De Duffer Brothers over seizoen vier van ‘Stranger things’: ‘Dit is onze “Game of Thrones”’
Groter, langer en duurder: in zijn vierde seizoen is Stranger Things uitgegroeid tot onversneden blockbuster-tv. ‘Het is uit de hand gelopen’, zeggen showrunners Matt en Ross Duffer.
Eigenlijk is er maar één ding dat u moet weten voor u aan seizoen 4 van Stranger Things begint: het budget. 270 miljoen dollar telde Netflix neer voor negen episodes, zo schreef The Wall Street Journal, goed voor gemiddeld 30 miljoen per aflevering. Daarmee zou het, met enige afstand, het duurste tv-seizoen aller tijden zijn. Om u een idee te geven: dat is twee keer zo duur als het laatste seizoen van Game of Thrones, een reeks waarin een leger geallieerden de strijd aanging met een legioen ondoden in een zee van vuur terwijl er zich boven hun hoofden een drakengevecht voltrok.
Deze keer wilden we een monster met een bewustzijn, zoals Freddy Krueger, Pennywise of Pinhead. Niet toevallig de monsters waar we als kind het bangst van waren.
Ross Duffer
Was seizoen 3 al opvallend groter en grootser, dan ziet Stranger Things 4 eruit uit als een regelrechte blockbuster. Of beter: als dríé blockbusters. Na de strijd met de Sovjets en de Mind Flayer aan het einde van het vorige seizoen, is de crew verspreid geraakt, waarbij de personages elk hun eigen eightiesfilmklassieker moeten doormaken. Joyce Byers (Winona Ryder) is met Will, Jonathan en Eleven naar California verhuisd, dat alleen al door zijn setting aan E.T. refereert. Hopper blijkt nog te leven, maar zit vast in een Siberisch strafkamp, waar hij een soort Indiana Jones in de sneeuw beleeft. En de rest van de gang is achtergebleven in Hawkins, dat in de ban is van een reeks bovennatuurlijke gebeurtenissen die wel heel hard aan A Nightmare on Elm Street doen denken. (Robert Englund, de acteur die daarin kwelgeest Freddy Krueger gestalte gaf, heeft een opmerkelijke bijrol.) Bij momenten zou die Game of Thrones-landkaart van wie waar zit handig zijn.
En Stranger Things is niet alleen geografisch groter geworden. Met negen afleveringen die niet onder het uur blijven, goed voor een totale speelduur van bijna 13 uur, is seizoen 4 bijna dubbel zo lang als de voorgaande. Tegelijk krijgt de Upside Down opnieuw een grotere rol, wat ook het digitale-special-effectsbudget de hoogte in heeft gejaagd. (Met een bijzondere vermelding voor nieuwe slechterik Vecna, een Dungeons & Dragons-versie van de Night King die voor het engste seizoen tot nog toe zorgt.)
Het zal Matt en Ross Duffer, de tweeling achter Stranger Things, wellicht ook zelf verbazen. Ergens in 2015 stapten ze naar Netflix met een idee voor een nerdy eightiesreeks en met een zelf in elkaar gestoken mash-uptrailer van E.T. en John Carpenter-films als The Thing. Zeven jaar later zijn ze zelf een nieuw genre blockbuster in elkaar aan het steken voor vier keer het budget per aflevering van toen. De nostalgische charme van dat eerste seizoen mag er dan misschien wat bij hebben ingeboet, de twee broers zijn ondertussen wel een nieuwe tv-standaard aan het neerzetten.
Seizoen 4 voelt op zowat elk vlak als Stranger Things XL. Was dat de intentie toen jullie eraan begonnen?
Matt Duffer: Niet echt. Het is niet alsof dit ons plan was. Het is ons eerder overkomen. Na seizoen drie zijn we gewoon zoals altijd beginnen te schrijven, maar na een aflevering of vier begon het ons te dagen dat we meer tijd nodig hadden om het verhaal verteld te krijgen. We zijn gaan praten met Netflix, dat gelukkig geen probleem zag in een extra negende aflevering. En pas tijdens het draaien en monteren beseften we dat we geen enkele aflevering onder het uur zouden kunnen houden.
