Nu is het echt bella ciao: de laatste afleveringen van ‘La casa de papel’

Nog vijf afleveringen, die Netflix vrijdag online zwiert, en La casa de papel sluit definitief de deuren. Enkele van uw favoriete ‘steden’ blikken terug op het mondiale succes van de Spaanse misdaadreeks.

Over overalls

De reeks werd bedacht en geschreven door Álex Pina, maar dankt haar succes voor een groot stuk aan visuele trouvailles zoals de rode overalls en de Dalí-maskers van de overvallers en de dwarrelende geldbiljetten in de straten van Madrid. En dan is er nog Bella ciao, het oude Italiaanse verzetslied dat een wereldwijd anthem werd.

Pedro Alonso (Berlin in de reeks): Alex is de kapitein van dit schip, zoveel is zeker. Maar om het succes te verklaren moet je het ook hebben over director of photography Migue Amoedo en Jesús Colmenar, het hoofd van het regisseursteam. Zij hebben bij het begin de koppen bij elkaar gestoken en gezegd: ‘We gaan heel ambitieus zijn met onze beelden. We willen concurreren op een internationaal niveau.’ Zo is niet alleen het rood van de kostuums bewust gekozen, maar ook de kleur van de sets en de achtergronden.

Jaime Lorente (Denver): De reeks zit ook vol visuele verwijzingen naar genreklassiekers. In het begin van het vijfde seizoen zat een overval op een restaurant die heel hard aan Pulp Fiction deed denken. En als je goed kijkt, heb je zeker ook al knipogen naar Die Hard opgemerkt. Al die kleine elementen en trucs werden in een grote pot gedaan en op het vuur gezet. Het resultaat is La casa de papel, maar er was dus meer dan één kok.

Over meer bekijks hebben dan Michelangelo

In thuisland Spanje was La casa de papel oorspronkelijk niet zo’n succes. De bom barstte pas toen Netflix de reeks kocht. De acteurs werden daarop in één klap wereldberoemd.

Alonso: Op het moment dat Netflix de reeks online zette, was ik op reis: ik had mezelf op een Europese roadtrip getrakteerd om uit te blazen van het vele werk – ik had meteen na La casa de papel nog twee reeksen gefilmd. Op een gegeven moment stond ik in een museum in Firenze vol bewondering voor de David van Michelangelo en ik merkte dat een aantal mensen in mijn richting aan het kijken was. Sommigen begonnen zelfs foto’s van me te nemen en toen ik me omdraaide, zag ik dat de hele zaal naar mij in plaats van naar dat wereldberoemde standbeeld keek. Ik vroeg me af of het een grap was, maar toen ik verder door Italië trok, werd dat aangapen dagelijkse kost.

Esther Acebo (Estocolmo): Ik had me met enkele vrienden in een hotelkamer opgesloten om het eerste seizoen op Netflix te bingewatchen. We hadden binnen geen bereik, maar toen ik weer buitenkwam en mijn telefoon inschakelde, kreeg ik zoveel berichten binnen dat het toestel crashte. Een poosje later vlogen we met enkele acteurs naar Brazilië en werden we in de luchthaven van São Paulo door een schreeuwende menigte opgewacht. Plots waren we rocksterren geworden.

Over Italiaanse liedjes lallen

Als passieproject van bloedbroeders Álex Pina en Jesús Colmenar had de oorspronkelijke serie van La casa de papel jarenlang liggen rijpen, maar door het succes moest het daarna plots snel gaan. Voor de seizoenen die Netflix bijbestelde, werden plotlijnen, personages en dialogen vaak op het laatste moment ingevuld.

Lorente: In de laatste drie seizoenen kregen we de scenario’s zelden op voorhand. De scripts die we wel kregen, haalden niet altijd het scherm: vaak werden er op de set nog wijzigingen doorgevoerd. Meer dan eens namen we een scène op terwijl de daaropvolgende scène nog in de kamer ernaast werd herschreven. Het was wat je noemt een vloeiend proces – heel boeiend, maar ook heel veeleisend.

