Sitcom ‘The Kominsky Method’ verdeelt de meningen (maar wij vinden hem geweldig)
Twee oude mannen, geen lachband, een spervuur van oneliners en een merkwaardig hoog realiteitsgehalte. Is het tragikomische The Kominsky Method, met comeback kid Michael Douglas in de hoofdrol, de beste sitcom van dit en volgend jaar? Sommigen vinden van niet, wij vinden van wel.
Een restaurantscène, met Michael Douglas, Alan Arkin en Elliott Gould. Douglas speelt Sandy Kominsky, een acteercoach wiens eigen carrière nooit echt van de grond is gekomen. Arkin is zijn boezemvriend en agent Norman, Gould is gewoon Gould, zij het in een iets aangedikte versie. Hij zegt: ‘Norman is al mijn agent sinds kort nadat ik die Oscarnominatie heb gekregen voor Bob & Carol & Ted & Alice.’ Waarop Norman: ‘Net na de piek van zijn carrière, dus.’
Touché. De tragikomedie Bob & Carol & Ted & Alice (1969) is de film waarvoor Elliott Gould herinnerd zal worden, al mocht hij in de seventies nog vaak opdraven voor Robert Altman (onder andere in MASH en The Long Goodbye) en herkent u hem misschien als de pa van Ross en Monica in Friends. In werkelijkheid kent hij Alan Arkin zeker al sinds 1971, toen ze samenwerkten aan de zwarte komedie Little Murders. Net na de piek van zijn carrière, dus.
Dit is comedy met een droeve hondenblik, en personages die niet per se aaibaar of sympathiek hoeven te zijn om af te zien.
We zijn nog niet klaar. De heerlijke vijfde aflevering van The Kominsky Method, waaruit de bovenstaande scène stamt, begint met een telefoongesprek tussen Kominsky en zijn uroloog, die hem onder het spelen van een potje Tetris vertelt dat hij weliswaar prostaatkanker heeft, maar dan een ‘ongevaarlijke, zich traag ontwikkelende variant’. In de uroloog herkent u Danny DeVito, die in Romancing the Stone (1984) en Jewel of the Nile (1985) gestalte – nu ja – gaf aan het onfortuinlijke opdondertje tegenover Douglas’ flamboyante leading man. In aflevering vier zien we DeVito met onverholen genoegen zijn wijsvinger in Douglas’ achterste steken.
We zijn nog niet klaar. In de tweede aflevering van The Kominsky Method wordt de vrouw van Norman begraven. Ceremoniemeester bij de uitvaartplechtigheid is Jay Leno, het muzikale intermezzo wordt verzorgd door Barbra Streisand. De échte Leno? Yep, en wel met zijn beste moppen in jaren. De echte Streisand? Nee, hoor. ‘Barbra doesn’t do funerals’, fluistert Norm in het oor van Kominsky, terwijl ze toekijken hoe een mannelijke imitator het beste van zichzelf geeft. Wedden dat de echte Barbra geen sitcoms doet en dat die imitator daarom werd ingehuurd?
Streisand was in de seventies trouwens een tijdlang getrouwd met Elliott Gould.
Onmiskenbaar een haantje
Chuck ‘The King of Sitcoms’ Lorre dankt zijn bijnaam onder andere aan Dharma & Greg, Two and a Half Men en The Big Bang Theory, uiterst succesvolle reeksen die op de Vlaamse zenders samen bijna evenveel heruitzendingen kregen als F.C. De Kampioenen. Boma noch Sheldon Cooper zullen uw gedachten binnenwandelen tijdens het kijken naar Lorre’s nieuwe reeks, maar misschien komt de naam van de voortreffelijke regisseur-scenarist Alexander Payne wel even bij u op. Net zoals diens Sideways en Nebraska is The Kominsky Method comedy met een droeve hondenblik, en personages die niet per se aaibaar of sympathiek hoeven te zijn om af te zien. Neem nu de titelfiguur, het onmiskenbare haantje Sandy Kominsky: hoewel zijn ego door de jaren enigszins geërodeerd is, blijft er meer dan genoeg over om je aan te ergeren. Hij is een mislukte vader en een gesjeesde echtgenoot, die na drie op de klippen gelopen huwelijken nog altijd niet weet hoe hij zijn nieuwe vriendin Lisa (Nancy Travis) moet behandelen.
Op zijn veertigste moet Kominsky een onuitstaanbare lul geweest zijn, maar we treffen hem op een leeftijd waarop hij met horten en stoten een paar inzichten bijeenharkt. Hij probeert eindelijk een vader te zijn voor zijn volwassen dochter Mindy (Sarah Baker, uitstekend), al is zij het die hem én zijn acteerschool rechthoudt. En hij is een goeie vriend voor Norman, die na 42 jaar huwelijk zijn vrouw verloren heeft. Mannenvriendschap is misschien wel zijn voornaamste talent: dat telt toch voor iets?
Intermezzo I
Misschien acteren oude mannen beter als ze niet ook nog eens moeten rechtstaan. In elke aflevering van The Kominsky Method komt minstens één restaurantscène voor waarin de actie even onderbroken wordt om Sandy en Norman als een Grieks koor over hun eigen daden te laten reflecteren. Hier klikken Arkin en Douglas in elkaar als Jack Lemmon en Walter Matthau en geven ze net als Douglas’ personage acteerlessen aan de jonge generatie. Het restaurant is altijd hetzelfde, de ober ook: Musso & Frank Grill ligt al sinds 1919 aan Hollywood Boulevard en was een pleisterplek voor verschillende generaties schrijvers en acteurs, van Raymond Chandler over Humphrey Bogart en William Faulkner tot Brad Pitt. De ober lijkt nauwelijks jonger. De beste restaurantscène is die met Elliott Gould, maar het zijn stuk voor stuk juweeltjes, gedragen door ritmische dialogen en vief acteerwerk. Pingpongen op niveau.
