Al-Hasakah, in het noorden van Syrië, is de stad zonder schaduw. In de zomer van 2023 noteerde men er temperaturen tot 50 graden. De Khabur, een zijrivier van de Eufraat, lag er uitgedroogd bij en de gronden waren te dor om er iets te laten groeien. Maar dat historische watertekort was niet alleen een gevolg van de klimaatcrisis. Water, zo vertellen reportagemakers Eugénie D’Hooghe, Kanzi Louagie en Simon Clément, is een politiek wapen.
Al-Hasakah ligt in Rojava, een streek waar de Koerdische bevolking zo onafhankelijk mogelijk van het centrale gezag van Assad leeft. Maar de Koerden zijn ook Ankara een doorn in het oog. Volgens waterbouwkundige Salem Ahmed zet de Turkse overheid water in als drukkingsmiddel. Talloze dammen op de Eufraat blokkeren de waterdoorvoer naar het gebied. Er is nochtans een internationale overeenkomst uit 1987 die Turkije verplicht minimum 500 kubieke meter per seconde door te laten. De metingen van Ahmed wijzen erop dat amper de helft daarvan door het rivierbekken stroomt, Onvoldoende om akkers te bevloeien, in drinkwater te voorzien of elektriciteit te produceren.
De beelden van Opdrogend land zijn bijzonder sterk, de commentaar is bij momenten van een al te kinderlijke eenvoud.
‘Zonder water is er geen leven.’ De artsen, boeren en bewoners met wie de reportagemakers spreken, herhalen het allemaal. Een mens houdt het nog wel drie weken uit zonder vast voedsel, maar zonder water is hij na drie dagen dood. ‘Ik heb niets’, vertelt Amina, die haar leven lang op het veld werkte. Ze was het gewend tarwe te zaaien en uien te planten. Jaren van oorlog en aanhoudende droogte haalden haar bestaan onderuit. ‘Ik ben misselijk en duizelig’, gaat ze verder. Lang moet de dokter niet zoeken naar de oorzaak. Er is de hitte en er is het vervuilde water dat ze heeft gedronken. ‘Maar ik moet doorgaan’, zegt Amina. ‘Ik heb geen keuze.’
Als het even regent, worden er weer uien in de grond gestopt. Elders proberen jonge vrijwilligers wat bruin is weer groen te maken. Door massale ontbossing en landontginning is nog amper 1,5 procent van het grondgebied bebost. Ze willen dat vertienvoudigen door 4 miljoen zaailingen in de uitgeteerde bodem wortel te laten schieten. Het is een onverwachte daad van verzet, want herbebossing is volgens het Syrische regime verboden in Rojava, net als de invoer van zaaigoed. Alsof men de streek langzaam en onzichtbaar wil laten wegteren. En dus verengt de keuze zich voor veel mensen tot vertrekken of sterven. Voor wie vertrekt, dringt zich dan weer de vraag op: waarheen? Er zijn weinig plekken waar wie vlucht welkom is. Bovendien willen deze mensen niet weg. Ze verlangen in de eerste plaats dat dat ene verdrag uit 1987 wordt nageleefd en dat het water niet bovenstrooms wordt opgepot zodat er amper iets rest voor wie benedenstrooms woont.
Al tien jaar biedt de redactie van Vranckx jonge makers de kans een eigen reportage uit te werken. De enige voorwaarde is dat ze alles, of toch zo veel mogelijk – camera, geluid, montage, interviews, commentaarstem… – zelf doen. De beelden van opdrogende stuwmeren, van het historisch lage waterpeil in de Eufraat, van boeren die met de moed der wanhoop in de stoffige aarde peuteren of van de feesten die ondanks alles toch gevierd worden, zijn bijzonder sterk. De commentaar die erbij geleverd wordt, is bij momenten van een al te kinderlijke eenvoud. Zo krijgen we wel te horen dat in het Tweestromenland de vroegste menselijke beschaving zich ontwikkelde, maar vernemen we zeer weinig over het verleden van Rojava. Alsof het eerste geen huizenhoog historisch cliché is en het laatste dan weer algemeen geweten is.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
