‘Er is de voorbije maanden zodanig veel hersenloze hysterie ontstaan, dat ik niet wist waar te beginnen’

P.B. Gronda, auteur van onder meer Wanderland, Straus Park en Onder vrienden, roept op tot kalmte. ‘Net zoals we niet overrompeld zullen worden door duizenden terroristen, zullen we ook niet overgenomen worden door een nieuwe Hitler.’

Oké, ik denk dat we even rustig moeten gaan zitten om te praten.

Ligt het aan het gebrek aan kopzorgen en economische activiteit dat tijdens vakantieperiodes weleens de kop opsteekt? Ligt het aan dit door vluchtige emoties via abstracte technologie getekende gewricht des tijds? Ligt het aan de fel overdreven industrialisering van ons voedsel, waardoor we allemaal hap voor hap gek worden?

Ik weet het niet. Wat ik wel weet, is dat er de voorbije maanden zodanig veel hersenloze hysterie ontstaan is op zoveel verschillende domeinen, dat ik echt niet wist waar eerst te beginnen. Dat is in dit geval geen stijlmiddel. Ik heb echt een week lang rondgelopen met de vraag waarmee ik eerst zou kunnen beginnen.

Door de recente gebeurtenissen koos ik voor wat we blijkbaar ‘alt-right’ zijn gaan noemen.

Wat ik me altijd afvraag: white supremacists, KKK, klassieke kroegracisten, neonazi’s … Hebben we die mensen met z’n allen al eens goed bekeken? Mij lijkt toch eerder van niet.

De mensen over wie het gaat, zijn zowel in kwantiteit als in kwaliteit marginaal. Moet je die Vice-reportage over Charlottesville nog maar eens voor bekijken. Die zogezegde leiders en organisatoren, dat is maatschappelijk residu dat verstandelijk en sociaal zodanig beperkt is dat de enige manier die zij hebben om niet voortdurend met die vernietigende realiteit te worden geconfronteerd, een eigen wereldje scheppen is. Met gore websites en flyers voor bijeenkomsten in velden. Met debiele retoriek en een opbod van achterlijke standpunten. En natuurlijk ook met leiders en volgers. En ik zeg wereldje, en niet organisatie, omdat dat tweede meer impliceert dan op messageboards onder valse namen stoere taal uitwisselen terwijl mama in de gang staat te strijken.

Begrijp me niet verkeerd. Als er op mensen wordt ingereden, of op gelijk welke manier slachtoffers vallen, mag dat natuurlijk nooit goedgepraat worden. Ik geloof trouwens ook niet in absolute meningsvrijheid, volgens het idee dat tolerantie niet zo ver mag gaan dat het woekerende intolerantie toelaat. In die zin is de paradox van tolerantie dat die enkel kan werken als ze beperkt wordt aan de extremen.

Er bestaat namelijk gedachtegoed dat zo achterhaald is door geschiedenis of wetenschap, dat de tolerantie ervoor best wat lager mag. Een maatschappij heeft ook de verantwoordelijkheid om daarvoor bepaalde grenzen te bepalen. Dat doet ze op alle andere vlakken ook. Wat er gebeurt als die grenzen er niet zijn, is vandaag te zien in het grootste experiment van de westerse cultuur, namelijk de VS.

Maar! Maar. Desondanks stormen we natuurlijk niet af op een massale nazificatie. Net zoals we niet overrompeld zullen worden door duizenden terroristen, zullen we ook niet overgenomen worden door een nieuwe Hitler.

Daarom moeten we de vraag stellen wie beter wordt van een psychotische, hysterische en buitenproportionele benadering van gebeurtenissen zoals die in Charlottesville. Mijn gok? Niet u en ik.