Hoe Kim Wexler ‘Better Call Saul’ redde

Geert Zagers
Geert Zagers Journalist bij Knack Focus

Het is in betrekkelijke stilte gepasseerd, maar Better Call Saul heeft net zijn beste seizoen tot hiertoe afgeleverd. Met dank aan Kim Wexler.

Spoiler alert: dit stuk bevat spoilers van het vijfde seizoen van Better Call Saul.

In de voorlaatste aflevering van het vijfde seizoen van Better Call Saul zit een scène die meteen bijgezet mag worden in het pantheon van grote tv-momenten. Lalo, de killer met de killer glimlach, duikt onaangekondigd op in het appartement van Jimmy en Kim, het centrale koppel van de reeks. Lalo denkt dat Jimmy niet de volledige waarheid verteld heeft nadat hij met 7 miljoen dollar uit de woestijn was teruggekeerd. Kim weet dat Jimmy gelogen heeft. Ze heeft zijn koffiebeker, doorboord met een kogel, gevonden. Jimmy weet evenwel niet dat Kim dat weet. Wat Kim dan weer niet weet, en Jimmy wel, is dat Mike aan de overkant van de straat de hele situatie overschouwt vanuit de lens van zijn snipergeweer.

Showrunner Vince Gilligan gooide al zijn plannen overboord door actrice Rhea Seehorn: ‘Week na week verblufte ze ons, tot we niet anders konden dan denken: wat zou deze show zijn zonder haar?

Soit, behoorlijk ingewikkeld dus.

Het briljante zit in de simpele uitvoering van die stand-off over wie nu precies wat weet. In een tien minuten durende scène, een eeuwigheid in tv-termen, doet Lalo niets anders dan Jimmy zijn versie van de feiten te laten vertellen. En dan nog eens. En dan nog eens. Met elke versie wordt het geweer achter Lalo’s broekrand dreigender. Met elke versie wordt de aanwezigheid van Kim ongemakkelijker. Het is het moment waar Better Call Saul al een heel seizoen naar opbouwt: de versmelting van de wereld van Jimmy McGill en die van zijn criminele alter ego Saul Goodman. Het moment ook waarop hij leert dat je geen 7 miljoen dollar in een Suzuki Esteem in de woestijn gaat oppikken zonder dat daar gevolgen aan vasthangen. Gevolgen voor je vrouw, bijvoorbeeld.

Alleen: dat is niet hoe de scène zich ontrolt. De tien minuten eindigen niet met Mike die Lalo neerschiet, niet met Lalo die Kim neerschiet en niet met Jimmy die zich er weer maar eens uit praat. De scène eindigt met Kim die opstaat en Lalo overbluft in ware Saul Goodman-stijl, waarna ze hem verbaal het huis uit jaagt: ‘Jesus, get your shit together.’

Het is een scène die seizoen vijf, dat vorige maand in betrekkelijke stilte afgerond werd, perfect samenvat. Dit was niet het seizoen van Lalo, misschien wel de meest charismatische moordenaar uit het Breaking Bad-universum. Dit was ook niet het seizoen van Jimmy, de man over wie de serie gaat. Dit was het seizoen van Kim Wexler.

Better Call Saul heeft net zijn geheime wapen in stelling gebracht.

Kim Wexler was altijd al de stille kracht van Better Call Saul.

Het belang van Kim Wexler, koningin van de strakke paardenstaart, in Better Call Saul is altijd al onderbelicht gebleven. Of liever: het belang van Rhea Seehorn, de 47-jarige actrice die Kim Wexler speelt. U moet weten: oorspronkelijk zou Better Call Saul, een spin-off van Breaking Bad, er helemaal anders uitzien. Het plan was dat Jimmy McGill aan het einde van het eerste seizoen definitief zou transformeren in Saul Goodman, waarna de reeks zich zou focussen op diens activiteiten als de louche maar aimabele consiglieri van de Albuquerquese crystal-methscene. Dat was waarom de makers net hem hadden gekozen voor hun spin-off. Dat was waar de fans op zaten te wachten.

Seehorn gooide die plannen overhoop. Seehorn, een theateractrice die kleine rollen had in reeksen als Whitney en Law & Order, was gecast als de love interest van Jimmy McGill, maar meer invulling had die rol, een nieuw personage in het Breaking Bad-universum, nog niet gekregen. ‘Het is gênant om toe te geven, maar we wisten niets over haar personage’, aldus showrunner Vince Gilligan in Vulture. ‘We hadden alleen het vage idee dat we een vrouwelijk personage wilden dat misschien een voormalige love interest of misschien een toekomstige love interest was.’

Kim Wexler is het enige waar Breaking Bad nooit in geslaagd is: een interessant vrouwenpersonage creëren. Met dank aan actrice RHEA SEEHORN.
Kim Wexler is het enige waar Breaking Bad nooit in geslaagd is: een interessant vrouwenpersonage creëren. Met dank aan actrice RHEA SEEHORN.