Van alfamannetje tot omega
Toen Alan Arkin in 2006 een Oscar won voor zijn bijrol als grofgebekte opa in Little Miss Sunshine, was zijn eerste Oscarnominatie (voor The Russians Are Coming, The Russians Are Coming) precies veertig jaar oud. Een superster is hij nooit geweest, maar – sla er zijn rollen in pakweg Catch-22 (1970) en Grosse Pointe Blank (1997) op na – hij was al die jaren nooit minder dan goed. Hier schittert hij als Kominsky’s agent en boezemvriend Norm, een weduwnaar die een muurtje van cynische oneliners rond zijn verdriet gebouwd heeft.
We kennen Arkin niet persoonlijk, maar de feiten tonen aan dat hij een oude Amerikaanse Jood is die al een halve eeuw meedraait in Hollywood, en het is niet vergezocht om aan te nemen dat hij als Norm een versie van zichzelf speelt. Hetzelfde kan gezegd worden van Michael Douglas, de door Catherine Zeta-Jones getemde womanizer die in het gevecht tegen kanker eerder dit decennium de eerste ronde gewonnen heeft. The Kominsky Method speelt zo op twee niveaus een spel met de werkelijkheid: onder de talloze verwijzingen naar Hollywood en zijn gekke bewoners lees je het waargebeurde verhaal van twee blanke babyboomers, oud geworden alfamannetjes die geconfronteerd worden met ziekte, dood en een nieuwe wereld waarin vrouwen en minderheden een heel andere rol spelen dan ze zich uit hun gloriedagen herinneren. Laat die onderlaag nu net de reden zijn dat The Kominsky Method her en der overladen wordt met kritiek.
Intermezzo II
In de HBO-sitcom Barry speelde Henry Winkler (The Fonz!) eerder dit jaar een acteergoeroe die zijn cursisten indien nodig met sardonisch genoegen tot de grond afbrandde. Dat is niet de aanpak van Sandy Kominsky. De scènes in zijn acteerschool staan goeddeels los van de plot, en dienen meestal om eens goed te lachen, of om een fragmentje klassiek Amerikaans theater te laten zien. Eén schuchter meisje brengt in een van de laatste afleveringen een stukje Who’s Afraid of Virginia Woolf? waar zowel de kijker als haar medecursisten heel stil van worden. Kominsky’s dochter Mindy valt op een andere keer voor haar vader in met een stuk uit een zelfgepende one-womanshow over haar jeugd. Heel grappig fragment, waardoor je je gaat afvragen waarom Sarah Baker nog geen grote comedyster is, en waarom ze in The Kominsky Method niet wat vaker werd ingezet.
Zo mooi, zo blank en zo alleen
Komen we bij de obligate plot twist: de eerste recensies zijn niet mals voor de nieuwe reeks van Chuck Lorre, die te wit, te mannelijk en te weinig diepgaand zou zijn. We bleken met onze bewondering slechts één medestander te hebben: The Financial Times. Dan gaat een mens als vanzelf nadenken.
Hoewel veel van de journalisten die hier met de vinger wijzen tot dik een jaar geleden nog niet over seksisme zouden gevallen zijn als het een over een donker bospad gespannen nylondraad betrof, klopt het dat er in The Kominsky Method weinig plaats is voor vrouwen. Het is een sitcom over twee haantjes van wie er eentje nooit iemand liever gezien heeft dan zichzelf. De rol van Lisa Edelstein, die Norms aan alcohol en pillen verslaafde dochter speelt, is bedroevend mager, en meer dialoog voor Sarah Baker (Sandy’s dochter) had de reeks vast nog beter gemaakt. Dat gezegd zijnde, behoren de gesprekken die Norm met zijn overleden vrouw voert tot het meest aangrijpende en diepgaande (ha!) van de reeks. (Om diepgang in een sitcom verzoeken, is dat overigens niet hetzelfde als verzuchten dat de moppen in Schindler’s List beter hadden gekund?)
Om diepgang in een sitcom verzoeken, is dat overigens niet hetzelfde als verzuchten dat de moppen in Schindler’s List beter hadden gekund?
En diversiteit? Er is één scène in de toneelklas waarin een witte homoseksueel een fragment uit een stuk van August Wilson speelt, een toneelschrijver die in zijn oeuvre onderzocht wat het betekende een Afro-Amerikaan te zijn in de twintigste eeuw. De hele klas is in shock en kijkt naar de ene zwarte studente, die gedwongen wordt een reactie te geven. In de volgende les speelt zij uit wraak een blanke homoseksueel. Meer wordt over de kwestie in deze witte sitcom niet gezegd. Maar zijn de kunsten én de kritiek erop niet altijd een subjectieve aangelegenheid geweest – de individuele expressie van een individuele emotie en de even individuele reactie erop? Als je het beperkt tot het afvinken van al dan niet aangekaarte issues, wordt het iets objectiefs. Dan is iets niet meer goed of slecht, maar wel juist of fout. En dat kan niet de bedoeling geweest zijn.
Vel zelf uw oordeel. Voor ons is The Kominsky Method een hele goeie sitcom met een ijzersterke cast, die een hoge grappendichtheid aan een aangrijpende plot koppelt en af en toe wat zinnige dingen over ouder worden vertelt. Maar de laatste aflevering is een stinker.
The Kominsky Method
Vanaf 16/11 bij Netflix.
(*) allee, wij én The Financial Times
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier