Tv-recensente Tine Hens voelde zich zelden zo ongemakkelijk tijdens het kijken naar een documentaire als tijdens Het Proces dat Niemand Wou over de zaak rond Bart De Pauw, al blijven er ook enkele vragen onbeantwoord.
Zelden voelde ik me zo ongemakkelijk tijdens het kijken naar een documentaire als naar het driedelige portret dat Tess Uytterhoeven maakte van acht vrouwen die uiteindelijk besloten een klacht neer te leggen tegen Bart De Pauw.
Dat lag niet aan de vrouwen, wel aan wat ze in alle rust en sereniteit vertelden.
Al te makkelijk wordt seksueel overschrijdend gedrag gereduceerd tot fysiek handelen. Pas als iemand ongewenst betast wordt, gaan de alarmbellen af en oordelen we min of meer collectief dat het gedrag ongepast is. In het lichamelijke schuilt impliciet de bewijslast.
Maar wat met woorden? Wat met een eindeloze, opdringerige berichtenstroom op een telefoon? Wat met een man, waarvoor elk van deze vrouwen op een of andere manier bewondering koesterde, die hen ’s nachts bestookt met sms’en waarin hij zichzelf bijna geraffineerd etaleert als het onschuldige slachtoffer dat voor hun charme is gevallen? Hoe reageer je op een man die nu eens onderdanig, dan weer gekwetst en ja, zelfs vilein laat weten dat hij niet zonder jou kan leven? Dat jouw afwijzing voor hem een genadeschot is?
Brainbashing was het woord dat Maaike Cafmeyer in Het Proces dat Niemand Wou gebruikte voor de stortvloed aan sms’en waarmee De Pauw haar tijdens de twee seizoenen van Het geslacht De Pauw bombardeerde. Nee, zegt ze, ik heb daar niet negatief op gereageerd. En ja, dat neemt ze zichzelf kwalijk. Dat neemt elk van deze vrouwen zichzelf kwalijk. Want De Pauw was nu eenmaal wie hij was. Grappig, ja, maar ook machtig.
Waarom ontfermde niemand zich over De Pauw? Dat hij hulp nodig heeft, staat vast.
Hij was niet de freelance klankman van die dag, hij was niet de tijdelijke cateraar, hij was – aldus Cafmeyer – ‘mijn baas, mijn tegenspeler, mijn regisseur’. Dat was en is de kern van de zaak: De Pauw had hiërarchische macht over elk van de vrouwen die hij belaagde. ‘Je bent nog niet zo lang aan het werk, je werkt als freelancer en het is je leidinggevende’, vertelde Ellen, die de styliste van De Pauw was wanneer hij Twee tot de Zesde Macht presenteerde. Wat doe je als die persoon je begint te bestoken met hunkerende sms’en? Vermoedelijk wat elk van deze vrouwen probeerde: je houdt de boot af zonder de tegenpartij onnodig te kwetsen in de hoop dat jouw woorden voldoende duidelijk zijn om de emotionele aanranding te stoppen.
Het omgekeerde gebeurde. Keer op keer. Alsof de grens die de vrouwen poogden te trekken hem net opwond, alsof iedere nee een aanmoediging was om nog wat verder te gaan. ‘Het begint heel onschuldig en subtiel’, vertelde Liesa Naert. ‘Het venijn zit in die subtiliteit.’ Want hoe praat je daar met anderen over? Hoe klinkt het om te zeggen: ‘Ik denk dat Bart De Pauw verliefd is op mij.’ Wie lacht daar niet mee? Wie vindt dat zo erg dat het mentaal schadelijk is?
Elk van deze vrouwen moet zich enorm eenzaam en geïsoleerd gevoeld hebben. Op de set waarop ze grappig en ad rem moesten zijn, naast de set waar een deel van hun bestaan – of ze dat nu wilden of niet – draaide rond de berichten die ze weer zouden krijgen. Of niet. Dat kon ook.
Het was de voornaamste reden van mijn ongemak. Maar er was ook een andere. Deze documentaire is gemaakt door Tess Uytterhoeven voor Woestijnvis. Een deel van de programma’s waarover getuigd wordt, dateert uit de periode dat De Pauw nog het goudhaantje van Woestijnvis was. Men wist hier en daar wel iets. Maar hoeveel? Het blijft een fundamentele vraag die in deze reeks niet beantwoord wordt.
Waarom voelden deze vrouwen zich in hun werkomgeving niet veilig genoeg om te vertellen wat er buiten het zicht van iedereen gebeurde? Maar ook: waarom ontfermde niemand zich over De Pauw? De man is nu veroordeeld. Ik twijfel eraan of dat de hulp is die hij nodig heeft. Want dat hij hulp nodig heeft, staat vast.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