De invulling kwam dan ook volledig van Seehorn zelf. Het was haar keuze om van Kim Wexler een hyperrationele, immer beheerste, hoogst competente advocate te maken. De paardenstaart was haar beslissing. ‘Als een vrouw met lang haar dingen gedaan moet krijgen, moet haar haar uit haar gezicht’, aldus Seehorn.

Maar het was vooral hoe Seehorn de relatie tussen Kim en Jimmy zag wat Better Call Saul in een nieuwe richting duwde. Het ding is dat een ‘vrouwelijke love interest’ spelen in een criminele fictiereeks doorgaans betekent dat je het morele kompas van het hoofdpersonage moet zijn. De vrouw die van haar man houdt ondanks zijn gebreken. De vrouw die hoopt dat hij ooit zal zijn hoe zij hem ziet. Meestal worden die vrouwen ergens onderweg ook vermoord, zodat het hoofdpersonage iets heeft om zich schuldig over te voelen of wraak voor te nemen.

Maar dat was niet hoe Seehorn de rol zag. Voor haar was Kim niet aangetrokken tot Jimmy ondanks zijn ethische gebreken, maar net dankzij zijn ethische gebreken. Ze wilde niet dat Jimmy voor haar veranderde, maar wilde hem enkel helpen om te worden wie hij wilde zijn. Ze was zijn morele kompas, maar dat betekende niet dat ze altijd goed was. Ook Kim hield van enige oplichterij van tijd tot tijd. Ook Kim had haar minder rationele kanten.

Het was een subtiele twist op de love interest, maar een interessante. Zo interessant dat Vince Gilligan al zijn plannen overboord gooide. ‘Week na week verblufte ze ons, tot we niet anders konden dan denken: wat zou deze show zonder haar zijn?’ Na het eerste seizoen veranderde Gilligan van koers. De capriolen van Saul Goodman verschoven voorlopig naar de achtergrond. Better Call Saul werd een reeks die subtiele menselijke relaties onderzocht – die tussen broers, maar ook tussen geliefden – en wat de impact daarvan is op een leven. Kortom, alles wat maakt dat Better Call Saul een interessantere, subtielere en meer gelaagde reeks is gebleken dan we op voorhand vermoedden, is in niet geringe mate te danken aan Kim Wexler.

Pas nu laat Better Call Saul haar ware gezicht zien.

In dit vijfde seizoen, nu Jimmy’s broer Chuck definitief uit beeld is verdwijnen, heeft Better Call Saul Kim Wexler een versnelling hoger laten schakelen. We kregen flarden van haar jeugd te zien – flarden die een moeilijke thuissituatie, alcoholproblemen en een vroege voorliefde voor paardenstaarten suggereren. We kregen te zien hoe de altijd rationele Kim, vanuit een soort haat jegens het establishment, irrationele beslissingen kan nemen die haar carrière schaden. We kregen te zien hoe ze reageert op de steeds nadrukkelijker transformatie van Jimmy McGill naar Saul Goodman: niet door hem te verlaten, maar door met hem te trouwen. Het leek alsof we een nieuwe kant van Kim Wexler te zien kregen. In werkelijkheid is die er altijd al geweest. We hadden er als kijker gewoon niet zo goed op gelet.

Dat bereikte zijn hoogtepunt in de laatste scène van het seizoen, waarin Jimmy en Kim in een hotelkamer liggen en fantaseren over hoe ze een van hun grootste vijanden, een advocaat van de oude garde, gaan ruïneren. Een spelletje dat ze vaker spelen, alleen lijkt Kim het deze keer te menen. ‘Dit ben jij niet’, zegt een verbaasde Jimmy, terwijl Kim naar de badkamer wandelt. ‘Als puntje bij paaltje komt, zou je hier toch te veel problemen mee hebben.’ ‘Zou het?’ antwoordt Kim, met losse haren, terwijl ze zich omdraait en met twee pistoolvingers op hem schiet.

Het is een gebaar dat de finale van het vorige seizoen echoot, toen Jimmy met precies dezelfde vingers Saul Goodman introduceerde. In een reeks die een obsessie heeft met symboliek, spiegelingen en callbacks is dat geen toeval. Dit was Kim die haar ware aard liet zien. Een ware aard die alles wat we over Better Call Saul dachten te weten op de helling zet.

Het rijk van de mannelijke antiheld is uit. Dat levert het friste seizoen van Better Call Saul tot hiertoe op – en de interessantste toevoeging aan het antiheldendrama in jaren.

Better Call Saul was een studie van Jimmy McGill en hoe die Saul Goodman werd. Van een ethisch dubieuze gerechtsmedewerker met een goed hart naar een op geld beluste vriend van het kartel die moreel bankroet is. Het was een zoektocht naar de beslissingen en omstandigheden die een persoon maken: de rivaliteit met zijn broer, zijn aangeboren aversie voor regels, zijn liefde voor snel geld. Het was altijd al duidelijk dat Kim Wexler een grote rol in die zoektocht speelde. Alleen hebben we die rol verkeerd ingeschat. Als Jimmy McGill straks Saul Goodman wordt, zal dat niet ondanks Kim Wexler zijn, maar net dankzij Kim Wexler.

