Tv-maker Karine Claassen wil gewoon nog eens als een veertje door een veld fladderen

Met Waarom wachten heeft tv-maker Karine Claassen opnieuw een persoonlijk programma gemaakt. ‘Shit, ik pers hier een wezen op de wereld en die is per definitie beschadigd.’

‘Jezus fucking Christ, Karine’, bedenkt de tv-maakster zich na ons gesprek. ‘Wat heb je nu weer als een of andere hogepriesteres geproclameerd over het leven. Terwijl ik het ook allemaal niet weet, hè. Kunnen we daar alsjeblieft de titel van maken? “Karine Claassen: ‘Ik doe ook maar wat.’”’

Nadat Claassen eind 2021 voor Canvas Het leven in kleur had gedraaid, de met een Ensor bekroonde docureeks over racisme in Vlaanderen, zwoer ze haar volgend onderwerp verder van huis te gaan zoeken. Met Waarom wachten, waarin ze peilt naar de band tussen ouders en hun bekende kinderen, lijkt de moeder van de anderhalf jaar oude Otis Mumba alweer op die belofte terug te komen. ‘Ik heb mezelf dat al vaker beloofd’, grinnikt Claassen. ‘Maar ik put voor mijn onderwerpen blijkbaar graag uit mijn eigen leven, weliswaar zonder dat het daarom over mij moet gaan. Integendeel zelfs.’

Het moederschap heeft me rustiger gemaakt.

Je ging praten met Tine Embrechts, Daan Stuyven, Danira Boukhriss Terkessidis, Jeroen Perceval, Charlotte Adigéry en telkens een van hun ouders. Maar ook premier De Croo en zijn moeder Françoise kon je tot een wandeling overhalen. Die twee hebben ongeveer tachtig jaar politieke ervaring, al dan niet langs de zijlijn. Heb je het gevoel dat je door die dikke laag vernis geraakt bent?

KARINE CLAASSEN: Het is een bevrijdend besef – en het is onnozel dat ik dat nu pas in het snotje heb – maar tv maken is nattevingerwerk. Je weet op voorhand nooit wat zo’n gesprek zal opleveren. Ik had er dus rekening mee gehouden dat de laag politieke vernis te dik zou zijn, maar toch zat ik op sommige momenten gewoon voor de kleine Alexander. Je zag het aan zijn lichaamshouding en zijn ongemak. En Françoise? Die is ondertussen op een leeftijd waarop ze botweg zichzelf kan zijn en zich luidop kan bedenken dat ze haar zoon ook maar kent zoals ik hem ken. ‘Maar ik ken hem gewoon van op tv?’ ‘Wel ja.’ (lachje)

Monique, de moeder van Daan, vertelde hoe ze er altijd mee geworsteld heeft dat ze als uitbaatster van een interieurzaak amper thuis was. ‘Ik heb nu al het gevoel dat ik het niet manage, dat het gewoon te heftig is als mama’, bedacht jij je.

CLAASSEN: Ik krijg het momenteel ook weer even niet gebolwerkt. Maar dan is dat maar zo. Het schuldgevoel dat we daarbij voelen is ons ook maar cultureel ingelepeld. En het brengt je geen stap verder.

Hebben we ook geleerd: blijf vooral niet te lang samen voor de kinderen. Wat Monique zich bijvoorbeeld herinnert als een jarenlange opoffering tot Daan zestien werd, is bij hem blijven hangen als jaren van nodeloze psychologische terreur. Met alle gevolgen van dien op zijn latere relaties.

CLAASSEN: O ja. Die situatie was voor mij herkenbaar. Omdat ik weet dat mijn ouders ook gewacht hebben om uit elkaar te gaan tot wij een zekere leeftijd hadden. Ik ben daar in het reine mee, maar ik heb toch ook een paar jaar therapie achter de rug om bepaalde patronen en zaken te leren plaatsen. Waaronder hun scheiding.

Als iemand jou in één woord moet omschrijven is het doorgaans ‘perfectionistisch’. In alles. Heeft de reeks je enigszins milder gemaakt voor jezelf, als moeder?

CLAASSEN: Die mildheid heb ik anderhalf jaar eerder al ontdekt. Sinds – o, cliché – mijn zwangerschap. Op hormonaal vlak is alles eindelijk weer een beetje genormaliseerd, maar het moederschap heeft me echt rustiger gemaakt. Mijn man staart me tegenwoordig soms aan met een blik die schreeuwt: ‘Wie bén jij? Sinds wanneer kan jij dingen loslaten?’ (lacht) Niet dat ik nu alles kapot relativeer omdat ‘niks ooit nog even belangrijk kan zijn als mijn kind’. Ik vind mijn werk en ambities nog steeds belangrijk, maar om een of andere reden ben ik minder gespannen geworden.

