zich de laatste jaren vooral als een ijzersterke (tekst)theateracteur (Toneelhuis, Zuidpool, de Roovers), maar binnenkort is hij ook te zien als kortgebroekte psychopaat in Glad ijs. In die komische misdaadreeks van Raf Reyntjens (Déjà-vu) en Koen Van Sande (16+) wordt roomijsmagnaat Phil ‘Frisco’ Druyts (Lucas Van den Eynde) ontvoerd door Kempenzoon Frankie (Van Sande) en diens vader Leon, zijnde Koen De Bouw met een nektapijt en uiterst sappig accent.

Terwijl hij geniet van het boerenleven, probeert Van Sande ook stilaan uit te dokteren hoe het na een verplicht sabbatjaar verder moet met zijn eigen gezelschap, De Ploeg. ‘We kijken even de kat uit de boom. Ik snap dat collega’s er meteen willen invliegen, maar dat werkt niet zo goed voor mij. Laten we eerst maar eens uitzoeken hoe de wereld veranderd is, en wat wij daarmee kunnen doen. Ik denk ook niet dat we nog op dezelfde manier te werk zullen gaan.’

Hoe bedoel je?

Vincent Van Sande: Misschien mogen we het uiteindelijk zelfs geen theater meer noemen. De kans is bijvoorbeeld groot dat er camera’s aan te pas zullen komen. En misschien doen we het ook zonder publiek. We hebben een vervallen kroeg in gedachten, en een paar verhaallijnen, maar de rest valt nog allemaal te bepalen. We zien wel. Die gedwongen collectieve pauze was interessant. Anders blijf je ook maar doorrazen zoals je al jaren bezig bent. Ik wik mijn woorden, want ik ben ook niet blind voor de financiële gevolgen voor onze sector, maar ik denk dat deze reset interessant kan worden.

Je gelooft in een roaring twenties voor de kunsten?

Van Sande: Waarom niet? Cultuur probeert altijd te definiëren wat er werkelijk aan de hand is. Daar lijkt me ook nood aan te zijn. ‘Wat is er nu echt gebeurd in het laatste jaar? En hoe moeten we verder?’ Een andere blik op deze tijd, voorbij Het journaal en alle cijfers en grafiekjes.

Je vond het afgelopen anderhalf jaar geen tijdverspilling?

Van Sande: Ik kan vrij goed in het nu leven. Dat geneest veel. Helaas niet letterlijk: ik heb zelf ook twee weken op één covidhoestbui van een ziekenhuisopname doorgebracht. The thing is real. (grinnikt) Maar ik geloof dat ik me, professioneel en persoonlijk, nogal makkelijk kan aanpassen aan nieuwe situaties. Ik ben dertien keer verhuisd in mijn korte leven. Mensen komen en gaan. Soms veel te vroeg. Soms veel te laat. Maar ik heb er vrede mee.

Glad ijs, toen nog De ontvoering van Phil Frisco, werd al opgenomen in het voorjaar van 2018, maar belandde in dezelfde kluis waar ook De bende van Jan de Lichte lang lag te verpieteren. Frustrerend?

Van Sande: (wegwerpgebaar) Ik ben niet zo snel gefrustreerd. En ik ben al jaren gezegend met een volle theateragenda. Bovendien zit ik niet te wachten op de bekendheid die tv- en filmrollen met zich meebrengen. Ik doe mijn vak graag, maar ik zou eigenlijk nog het liefst series maken voor mezelf en een selectie aan vrienden. (lacht) Je hoeft ze echt nooit uit te zenden.

Jouw goede vriend Flor Decleir merkte nochtans eens grinnikend op dat je je best intensief met Instagram bezighield. Omdat je vond dat je dat moest doen.

Van Sande:(lacht) Met tegenzin dan toch. Omdat een castingdirector me ooit zei dat ik niet zou kunnen concurreren als ik mijn social media niet op orde had. Je kunt dan zeer principieel zijn en wachten op die ene regisseur die je zo graag wil dat hij niet maalt om volgers, maar ik wil ook wel spelen. Dus probeer ik de kerk nu in het midden te houden. Het is geen ijdelheid, het is pragmatisme.

Ik weet niet of het een compliment is, maar in Glad ijs speel je een overtuigende psychopaat in de dop. Frankies korte broek en schooljongenslook zijn zelfs ronduit verontrustend.

Van Sande:Koen De Bouw speelt de expressieve kidnapper, ik de onderkoelde. Frankie is zeer berekend. Kil. Obsessief. Planmatig. Ik had al genoeg hangjongeren, crapuultjes en trigger happy, cokesnuivende, fok-it-gast-gangsters gespeeld. Dit voelde heel fris aan. Frankie is ook gevaarlijk, maar dat heb je pas door als het te laat is. Mijn personage is ook zeer solitair: hij stapt niet in jouw wereld, jij stapt in die van hem. Je neemt dat wat mee op de set, denk ik. Je blijft wat buiten de groep staan.

Wie ontvoerde horecamagnaat zegt, zegt Freddy Heineken. Is daar enige mosterd gehaald?