We behandelen elk nieuw seizoen alsof het een sequel is. ‘Wat zou James Cameron doen?’ Toen die Aliens mocht maken, had hij ook geen zin om nóg eens Alien te maken.
Matt Duffer
Op een bepaald moment was er een script van 800 pagina’s, las ik.
Matt: Het was iets van die grootteorde, ja. We zijn nog altijd aan het monteren (seizoen 4 komt in twee ‘volumes’ uit, het tweede verschijnt op 1 juli, nvdr.), maar ik schat dat we op 13 uur running time gaan landen. Dat is zes uur meer dan het vorige seizoen. Dus ja, de dingen zijn een beetje uit de hand gelopen. (lacht)
Helemaal onlogisch is dat ook niet. Seizoen 3, waarin de Sovjets stiekem een ondergrondse basis in Hawkins hadden gebouwd, was een zandbak waar we in mochten spelen. We hoefden geen rekening te houden met wat nog moest komen. We moesten nergens naartoe werken, mochten vrij experimenteren. Nu het einde stilaan in zicht is, ligt dat anders. Onder elkaar noemden we seizoen 4 soms Stranger Things: Revelations. We moesten beginnen aan de uitleg van wat de Upside Down eigenlijk is. We moesten beginnen te schrijven richting dat einde. En tegelijk wilden we de schaal vergroten, zodat duidelijk werd dat het over meer ging dan alleen Hawkins. Dat is heel veel plot voor acht of zelfs negen afleveringen. Wat we dachten dat één seizoen was, bleek er uiteindelijk bijna twee.
Jullie noemden het jullie ‘ Game of Thrones-seizoen’.
Ross Duffer: Die vergelijking is blijkbaar blijven plakken. (lacht) Dat was vooral een referentie aan de omvang van de opnames. De personages blijven dit seizoen niet samen op één plek, wat maakte dat ook de crew opgesplitst is. We hadden een ploeg die in Atlanta aan het draaien was, een in Albuquerque, een in New Mexico én eentje in Litouwen. Al die ploegen die tegelijk aan het werken waren, telkens in een esthetisch compleet verschillende setting, was onze Game of Thrones-ervaring.
Het is natuurlijk ook een gevoelige referentie, gezien de ongeziene haat die dat laatste Game of Thrones-seizoen heeft opgewerkt. Al zegt iets me dat jullie daar anders over denken.
Matt: (lacht) Los van wat je van dat laatste seizoen vindt, moet je toegeven dat Game of Thrones de grenzen heeft verlegd van wat er op televisie mogelijk was. Er zaten afleveringen in dat laatste seizoen die alleen al in termen van spektakel en grootsheid als volwaardige bioscoopfilms voelden.
Dat is ook waar wij als tv-makers in geïnteresseerd zijn. Ross en ik zijn opgegroeid met cinema – veel tv hebben we niet gekeken. Toen we met Stranger Things begonnen, was het een ode aan de blockbusters van onze jeugd, van E.T. tot Alien. Maar terwijl we de serie aan het maken waren, zijn die twee genres zich beginnen te vermengen. Steeds meer hebben grote tv-reeksen de schaal, de special effects en het spektakel dat je verwacht van een blockbuster. Maar omdat een tv-reeks haar verhaal niet in twee uur moet vertellen, maar in pakweg twintig uur, ben je als kijker veel meer betrokken bij de personages. Je krijgt dus het spektakel van een bioscoopfilm, met de emotionaliteit van een tv-reeks. Dat is een nieuwe, interessante ontwikkeling om middenin te staan.
Vecna, de slechterik van seizoen 4, deed me denken aan de Night King uit Game of Thrones. Was dat de bedoeling?