Luka Peros (Marsella): Ik ben er pas op het laatste bij gekomen. Toen ik op 20 december 2019 voor het eerst in de serie moest acteren, had ik geen beschrijving van mijn personage, behalve de drie à vier zinnen die ze in mei van dat jaar naar de casting directors hadden uitgestuurd. Het eerste wat ik te horen kreeg, was dat ik die moest vergeten. (lacht) Ik had geen idéé wie Marsella was. Ik werd verondersteld een huurmoordenaar te zijn, maar ik had in de eerste seizoenen gezien dat moorden voor het team verboden was. Het enige wat ik kon doen, was mijn eigen achtergrondverhaal verzinnen. Ik had daarvoor de tijd, want in de eerste afleveringen zaten we samen in een klaslokaal te luisteren naar de uitleg van El Profesor. Dus keek ik wat om me heen: ‘Wie van die gasten ken ik? De professor, dat staat vast. En waarschijnlijk ook Palermo en Bogotá, de andere nieuwelingen.’ Het was het enige dat steekhield. Tot ik tijdens een flashback in het vierde seizoen op het huwelijk van Berlin bleek te zitten, met een stuk in mijn kraag Italiaanse liedjes lallend. (lacht) Het was een heel vreemd proces.

Over moeders en overvallen

Baanbrekend: het haantje in La casa de papel was een vrouw. Tokio negeerde de bevelen van El Profesor en behandelde haar liefje Río als stront. Nairobi zag haar kreet ‘Het matriarchaat begint!’ dan weer wereldwijd in het straatbeeld opduiken. Tegelijk gleed de camera bij momenten nogal schaamteloos over hun lichamen.

Acebo: Ik hou niet van het idee dat vrouwen empowered moeten worden. Wij hébben al de macht, en dat moet fictie voor mij weerspiegelen. Zoals in La casa de papel, waar de vrouwen niet worden opgevoerd als chaperonnes van de mannelijke personages, maar zelf aan de actie deelnemen. Tegelijk zag je dat het nog altijd een issue was dat mijn personage aan de tweede overval deelnam, omdat ze een kind had – bij haar partner Denver werd die vraag niet eens gesteld. Maar ik ben er heel trots op dat Estocolmo een moeder, een echtgenote én een bendelid was.

Over cis en trans

Ondanks hun progressieve agenda lieten de makers zich op een stevige blunder betrappen toen ze de cisvrouw Belén Cuesta castten om transgenderpersonage Manila te vertolken.

Belén Cuesta (Manila): Daar was inderdaad nog marge voor verbetering. Ik zag de kritiek aankomen en heb voor ik op het aanbod inging uitgebreid met de casting directors en Álex gepraat. Ik weet dat het productiehuis achter La casa de papel in het verleden wél al met transacteurs heeft gewerkt en ik geloof oprecht dat hun aanpak heel inclusief en respectvol is. Ik heb mijn rol zo proberen te bekijken: als een vrouw die een vrouw speelt. Dat er intussen een debat ontstond, was mooi meegenomen.

Over supporteren voor de bad guys

La casa de papel leunt hard op de Robin Hood-mythe – een kleine groep vrijbuiters bindt de strijd aan met een onrechtvaardige overheid. De reeks werd geadopteerd door feministen, activisten en bootvluchtelingen, zelfs al doen de overvallers vaak hele slechte dingen.

Alonso: Álex Pina zegt altijd dat de reeks puur mainstreamentertainment is, maar zowel hij als jij als ik weet dat er een zekere mate van politiek en sociologie mee gemoeid is. Je mag niet vergeten dat Pina uit de journalistiek komt, net als scenarist Javier Gómez Santander. Het zijn mensen die altijd proberen te begrijpen wat er in de echte wereld omgaat. Zelfs als ze erop uit zijn om te entertainen kunnen ze het niet laten om dat in hun werk binnen te smokkelen.

Cuesta: De serie maakt heel mooi duidelijk dat de goeie niet helemaal goed zijn, en niet alle slechteriken even slecht. Je moet de overvallers zeker niet als rolmodellen zien, maar het zijn wel personages die veel te verliezen en veel te lijden hebben. Voeg daar een romantisch en heroïsch aspect aan toe, en voor je het weet zit je voor een bende criminelen te supporteren. De magie van fictie!