Van Sande: Geen idee of ze dat in het achterhoofd hadden. Bovendien, die film is al gemaakt. En ik zat erin. (lacht) Ik wilde zo’n set eens van dichterbij zien, en had gehoord dat ze voor Kidnapping Mr. Heineken met Anthony Hopkins nog een stuntman zochten voor een racescène door Amsterdam. Je ziet me niet, maar ik zit dus wel in een van die wagens.

Je vergeleek Glad ijs al eens met Fargo. Hoezo?

Van Sande:Glad ijs heeft een gortdroog kantje, niet zelden gekoppeld aan geweld. En soms ook breed uitgesponnen dialogen die in wezen nergens over gaan, maar wel zeer spannend aanvoelen. Fargo heeft dat ook.

In wezen is Glad ijs een moderne Kempische western, soundtracks en setting incluis. Het is anders uitgedraaid, maar dat had even knullig kunnen worden als het klinkt.

Van Sande:Op welke manier?

Denk aan Ben Segers met Ennio Morricone op de achtergrond.

Van Sande:(grinnikt)Ik snap wat je bedoelt. Maar los van het accent vind ik dat je vaak vergeet waar Glad ijs zich afspeelt. Het is een wereld op zich. Westerns worden ook bevolkt door volkse en soms wat platte figuren, maar door een epische omgeving en soundtrack wordt alles opgetild. Glad ijs heeft dat ook wel een beetje. Er is altijd een risico dat dat Kempisch té plat wordt, maar Koen heeft een goede balans gevonden. Ik heb me echt kapot gelachen met zijn vertolking. Kortom, ik ben er zeer blij mee. (denkt na) Ik heb een tijdje terug besloten om minder negatief te zijn over fictie en theater. Ik wil niet al te arrogant overkomen. ‘Soms is het net de kunst om gewoon je bakkes te houden’ moet zowat het beste advies zijn dat iemand me ooit gaf. Het is oké om gewoon even te zwijgen. Ga er later maar wat van vinden, Vincent. (grinnikt) Tegelijk kom ik sneller tot een boeiend gesprek als ik mijn mening meteen wat sterker poneer. Dat lokt de ander ook uit zijn kot. Alleen kwam dat soms wat fel over.

Ik hoor dat je met de jaren inderdaad rustiger geworden bent. Minder luid en aanwezig dan op het Conservatorium.

Van Sande: Echt wel, ja.

Was dat dan geldings- of bewijsdrang?

Van Sande: Nee. Ik hoef niet zo nodig iets te bewijzen. Ik wist vooral met mijn emoties nog geen blijf. Emoties waar je al eens op botst wanneer je een rol probeert in te vullen. Eigenlijk explodeert iedereen in de opleiding constant alle kanten uit. Dat is ook goed: als het er eens allemaal uit is gekomen, kun je die gevoelens later beter herkennen. Het schept wat orde in de chaos.

Welke emoties moesten nog een plaats krijgen?

Van Sande:(droog) Dat krijg je met zo’n dramatische jeugd, hè. Gewoon overleven is altijd al gek genoeg geweest. Zo heb ik mijn moeder (Mimi De Wilde, nvdr.) veel te vroeg verloren, op mijn dertiende. (denkt na) Mijn herinneringen aan haar zijn gefragmenteerd, maar gelukkig kom ik haar regelmatig tegen in de verhalen van oudere collega’s. Ze gaf balletles op Studio Herman Teirlinck en zag dus een hele generatie acteurs passeren. Ik lijk zeer sterk op haar, dus als ze mij zien, komt er vaak van alles los. Het is heel stom, maar het is zeer fijn om het ook eens over mijn moeder te mogen hebben. Al snap ik uiteraard waarom het ook over de andere kant moet gaan.

***

‘Zullen we het anders nu even over je v… ‘

‘Ah, daar zijn de hondjes!’ Van Sandes vriendin is terug van haar wandeling. Een clumberspaniël en een jackrussellpup stuiteren over het erf richting baasje. ‘Wist je dat ik ook hondentrainer ben? In wording, enfin. Mijn vriendin en ik moeten dat nog officieel opzetten.’

Uit financiële noodzaak na het laatste jaar?

Van Sande: Niet echt. Ik heb een vrij ontspannen houding tegenover geld. Ik merk gewoon dat nogal wat mensen problemen hebben met hun dier. Zeker diegenen die in het afgelopen jaar een pup gekocht hebben om de eenzaamheid tegen te gaan. Al moet je niet zozeer de hond trainen, maar wel de mens. Wie een hond in huis haalt, leert zichzelf ook snel kennen. En dan loopt het weleens mis.

Een ontspannen houding tegenover geld, zeg je?

Van Sande: Ik panikeer nooit wanneer er de laatste week van de maand niks meer op de rekening staat. Op de eerste dag van de eerste lockdown had ik bijvoorbeeld nog twintig euro. Op de tweede dag, door een vaste opdracht aan Oxfam, nog nul euro. Het zal wel ergens nuttig besteed zijn, zeker? Ik heb op mijn negentwintigste ondertussen wel geleerd dat alles wel in orde komt, zolang ik me gewoon niet te veel zorgen maak. Handig. Ik heb zwarte sneeuw gezien toen ik jonger was, maar ik geloof dat er altijd wel iets op mijn pad komt. En ik stel vast dat ik goed ben in zelf werk creëren.