Ross: Niet rechtstreeks. Matt en ik hadden een humanoïde slechterik in gedachten voor dit seizoen. De Demogorgon en het spinnenmonster uit de vorige seizoenen hadden iets heel dierlijks. Deze keer wilden we een monster met een bewustzijn. Een beetje zoals Freddy Krueger, Pennywise of Pinhead uit de Hellraiser-serie, de iconische slechteriken van de jaren tachtig. Niet toevallig de monsters waar we als kind het bangst van waren. (lacht) Dat was ons initiële idee voor Vecna.
Maar het is grappig dat je over Game of Thrones begint. Barrie Gower, de prosthetic make-up artist die Vecna zijn look gaf, is ook de man achter de Night King. Iets wat we zelf ook pas in tweede instantie ontdekt hebben: het was via zijn werk voor Chernobyl dat we op zijn naam waren gestoten.
In de vier afleveringen van het nieuwe seizoen die ik te zien gekregen heb, ben ik even vaak bang geweest als in de voorgaande seizoenen samen. Ben ik laffer geworden of is Stranger Things enger geworden?
Matt: Het is enger geworden. (lacht) Onze filosofie is om bij elk seizoen iets nieuws te proberen. Ook al om het spannend te houden, zowel voor onszelf als voor de acteurs. Eigenlijk behandelen Ross en ik elk nieuw seizoen alsof het een sequel is. ‘Wat zou James Cameron doen?’, weet je wel. Toen die Aliens mocht maken, had hij ook geen zin om nóg eens Alien te maken.
Voor Stranger Things 4 hadden we van bij het begin een horrorseizoen in gedachten. A Nightmare on Elm Street was een grote referentie, ook voor acteur Robert Englund (Freddy Krueger in die film dus, nvdr.) zichzelf aanbood om mee te spelen. Was seizoen 1 de wereld van The Goonies en Stand by Me, dan zijn we deze keer met eightiesslashers en haunted house-films aan de haal gegaan.
Er is nog werk aan, maar we voelen ons zeker over het einde dat we in gedachten hebben. Of toch vrij zeker.
Ross Duffer
Ross: Elk seizoen moet zijn eigen unieke toon en feel hebben. De droom is dat, ergens binnen een jaar of twintig, mensen nog altijd aan het discussiëren zijn over wat hun favoriete Stranger Things-seizoen was.
Matt: Net zoals er vandaag gepraat wordt over welke Star Wars het beste is en of Aliens beter is dan Alien. Zelfs Alien 3 heeft nog altijd zijn verdedigers. Dat is ook een groot deel van de fun van popcultuur: de meningen en de discussies.
Toen Stranger Things in de zomer van 2016 uit het het niets een hit werd, kwam dat vooral door de charme van de reeks: het leek een underdogserie, gemaakt uit liefde voor de popcultuur uit jullie eigen jeugd. Zijn jullie nooit bang dat, nu de schaal blijft uitdijen, de reeks verliest wat ze oorspronkelijk zo goed maakte?
Ross: Het hangt er natuurlijk vooral van af wat je als die oorspronkelijke charme van Stranger Things ziet. Voor ons zijn dat altijd de personages geweest. Elk seizoen opnieuw beginnen we met de vraag waar de personages aan het begin staan, hoe ze gaan reageren op wat er in het vorige seizoen gebeurd is en waar ze in de laatste aflevering eindigen – op persoonlijk, emotioneel vlak dan. Ja, ze zijn verspreid over verschillende locaties, maar zolang we de personages en hun ontwikkeling vooropstellen, heb ik het gevoel dat we trouw blijven aan die oorspronkelijke charme.
Over de personages gesproken: wat is er met Lucas gebeurd?
Matt: Hoe bedoel je?
Hij is groot geworden.
Matt: (lacht) Dat heb je met kinderen, natuurlijk: op een bepaald moment worden ze groot. Ik denk dat Caleb (McLaughlin, de acteur die Lucas speelt, nvdr.) dertien was toen we hem castten. Ondertussen is hij twintig. En zeker in de aanloop naar dit seizoen heeft hij een fameuze groeispurt gehad, ja.