Net op tijd om Better Call Saul de broodnodige boost te geven.

Om heel eerlijk te zijn was het meer uit plichtsbesef dan uit goesting dat we ons aan het vijfde seizoen van Better Call Saul hebben gezet. Het vorige seizoen was al weer anderhalf jaar geleden, lang genoeg om te vergeten of Chuck nu weer wel of toch niet dood was. Er was de teleurstelling van El Camino, de sequelfilm op Breaking Bad die Vince Gilligan intussen had gemaakt. Perfect uitgevoerde fan service, maar toch vooral: fan service: ‘Oh! Kijk daar! Badger is er ook bij! Weet je nog, Badger!’

Maar het was vooral het gevoel dat Better Call Saul zijn momentum kwijt was. Mad Men had er naar het einde ook last van. Girls ontsnapte er niet aan. Alleen was er bij Better Call Saul meer aan de hand. Of ze nu Tony Soprano, Walter White, Don Draper of Frank Underwood heetten, tv had twintig jaar lang een obsessie met veertig- en vijftigjarige antihelden met een kaduuk moreel kompas. Altijd ging het over hoe iemand slechte dingen kon doen, maar tegelijk zo charismatisch was dat je ze hem wilde vergeven. Misschien heeft het met MeToo te maken, maar het streamingtijdperk lijkt een limiet gezet te hebben op hoeveel variaties op hetzelfde verhaal je kunt vertellen.

Als Jimmy McGill straks Saul Goodman wordt, zal dat niet ondanks Kim Wexler zijn, maar net dankzij Kim Wexler.
Als Jimmy McGill straks Saul Goodman wordt, zal dat niet ondanks Kim Wexler zijn, maar net dankzij Kim Wexler.

Hoe goed de reeks ook geschreven is, hoe indrukwekkend ook het intertekstuele spel en hoe cinematografisch ook in beeld gebracht, Better Call Saul, de making-of van een vijftiger met een kaduuk moreel kompas die slechte dingen doet maar tegelijk zo charismatisch is dat je ze hem wilt vergeven, lijkt zijn momentum te hebben zien passeren. Je voelt het ook aan hoe geruisloos dit seizoen passeerde. Andere reeksen gingen met de aandacht lopen. Tienerfictie à la The End of the F***ing World. Plot-tv genre La casa de papel. Fleabag. Dáár zit het momentum vandaag.

Wat we niet hadden ingeschat, was dat Better Call Saul dat zelf ook besefte. Op een subtiele manier lijkt de reeks zijn eigen voorganger te ondergraven. Wanneer Jimmy in een vuurgevecht in de woestijn terechtkomt, eindigt dat niet in de machinegeweer-in-de-kofferachtige cool van Breaking Bad, maar in shellshock en trauma. ‘Wanneer gaat dit gevoel voorbij?’ vraagt hij aan Mike. ‘Op een dag ga je slapen en merk je dat je er een dag lang niet aan gedacht hebt’, antwoordt die. De flarden die we van Saul Goodman te zien krijgen, worden minder en minder charismatisch en meer en meer manisch. De herinnering aan het energieke, lichtvoetige personage van Breaking Bad glijdt weg. Als Jimmy straks definitief Saul wordt, zal dat een triestige gebeurtenis zijn.

Maar het zit het meest in Kim Wexler. Het is namelijk het enige waar Breaking Bad nooit in geslaagd is: een interessant vrouwenpersonage creëren. Skyler White, de vrouw van Walter White, was daar dé exponent van. Skyler White was de stem van de reden te midden van alle waanzin, maar net daarom ook het meest gehate personage bij de fans. In hun ogen was ze het enige dat de brave, saaie Walter White verhinderde om definitief de übercoole Heisenberg te kunnen worden. Sowieso was dat te wijten aan de minder mooie en meer misogyne kant van fancultuur, maar ook Vince Gilligan en de zijnen gingen niet helemaal vrijuit. Seizoen na seizoen mocht Skyler White niet meer doen dan voor de kinderen zorgen, moreel kompas spelen en zagen. Terwijl haar man ‘The One Who Knocks’ werd, groeide zij uit tot ‘The One Who Mocks’. Skyler White was een eenduidige, weinig interessante rol.

Seizoen vijf toont dat Better Call Saul die les ook geleerd heeft. Het rijk van de mannelijke antiheld is uit. Wil je vandaag relevant zijn, dan kom je er niet met love interests die niets anders doen dan de antiheld te begeleiden naar zijn ondergang. Het fijne is dat dat het friste seizoen van Better Call Saul tot hiertoe oplevert – en de interessantste toevoeging aan het antiheldendrama in jaren. We zitten opnieuw af te tellen naar het zesde en laatste seizoen. En dat is aan Kim Wexler te danken.

‘Als er ooit nog een spin-off komt, zal die over Kim Wexler gaan’, liet Vince Gilligan al optekenen.

Nooit gedacht dat we ooit naar een spin-off van een spin-off zouden uitkijken.

Better Call Saul

Nog steeds te zien in Netflix.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content