Over welke periode hebben we het nu?

Van Sande: Ik was vrij snel het huis uit. Op mijn vijftiende trok ik in bij de ouders van mijn toenmalige vriendinnetje. Zij hebben me goed opgevangen, maar ik voelde me er altijd net ’te veel’. (denkt na) Een gevoel dat ik thuis ook had natuurlijk, anders ga je niet weg. Dus ging ik werken zodat ik mijn deel kon bijdragen aan het huishouden, en later om mijn kot te betalen. Het was vaak krap, maar ik denk niet dat ik ooit bij iemand heb moeten lenen of smeken. Een rotsituatie voor een vijftienjarige, achteraf bekeken, maar ik heb het destijds nooit echt zo ervaren. Als je toch geen alternatief ziet, berust je daarin.

Hoe is je huidige relatie met je vader? Spreken jullie elkaar nog?

Van Sande:(denkt na) Vragen staat uiteraard vrij, maar je snapt hopelijk ook dat ik alleen maar kan verliezen. Zeg ik er helemaal niks over, dan leest het misschien als een stilzwijgende steunbetuiging. Zeg ik er wel iets over, dan wordt het door bepaalde bladen uit de context gehaald. Ik denk vooral aan mijn grootvader, mijn oom, mijn broer… Give them a break. Hoe minder ik erover zeg, hoe minder zij weer met de zaak (Guy Van Sande werd in 2019 veroordeeld tot drie jaar met uitstel voor bezit, verspreiding en productie van kinderporno, nvdr.) geconfronteerd worden. Laten we het erop houden dat ik mijn familienaam moeilijk kan ontkennen, maar ondertussen leef ik wel al behoorlijk lang mijn eigen leven.

Kinderen die het in dezelfde sector als hun ouders proberen te maken, voelen onvermijdelijk een soort schaduw over zich hangen. In jouw geval moeten we eerder van een zonsverduistering spreken, neem ik aan?

Van Sande:(duister stemmetje) Come to my world, boys and girls.(denkt na) Uit bepaalde manga’s herinner ik me dat ze de dorpsleider Hokage noemen. Letterlijk Grote Vuurschaduw, of hij die een beschermende schaduw over zijn omgeving werpt. Misschien moet ik eens opzoeken wat het tegenovergestelde van Hokage is? Mocht je alles wat ik heb meegemaakt in een boek gieten, recensenten zouden het grotesk en nogal vergezocht noemen. Dat is echt een bizarre bedenking om bij je eigen leven te moeten maken.

In hoeverre draag je een dergelijke opvoeding nog met je mee?

Van Sande: Uiteraard ben ik aangetast door wat er zich in mijn jeugd heeft afgespeeld – het omgekeerde beweren zou belachelijk zijn -, maar ik heb blijkbaar een vreemde veer in mijn hoofd, een extreme weerbaarheid. Als ik vandaag naar foto’s van vroeger kijk, samen met mijn moeder en vader, kan ik alleen maar denken: hoe is dit mis kunnen gaan? Dat voelt echt als een ander leven. (denkt na) Ik vermoed dat het dat is dat regisseurs in mij zien. ‘Vincent heeft wel een paar donkere kelders om in te duiken. Vertel me asjeblieft niet wat daar allemaal in zit, maar laten we er tenminste iets nuttigs mee doen.’ Voor alle duidelijkheid: je hoeft geen kelders te hebben om een goed acteur te zijn. Acteren als therapie lijkt me zelfs gevaarlijk. Dan verlies je jezelf en word je zo’n kerel die er na elke zware rol zes maanden met de motor op uit moet om alles uit te drijven.

Was het ooit een optie om iets anders te worden? Voltijds hondentrainer, ik zeg maar wat.

Van Sande: Mijn broer is informaticus, het kon dus ook anders. (denkt na) Je hoort weleens hoe sommigen er via hun familie ingerold zijn, of omdat ze nooit iets anders gezien hebben. Maar ik heb eigenlijk geen herinneringen aan hoe ik met mijn ouders op een set of in de coulissen van een theater stond. Geen idee waar die heen zijn. Spelen was gewoon een van de opties. Ik ben nu master in de dramatische kunsten, maar ik heb destijds wel driemaal het vijfde middelbaar doorploegd. Nul motivatie. Tot ik bij mijn derde poging in de woordkunst-drama terechtkwam, bij Brechtje Louwaard. Zij dacht: als die kerel bij ons geen manier vindt om zijn emoties expressief om te zetten, zullen er nog ongelukken gebeuren. Ik ging geen banken overvallen, hè, maar het had helemaal anders kunnen aflopen. Sindsdien heb ik enkel nog goede punten gehaald. Omdat het plots helder was in mijn kop. Acteren is misschien geen roeping, maar het is op zijn minst een richting.