Checken jullie dat voor de opnames beginnen?
Ross: Of ze gegroeid zijn? (lacht) Niet zo letterlijk, maar we volgen het wel op, ja. We houden contact tussen de seizoenen door.
Matt: Dat is ook nodig. Kinderen groeien niet simultaan op, hebben we gemerkt. Sommige doen er langer over dan anderen, en krijgen dan plots een groeispurt. Elk jaar is het bij de eerste table reads weer een verrassing hoe ze eruitzien.
Ook al omdat het impact heeft op de verhaallijnen zelf. Je had het daarnet over die Goonies-charme van dat eerste seizoen. Wel, zelfs áls we daaraan hadden willen vasthouden, zou dat vandaag niet meer werken. Dit seizoen zijn het volbloed tieners die naar high school gaan: die kun je niet langer op een Goonies-achtig avontuur sturen. Dat de reeks nu enger wordt, is ook alleen maar logisch nu de acteurs geen kinderen meer zijn. Bij Harry Potter zag je dat ook: hoe ouder Daniel Radcliffe en Emma Watson werden, hoe donkerder de films.
Het is een van de fijnere onvoorziene toevalligheden: Stranger Things is stilaan een soort langgerekt Boyhood aan het worden, waarbij je de kindacteurs van weleer doorheen de seizoenen ziet opgroeien. Hadden jullie dat van in het begin door?
Ross: Neen. Toen we dat eerste seizoen mochten maken, gingen we er niet van uit dat er nog een volgende zou komen. Pas bij het derde seizoen, toen de cast zijn grootste groeispurt kreeg, hadden we door wat er aan het gebeuren was. Het is een van de unieke aspecten van Stranger Things geworden. Het is mooi om kinderen te zien opgroeien voor de camera, om ze te zien evolueren als mens en om de reeks met hen te zien veranderen.
Wat zou er gebeuren als onze personages in de bioscoop naar Beetlejuice kijken, waarin Will een jonge versie van zijn moeder zou zien? Zou hun realiteit beginnen te glitchen?
Matt Duffer
Matt: Misschien wel de grootste verrassing van dat eerste seizoen was dat Stranger Things ook bij heel jonge kijkers werkte. In ons hoofd leek het vooral een serie voor onze generatie, die opgegroeid was met de films waar we aan refereerden. Nostalgie voor dertigers. Maar dan bleek dat Stranger Things ook aansloeg bij kijkers die de leeftijd van de acteurs hebben. Er is een generatie aan het opgroeien met deze show: ik blijf dat een speciale gedachte vinden.
Ondertussen is ook het definitieve einde in zicht: na deze zomer beginnen jullie aan het vijfde en laatste seizoen te schrijven. Ligt het al jaren vast waar jullie naartoe werken, zoals bij Game of Thrones, of zien jullie wel waar de verhaallijnen jullie naartoe brengen, zoals bij Better Call Saul?
Ross: We hebben een duidelijk idee van waar we naartoe willen. Na het eerste seizoen hebben we Netflix een document van twintig pagina’s bezorgd waarin we uitlegden wat er in Hawkins aan het gebeuren was en hoe de Upside Down in elkaar zat. Elk seizoen pellen we een nieuwe laag van die spreekwoordelijke ajuin. Verrassend genoeg heeft ook de pandemie ons enorm geholpen op dat vlak. In de zes maanden dat we stillagen, hebben we samengezeten met de schrijvers om de grote lijnen van het laatste seizoen op papier te zetten. Er is nog werk, maar we voelen ons zeker over het einde dat we in gedachten hebben. Of toch vrij zeker.
Weet je, een einde schrijven voor een reeks als Stranger Things is ongelooflijk beangstigend. Zeker als je naar de tv-geschiedenis kijkt. We zijn al een tijdje bezig met de eindes te onderzoeken van andere langlopende shows om te zien wat werkt en wat niet. We zijn ook al met Vince Gilligan gaan praten, die dat met Breaking Bad en Better Call Saul al twee keer heeft mogen doen.
