‘De slapelozen’ is zo slaapverwekkend dat je er gegarandeerd bij in slaap valt

Onze tv-recensente was niet onder de indruk van het nieuwe VRT-programma ‘De slapelozen’: ‘Het was misschien een schitterend radioprogramma, het is geen sterk tv-programma.’

Belgen zijn slechte slapers. Een op de tien Belgen slikt weleens of vaker een pil om te kalmeren of te slapen. Daarmee zijn we koplopers. Het zou een alarmbel moeten zijn. Wat maakt dat we zo slecht slapen, zo veel woelen en nachten doorwaken? Gelukkig is er nu De slapelozen op Canvas, een programma over mensen die niet kunnen slapen dat zo slaapverwekkend is dat je er gegarandeerd bij in slaap valt.

Annick Ruyts is een van de slapelozen. Alles heeft ze geprobeerd, zegt ze in een voice-over terwijl ze op een kunstmatig verlichte nacht naar het VRT-gebouw fietst. Wandelingen in de natuur, mindfulness, regelmaat en ook medicatie. Maar niets hielp echt en dus praat ze nu met kenners en lotgenoten. De snurkers, de slaapwandelaars, de piekeraars, de mensen met onrustige benen of de narcoleptici – mensen die te pas en vooral te onpas in slaap sukkelen.

Annick ontvangt haar gasten in een radiostudio, ze hebben een koptelefoon op en een grote ronde microfoon voor hun neus. Dat ziet er vreemd uit, maar dit was dan ook eerst een radioprogramma voor het een boek werd en op de televisie kwam. Het is het eerste zwakke punt van De slapelozen. Een letterlijke vertaling van radio naar televisie werkt zelden goed en dat is hier niet anders.

Nog vervelender is dat praten over slapen of niet slapen behoorlijk saai en eentonig is. Huisarts Tom Jacobs vertelt over zijn eerste patiënt met slaapproblemen, een man die volgens zijn vrouw zo hard snurkte dat de ramen ervan trilden. Wim Lybaert heeft het bij Annick dan weer over de weldaad van de slaappil. Hij slaapt nooit zonder. ‘Zou je jezelf verslaafd noemen?’ polst Annick voorzichtig. ‘Zeker’, antwoordt Wim. Hij is daar niet trots op, maar de effecten van niet slapen vallen in het niets bij de neveneffecten van een slaappil. ‘Krijg je er geen watten van in je hoofd?’ ‘O nee, helemaal niet’, antwoordt Wim.

Het was het interessantste moment uit het programma. Bijna gaven Wim en Annick zich over aan een vergelijkende test van slaappillen, maar waarschijnlijk greep toen de regisseur in om het programma weer in zijn kabbelende, meditatieve baan te brengen. Want daar hing Laura al aan de lijn. Laura was, zoals Annick het omschreef, een piekeraar. Ik kreeg te zien hoe Laura zich in losse broek ’s avonds laat naar bed sleepte, hoe ze er alles aan deed om vooral niet te slapen. Er werd me ook een blik gegund in de slaapkamers van Tony en Martin, een koppel dat zwoer bij gescheiden slapen omdat samen slapen enkel tot slapeloosheid leidt. Erg opwindend was het allemaal niet.

Wel viel me op hoe zowel Lybaert als de slaapspecialiste Inge Declercq aanstipte dat een deel van ons slaapprobleem veroorzaakt wordt door vervreemding van ons natuurlijke ritme. We laten ons wat graag afleiden door allerlei zaken waarvan we denken dat ze nog moeten of nodig zijn.

Ik kon me er iets bij voorstellen. Dat ene jaar in het diepe zuiden van Duitsland, in een stadsdeel zonder straatverlichting en vooral zonder vliegtuigen die tot diep in de nacht en al zeer vroeg ’s ochtends door het luchtruim scheren, heb ik beter en dieper dan ooit geslapen. Ik denk dat wij als Belgen geen besef meer hebben van het aanhoudende lawaai waarin wij leven.

Veel dieper ging Annick er niet op in. Want ook in een programma over slapelozen moet het vooruitgaan. De gesprekken worden aan elkaar gelast met een beeldenstroom van mensen in het slaaplabo van het UZ Gent of de stad bij nacht. Het is een bekende techniek die hier vooral irritatie opwekt. De slapelozen was misschien een schitterend radioprogramma, het is geen sterk tv-programma.