Begrijp me niet verkeerd, ik wil het moederschap ook niet ophemelen. Het is fucking heftig. Een kind krijgen is pure waanzin. Als je daar vanuit een helikopterperspectief naar kijkt, kan je alleen maar denken: Shit, ik pers hier een wezen op de wereld en die is per definitie vanaf vandaag beschadigd. Onvermijdelijk. (droog) Je kijkt best niet te vaak vanuit helikopterperspectief, of je flipt helemaal. Al wat je kan doen, is proberen om dat mensje enigszins te helpen om weerbaar en gegrond te zijn van bij de start. En zorgen dat hij altijd weet dat je hem graag ziet. En dat ook uitspreken. Er gewoon van uitgaan dat die dat wel voelt, is niet genoeg.

Sommige kinderen lijken de reeks ook te gebruiken als een manier om eindelijk een paar doorgaans te mijden thema’s en verhalen uit hun ouders te peuteren. Zijn er zaken die jij nog van jouw moeder wil weten of is zij een open boek voor jou?

CLAASSEN: Zo zou ik het nu ook niet stellen. (lacht) Maar de vibe is de laatste jaren wel veranderd, ten goede. Er is een soort hernieuwd wederzijds respect. We begrijpen elkaar beter. En ik heb er vrede mee genomen dat ik niet alles over haar weet.

Vorig jaar trokken we – mijn man, kind en moeder – naar Congo en Zambia. Voor het eerst. Mijn moeder groeide op in Lubumbashi, maar we hadden toen ik jong was nooit het geld om zo’n dure reis te maken. Afgelopen winter heb ik voor het eerst Kambo Hélène ontmoet, mijn moeders grootmoeder. Ik krijg nog steeds kippenvel van het moment waarop mijn – doorgaans terughoudende – zoontje zijn betovergrootmoeder in de ogen keek. Dat leek minuten te duren. Die kleine voelde het belang van dat moment.

Tijdens die reis zijn heel wat puzzelstukken samengevallen voor mij, hoewel ik niet per se naar Zambia ben getrokken om antwoorden te krijgen. Een aantal jaar geleden, toen mijn vader overleden was en ik zijn vrienden ook stilaan ouder zag worden, had ik dat waarschijnlijk wel geprobeerd. ‘Alles onderzoeken, Karine! En op papier zetten, voor het nageslacht!’ Ik ben blij dat ik dat heb kunnen loslaten. (denkt na) Je hoeft ook niet alles te weten over je ouders. En Waarom wachten is ook geen oproep om nu collectief wandel- en praatsessies met je ouders te plannen. Iedereen moet vooral zijn goesting doen.

De meeste programma’s die je maakt blijven achteraf aan jou kleven, maar geen zo erg als Het leven in kleur, stelde je zelf vast. Is het ondertussen verteerd?

CLAASSEN: Goh. Nee? Nog niet helemaal?

Vanwaar de twijfel?

CLAASSEN: Het is lastig om daar de vinger op te leggen. Ik zou je graag een mooie quote geven, genre: ‘Ik heb Het leven in kleur nog altijd niet verteerd. Kutprogramma!’ (lacht) Alleen is dat ook niet de waarheid. Maar het heeft wel meer effect op mij gehad dan ik wilde toegeven. Het programma, zeker, maar net zo goed alles eromheen, de persoonlijke trauma’s en de drek die het naar boven heeft gehaald. De gesprekken die ik over het thema heb met mensen van kleur zijn ook zo absurd verschillend van diegene die ik heb met witte mensen. Zelfs met vrienden, familie en mijn man. Echt een mindfuck. Ik kan het ook niet elke keer meer opbrengen om mezelf weer op te laden om nog eens iets uit te leggen. Soms ben ik het gewoon moe en denk ik: Bloody hell, jongens, ik wil gewoon nog eens als een veertje door een veld fladderen, zoals ik dat vroeger kon. Maar tegelijk is het ook te belangrijk om te negeren. (denkt na) Het positieve is wel dat ik sindsdien mijn mond veel meer durf open te trekken. Dit gaat banaal klinken, maar tegenwoordig zeg ik er bijvoorbeeld iets van als ik weer eens voor een tv-opname in een make-upstoel zit en men vaststelt ‘dat ze mijn kleur niet hebben’. Nee, gast, dat is echt niet meer van deze tijd. Het is stilaan genoeg geweest. ‘Ja maar…’ Ik heb geen geduld meer voor dat ge-ja-maar.