Do the twist: de vele verrassingen die van ‘Shining Girls’ geen doorsnee thrillerreeks maken

Een jonge vrouw overleeft een aanval van een seriemoordenaar en opent de jacht op haar belager: Shining Girls op Apple TV+ lijkt misschien een thriller van dertien in een dozijn, maar de nieuwe reeks met queen of peak TV Elisabeth Moss telt zoveel twists dat je er tureluurs van wordt.

Twist 1: Moss voor én achter de camera

Van reeksen met Elisabeth Moss pássen er eigenlijk gewoon ook geen dertien in een dozijn. Het was het onlinemagazine Vulture dat de actrice in 2017 met de titel ‘koningin van peak-tv’ bedacht, na hoofdrollen in achtereenvolgens Mad Men, Top of the Lake en The Handmaid’s Tale – een eerste doorbraak was er voordien al als presidentsdochter Zoey Bartlett in The West Wing. Dat maakt samen heel wat uren iconische televisie, ten dele in een tijd waarin het medium nog niet zijn huidige prestige had. Maar daar had Moss geen last van: ‘Zelfs Mad Men begon in 2007 nog in een wereld waarin je niet geacht werd voor televisie te werken. Het was zogezegd voor acteurs van een lager allooi, maar dat hield me niet bezig. Omdat ik alleen keek naar de projecten en de scenario’s, kon ik van al die onvergetelijke dingen deel uitmaken.’

Het ene moment woont ze bij haar moeder, het volgende blijkt ze getrouwd met een collega. Waarom lijkt Kirby’s privéleven constant te veranderen?

Toen het afgelopen decennium ook filmsterren als Nicole Kidman en Reese Witherspoon op tv hun ziel en zaligheid in doorwrochte vrouwenrollen begonnen te leggen, waren zij de groentjes en Moss de oude rot. Bovendien weet zij haar projecten perfect uit te kiezen en werd ze op het kleine scherm nog op geen enkele fout betrapt. In Shining Girls neemt ze niet alleen de hoofdrol voor haar rekening, ze is ook executive producer en regisseerde enkele afleveringen, een nevenberoep dat ze in het jongste seizoen van The Handmaid’s Tale heeft opgepikt.

Twist 2: de tijd op hol

Shining Girls draait om Kirby, een jonge archivaris bij de Chicago Sun-Times die een onnoemelijk trauma met zich meedraagt: vijf jaar voor we in het verhaal vallen, werd ze met een mes aangevallen en voor dood achtergelaten. Moss legt de pijn van Kirby in duizend-en-een details: de opgetrokken schouders, de pijnlijke trek om de mond, het schichtige achter zich blikken. Maar ook haar verbetenheid als een gelijkaardig geval opduikt en een onderzoeksjournalist op de krant haar hulp inroept.

De setting van Shining Girls voelt vertrouwd, doet ondanks het tijdvak – de reeks speelt zich voornamelijk in 1992 af – denken aan films als Zodiac (2007) en All the President’s Men (1976). Schrijfmachines ratelen, telefoons rinkelen (en hangen aan een snoer), in regenjassen hangt de rook van talloze sigaretten. Maar je voelt al heel snel dat er iets niet klopt. Waarom lijkt de moordenaar, die we ook zien opduiken in pakweg 1964, niet te verouderen? En waarom lijkt Kirby’s privéleven constant te veranderen? Het ene moment woont ze samen met haar moeder, het volgende blijkt ze tot haar eigen stomme verbazing getrouwd te zijn met een collega van het werk. Speelt haar geblutste geest haar parten, of is hier meer aan de hand?

Twist 3: een balletdansertje met een mes

Shining Girls wordt geproducet door MRC Television, Leonardo DiCaprio’s Appian Way Productions én Love & Squalor Pictures, Moss’ eigen bedrijf. Van haar is geweten dat ze zich als producer van The Handmaid’s Tale met alles bemoeide, van de juiste kleur rood voor de gewaden van de dienstmaagden tot de casting. En laat de verrassende rolbezetting nu net een van de pijlers van Shining Girls zijn. Veterane Amy Brenneman ( Judging Amy, Private Practice) is zonder meer sterk als Kirby’s moeder, een zangeres die zich aan haar dochter nu eens als verward wrak, dan weer als een aan Jezus verhangen zonnetje openbaart. De eeuwig jonge Jamie Bell – Billy Elliot! – jaagt zowaar angst aan als de alomtegenwoordige seriemoordenaar Harper Curtis. Maar de grootste troef naast Moss is wat ons betreft Wagner Moura, die de alcoholverslaafde journalist Dan op het randje van de parodie laat balanceren. Een nieuwe naam? Welnee. Plak Moura een snor op en je herkent drugbaron Pablo Escobar uit Narcos.

Twist 4: nineties voor gevorderden

De makers doen er alles aan om de plot geheim te houden, maar op Wikipedia bent u slechts één klik verwijderd van het boek van de Zuid-Afrikaanse Lauren Beukes waarop de reeks gebaseerd is. Niet doen! Dompel u liever onder in de cultuur van de vroege nineties waar Shining Girls zoals gezegd zijn beslag krijgt. Dat is op zich al verrassend genoeg – wij kennen geen enkele reeks die zich in dat tijdperk afspeelt, behalve misschien degene die toen werden gemaakt – maar de elementen die eruit naar voren worden gehaald zijn des te opmerkelijker. Visueel valt op dat het kleurenpalet en de groezelige eettenten van de nineties dichter bij de seventies dan bij het heden lagen. Muzikaal wordt teruggegrepen naar het meest compromisloze van het decennium: niet de grunge van Nirvana en Pearl Jam, wel de noise van The Jesus Lizard, het feminisme van Bikini Kill, de industrial van Ministry. Ze zijn te zien op de T-shirts van Kirby en de affiches in haar kamer, en te horen via de vintage walkman waarmee ze schichtig tussen de bureaus van The Chicago Sun-Times beweegt. Omdat getormenteerde mensen nu eenmaal geen boodschap aan Take That hebben.

Maak een playlist, trek legerbottines aan en ga voor de beeldbuis zitten. Het donkere Shining Girls kan weleens het snoepje van het voorjaar worden.