Met haar tv-reeks C.B. Strike heeft J.K. Rowling de betovering nu echt verbroken

Voor liefhebbers van niet al te moeilijke legpuzzels is er C.B. Strike, een noir, gepend door een schrijfster met een toverstokje. Al zat J.K. Rowling tijdens het schrijfproces duidelijk om magie verlegen.

De redactie van het satirische tv-programma Alleen al het idee stuurde in 1987 de bejubelde sprookjes van koningin Fabiola onder een pseudoniem naar elf uitgeverijen. Van de vijf uitgevers die een antwoord stuurden, achtte niet één de schrijfsels vatbaar voor publicatie.

Namen zijn belangrijk. Van The Cuckoo’s Calling (2013), het debuut van de Britse ex-militair Robert Galbraith, werden in de eerste maanden na publicatie nauwelijks 1500 stuks verkocht. Nadat Galbraith ontmaskerd was als J.K. Rowling, auteur van de Harry Potter-boeken, werd voor gesigneerde exemplaren van de eerste druk tot vierduizend pond geboden. Galbraith bleef voortschrijven en heeft intussen twee nieuwe romans voltooid, die net als The Cuckoo’s Calling over privédetective Cormoran Strike en zijn assistente Robin Ellacott gaan. De BBC heeft de drie boeken verfilmd als Strike en de internationale rechten verkocht aan de Amerikaanse betaalzender HBO, die de speurneus van initialen voorzag.

Schilderen op nummer

J.K. Rowling is niet de eerste auteur die onder een pseudoniem nieuwe wegen inslaat. Ze is niet eens de eerste wereldberoemde Britse schrijfster die dat doet: Agatha Christie publiceerde tussen 1930 en 1956 zes romans onder de nom de plume Mary Westmacott. Christie dribbelde onder haar nieuwe naam van het misdaadgenre weg, Rowling hinkte ernaartoe. ‘Ik wilde allang iets met dat genre doen’, verklaarde ze achteraf.

The Cuckoo’s Calling – in het Nederlands: Koekoeksjong – werd al voor de ontmaskering her en der geprezen, onder meer door thrillergrootheden als Val McDermid en James Patterson, maar wij zijn niet overtuigd. Ons lijken de Strike-verhalen het detective-equivalent van schilderen op nummer, waarbij alle vakjes een voor een worden ingekleurd: de detective die een zak vol demonen met zich meezeult, de love interest, het familiedrama, de haarspeldbochten in de plot. In de serie ziet de deur van Strikes kantoor, beletterd met de naam en het beroep van de detective, er precies zo uit als die van Sam Spade of Philip Marlowe in onze favoriete Amerikaanse detectivefilms. In het begin lijkt dat een aardige knipoog, na verloop van tijd wordt het kenmerkend voor de tekortschietende fantasie van de schrijfster.

BBC aan de lijn

‘Dat pseudoniem was een manier om me te bevrijden van alle bagage die je torst als je J.K. Rowling heet’, vertelde de auteur in een interview in 2017. Lang duurde haar zorgeloze debutantenbestaan niet: amper drie maanden na de publicatie van The Cuckoo’s Calling wist de hele wereld dat het boek met Harry Potters toverstokje gepend was. Ter vergelijking: Agatha Christie kon haar alter ego negentien jaar verborgen houden. Andere tijden.

In hetzelfde interview beweerde Rowling dat de BBC al gebeld had in verband met een verfilming nog voor de waarheid aan het licht was gekomen. Dat is mogelijk, al is het hoogst twijfelachtig dat The Cuckoo’s Calling van de onbekende Robert Galbraith drie afleveringen van telkens een vol uur Britse primetimetelevisie had gekregen. De plot is zo dun en clichématig dat pakweg een recensent die door omstandigheden enkel de eerste en derde episode kan zien, niet alleen perfect kan volgen, maar zich daarnaast afvraagt wat er in godsnaam in dat tweede uur gebeurd mag zijn.

Deel dunne plot door speelduur en je komt uit bij erg trage televisie. De BBC wist uit dat basismateriaal echter het maximum te halen. De doorgewinterde tv-regisseur Michael Keillor pimpt The Cuckoo’s Calling met elegante keuzes en sobere klasse. De woordenloze proloog zet in amper vier minuten het slachtoffer, haar milieu en haar eenzaamheid neer. Het verleden van Strike openbaart zich via een Google-search van zijn nieuwsgierige secretaresse, zijn zwijgzame aard wordt uitgedrukt met veel beeld en weinig woorden.

Het helpt ook dat C.B. Strike op twee voortreffelijke hoofdrolspelers kan bogen. Strike is de bastaardzoon van een rockster, die een been verloor in Afghanistan, te veel drinkt en net gebroken heeft met zijn rijke verloofde, en de oogopslag van Tom Burke vertelt je precies dat. Holliday Grainger is dan weer okselfris als Robin Ellacott. De spanning die tussen hen hangt is eerder emotioneel dan seksueel en wordt uitgedrukt in niets meer dan een eindeloze reeks blikken en een peperdure groene jurk. Zowel de acteurs als de productie hadden een beter verhaal verdiend.

De verveelde huisvrouw

J.K. Rowlings eerste boek na Harry Potter, The Casual Vacancy (2012), werd matig onthaald maar was een hit bij de lezers en werd in 2015 door de BBC tot een miniserie verwerkt. Het jaar daarop leverde ze voor Fantastic Beasts and Where to Find Them haar eerste filmscript. Ook al geen hoogvlieger, maar zo succesvol dat we dit najaar al een vervolg krijgen: Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald. En intussen blijft ze ook schilderen op nummer: ‘Ik hoop dat Tom Burke een beetje gehecht is aan zijn personage, want ik heb nog ideeën voor minstens tien boeken.’ Schilderen op nummer is een hobby voor gepensioneerden en verveelde huisvrouwen. Zou het kunnen dat de schatrijke huisvrouw J.K. Rowling zich een beetje verveelt? En zou zich in al die ingekleurde vakjes een dubbel patroon aftekenen? Geld baart geld. En namen zijn belangrijk.