Matt: Een goed einde moet zowel verrassend als bevredigend zijn, wat bijna een contradictie is. Geef je de kijkers wat ze verwachten, dan zijn ze niet bevredigd. Maar geef je ze iets wat te ver buiten hun verwachtingen ligt, dan zijn ze teleurgesteld. Het moet bevredigend zijn voor de fans, maar het mag geen fan service zijn.
Ross: En vaak kun je het op het moment zelf niet inschatten. Neem nu het einde van The Sopranos: in 2007 was dat hoogst controversieel, om het zacht uit te drukken, vandaag wordt het bekeken als een van de betere eindes aller tijden. Je moet het dus tijd geven en je niet te veel aantrekken van de reacties op het moment zelf. Bijna onmogelijk dus. Maar bon, ik blijf ervan overtuigd dat we een passend einde in handen hebben.
Ik las dat er een specifieke reden is waarom jullie na vijf seizoenen al afronden.
Matt: Beetlejuice? (lacht)
Als jullie de tijdslijn respecteren, speelt seizoen 5 zich af in 1987. In 1988 verscheen Beetlejuice, de film waarmee Winona Ryder doorbrak. Wat zou betekenen dat, mocht er een zesde seizoen komen, Will een jonge versie van zijn eigen moeder in de bioscoop zou zien.
Matt: We hebben dat ooit gezegd, ja, maar dat was toch vooral als grap bedoeld. (lacht) Ik blijf het wel een fijne denkoefening vinden: wat zou er gebeuren als onze personages in de bioscoop naar Beetlejuice kijken? Zou hun realiteit beginnen te glitchen? Gaan de dimensies in elkaar over? Of ontploft gewoon hun hoofd?
Maar voor alle duidelijkheid: dat is dus níét de reden waarom we na vijf seizoenen stoppen. De simpele waarheid is dat we zes jaar geleden al een verhaalboog van vier seizoenen voor ogen hadden. Dat zullen er uiteindelijk vijf worden – vijf en een half eigenlijk, als je dit seizoen als een XL-versie telt. Maar we willen ermee ophouden nu het nog spannend is voor ons en voor de acteurs. Dat hebben we onszelf altijd voorgehouden: je moet ermee stoppen als er nog gas in de tank zit.
Stranger Things
Volume 1 van het vierde seizoen verschijnt op 27/5 op Netflix.
Matt & Ross Duffer
1984 Worden als eeneiige tweelingbroers geboren in het Amerikaanse North Carolina. Krijgen als kind een Super 8-camera van hun ouders. Studeren in 2007 als regisseurs af aan de filmschool.
2011 Maken naam met het door hen geschreven script van Hidden, een psychologische postapocalyptische horrorfilm, die uiteindelijk door Warner Bros wordt gekocht. Mogen de film in 2015 zelf regisseren (met Alexander Skarsgård in de hoofdrol), maar moeten toekijken hoe Hidden door distributieproblemen op een zijspoor belandt en uiteindelijk flopt.
2015 Zetten hun eerste stapjes in de tv-wereld, op voorspraak van M. Night Shyamalan, als scenaristen voor Wayward Pines. Shoppen vervolgens met het script van de pilotaflevering van Montauk, het latere Stranger Things, maar krijgen van vijftien televisiezenders een nee. Vinden uiteindelijk onderdak bij Netflix na een pitch met een zelfgemaakte Stephen King-boekcover en een fake trailer, samengesteld uit beelden van eightiesfilms.
2016 Releasen zonder veel promo het eerste seizoen van Stranger Things op Netflix, waar het tot eenieders verrassing tot de derde meest bekeken reeks van dat moment uitgroeit.
2019 Stranger Things 3 is het meest bekeken Netflix-seizoen tot dan (en momenteel nog altijd het vierde meest bekeken).
2022 Brengen na coronavertragingen het vierde en voorlaatste seizoen van Stranger Things uit.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier