Alicia Vikander heeft het gehad met Hollywood in de satirische serie ‘Irma Vep’

In Olivier Assayas’ komische serie Irma Vep – gebaseerd op zijn gelijknamige cultfilm – mag Alicia Vikander de catsuit van de mythische dievegge uit Les vampires aantrekken, en het zit de Zweedse Hollywoodster als gegoten.

Voor wie de naam ‘Irma Vep’ – een anagram van ‘vampire’ – niet meteen iets zegt, eerst even een kleine les filmgeschiedenis. In 1915 dook het personage voor het eerst op in Louis Feuillades Les vampires, een reeks van tien misdaadmysteries over een bizarre dievenbende. In 1996 verscheen de slinkse dievegge met het zwarte kattenpakje opnieuw, dit keer in een regie van Olivier Assayas. Die maakte van Irma Vep een satirische metafilm over een actrice – zijn toenmalige muze Maggie Cheung – die meespeelt in een remake van Feuillades legendarische serial, maar zowel op als buiten de set allerlei intriges meemaakt.

Mijn man (Michael Fassbender) is naast acteur nu ook huisman en kinderoppas. Voor hem waren de opnames van Irma Vep zwaarder dan voor mij.

‘Dat smaakt naar meer’, moet Assayas hebben gedacht, want nu – ruim een kwarteeuw later – grijpt de veelzijdige, Franse maker van Clean (2004), L’heure d’été (2008), Personal Shopper (2017) en ander fraais naar hetzelfde film-in-de-filmconcept terug. Alleen rekt hij het dit keer uit tot een achtdelige serie die geproduceerd werd door HBO en bijna even lang duurt als de reeks van Louis Feuillade, de stillefilmpionier die zijn naam leende aan het woord ‘feuilleton’.

Irma Vep met dienst is dit keer Alicia Vikander, die de populaire Hollywoodactrice Mira incarneert. Die heeft het gehad met superheldenfilms en balorige liefjes, en trekt daarom naar Parijs om daar de hoofdrol te spelen in een indieremake van Les vampires. Maar echt bevredigend is die ervaring niet, noch privé, noch professioneel. De regisseur blijkt immers een misantropische neuroot te zijn, terwijl haar kattige ex-lief terug opduikt, haar mannelijke tegenspeler aan de crack zit, de productie dreigt stilgelegd te worden en ook andere, met een brede grijns geserveerde chaos uitbreekt.

Wie Vikander de voorbije jaren heeft gemist – de Zweedse ster uit Ex Machina, Tomb Raider en The Danish Girl werd vorig jaar voor het eerst moeder – komt alvast ruimschoots aan zijn trekken. Zo’n tien uur lang om precies te zijn. ‘Ik kon mezelf wel in Mira herkennen’, bekent een stralende Vikander wanneer we haar spreken op het filmfestival van Cannes. ‘Net als haar schipper ik tussen Hollywood en Europa (sinds 2017 woont ze samen met haar hubby Michael Fassbender in Lissabon, nvdr.), tussen mainstream en independent, en net als haar hou ik privé liever privé, ook al besef ik dat interviews geven en rode lopers afschuimen nu eenmaal bij het filmberoep horen.’

We hebben je de voorbije jaren wat minder aan het werk gezien. Was je het filmwereldje tijdelijk een beetje beu?

Alicia Vikander: Wel, er was een pandemie, weet je nog. (lacht) We zijn allemaal twee jaar weg geweest. Bovendien ben ik vorig jaar moeder geworden. Dat heeft mijn leven helemaal veranderd, zoals iedereen die kinderen heeft je kan vertellen. Ik leef nu veel meer van dag tot dag, en geniet ook meer van de mij-tijd die ik heb.

Irma Vep heb je wel kort na je bevalling gedraaid, niet?

Vikander:(knikt) Mijn baby was vier maanden oud toen de opnames begonnen. Olivier en ik hadden het project al besproken voor corona uitbrak, en ik wilde het dolgraag doen. Toen Olivier vorig jaar de financiering rond had en vroeg of ik er klaar voor was, heb ik even getwijfeld. Maar hij heeft de rol van Mira met mij in gedachten geschreven en ik dacht: we vinden wel een manier om werk en privé te combineren. Dat is gelukkig ook gelukt.

Hoe dan?

Vikander: Wel, mijn man (Michael Fassbender, nvdr.) is naast acteur nu ook huisman en kinderoppas. (lacht) Voor hem was het zwaarder dan voor mij. Als je een vier maanden oude baby tijdens de werkuren kunt afgeven, denk je: oh, maar dat moederschap valt reuze mee. Maar toen ik terug thuis kwam, begreep ik dat Michael écht wel aan een break toe was.

Terug naar de orde van de dag. Kende je Louis Feuillades Les vampires, het stillefilmfeuilleton waarop Irma Vep is gebaseerd?

Vikander: Ja, ik heb de reeks drie keer bekeken voor de shoot begon. Zoals mijn personage Mira zegt: het staat gewoon op YouTube. Het blijft fantastisch. Musidora (de stillefilmster – echte naam: Jeanne Roques – die Irma Vep speelt in Feuillades Les vampires) ziet er ongelofelijk uit in dat krolse kattenpakje van haar. In 1914! Het maakt je bewust van de ongelofelijk rijke geschiedenis van de cinema, van wat men toen al kon en durfde. Ik ken Olivier ondertussen zes à zeven jaar, en hij is niet alleen een geweldige regisseur, maar ook een enorme cinefiel. Hij is zijn carrière begonnen als filmcriticus, en elke dag leerde ik wel iets van hem bij.

Ja, ik stel ook wel eens eisen, en ja: ik heb ook wel eens met een privéjet gevlogen. Het gevaar is alleen dat je die luxe normaal begint te vinden.

Zoals?

Vikander: Alleen al de manier waarop hij schrijft is fantastisch. Scènes van acht pagina’s tekst schrokken me in het verleden altijd af. Normaal krijg je één pagina per scène. Maar bij Olivier kun je niet wachten om zijn dialogen te mogen spelen, hoe lang ze ook zijn. Het viel me al op in zijn vorige films. Vaak zie je twee personages minutenlang met elkaar praten – terwijl er niet echt iets gebeurt – maar toch verveelt het geen seconde. Omdat de dialoog zo levendig, gelaagd en vlezig is. Elke take voelt alsof je een goed toneelstuk aan het opvoeren bent, en telkens ontdek je wel iets nieuws. Na vijf takes begrijp je plots: aha, dus dat is wat je eigenlijk wil zeggen. Dit is wat mijn personage écht drijft. Dat maakt het zo boeiend en amusant.

Je speelt een bekende actrice die aan Hollywood, de blockbusters en haar ex wil ontsnappen door in Parijs een arthousefilm te draaien. Herkenbaar?

Vikander: Het is niet autobiografisch, maar als je een paar jaar in het wereldje meedraait zoals ik, denk je ook wel eens: wanneer houdt die perstournee eindelijk op, en was take 37 echt niet de goede? Uiteraard is het een komedie en blazen we die dingen tot in het extreme op, maar de raakpunten tussen mij en Mira zijn er. Ik heb het personage samen met Olivier uitgewerkt, dus je verwerkt er al eens een persoonlijke anekdote in. Dat neemt niet weg dat Mira heel anders is dan ik. Zij geeft haar privéleven wel deels prijs, en is ook bereid die publieke rol te spelen. Ik probeer dat zo veel mogelijk te vermijden, al moet je soms wel navigeren omdat je jezelf ook niet volledig van de buitenwereld kunt afsluiten.

In Assayas’ filmversie van Irma Vep uit 1996 was de Hongkongse superster Maggie Cheung de actrice die zich aan een remake van Les vampires waagt. Schrok het je niet af om met haar vergeleken te worden?

Vikander: Niet echt, ook al ben ik een grote fan van Maggie Cheung. Onze versie is meer een hommage aan wat al een cultfilm is, terwijl de eerste Irma Vep zonder die voorgeschiedenis kwam. Bovendien weet Mira dat René, de regisseur uit onze serie, al een remake van Les vampires heeft gemaakt met een Aziatische actrice in de hoofdrol. We spelen dus expliciet met dat hele herinterpretatie- en remakegegeven. Daardoor kon ik alle twijfels en stress die ik had rond eventuele vergelijkingen met Maggie kanaliseren via mijn personage. Ik geef toe: het is allemaal heel erg meta. Bij momenten zelfs voor mij, én voor Olivier. (lacht)

In Irma Vep speelde Maggie Cheung zichzelf. Is dat idee ooit bij jullie opgekomen?

Vikander: Nee. Dat hebben we besloten van bij het begin. Het uitgangspunt is ook anders. In 1996 wist niemand in het Westen wie Maggie Cheung was, ook al was ze toen al de bekendste actrice van Azië. Voor de kijkers in Europa en Amerika was ze een blanco blad, hoe beschamend het ook is om dat te moeten zeggen. Met mij in de hoofdrol kun je dat exotische gegeven niet uitspelen, vond Olivier, en dus besloot hij het personage te baseren op mijn filmografie, op mijn persona, op de verwachtingen die mensen rond de naam Alicia Vikander hebben.

Nicolas Cage speelt anders wel gewoon zichzelf in Massive Talent, ook een metakomedie over de filmindustrie.

Vikander: Het idee om mezelf te spelen staat me niet tegen. Alleen is het mij nog nooit gevraagd. Ik bedoel: Curb Your Enthusiasm is mijn favoriete serie aller tijden. God, wat hou ik van Larry David. Ik hoop dat het hem écht is. Snap je? Ik hou ook van Nicolas Cage, al weet je nooit wie die écht is. (lacht)

Je personage Mira is wel deels op jezelf en je persona gebaseerd. Of zou het toeval zijn dat je in Irma Vep een catsuit aantrekt waarmee je ook zo de set van Tomb Raider op kunt?

Vikander: Wat wil je dat ik zeg? Ik hou nu eenmaal van die strakke pakjes. Ze voelen lekker. (lacht)

Over Tomb Raider gesproken: in de reboot uit 2018 verving je Angelina Jolie als actieheldin Lara Croft. Wanneer mogen we de volgende episode uit de franchise verwachten?

Vikander: Eerlijk: geen idee. De pandemie heeft alle plannen overboord gegooid. Zoals met veel dure blockbusters. Ook voor mij blijft het afwachten.

In de serie drukt regisseur René iedereen op het hart dat hij een tien uur durende film aan het maken is, en géén tv-serie. Maakt jou dat wat uit als actrice?

Vikander: Nee. Ik bereid me ook niet anders voor. Mijn job blijft dezelfde. Long format of short format. We hebben ook alles gedraaid zoals bij een onafhankelijke film. In niet-chronologische volgorde. En met goedkopere hotels dan we in Hollywood gewend zijn.

Ben je een luxepaardje, zoals je personage Mira?

Vikander: Ik hou van vijfsterrenhotels, maar wie niet. Ik ga niet tegen de producent zeggen: ik wil enkel in viersterrenhotels logeren. Haal me hieruit. En neem die prachtige jurk van Louis Vuitton ook maar mee. (lacht) Ik hoop alleen dat je tegelijk down to earth kunt zijn én van de luxe genieten die het wereldje je biedt. Je moet je bewust blijven van de privileges. Ik kan nog altijd overdonderd worden en me nederig voelen bij alle schoonheid en glamour waar ik van mag genieten. Als jong, Zweeds meisje had ik nooit durven dromen dat me dit allemaal te beurt zou vallen, maar dan trek ik mijn jurk uit, ga ik terug naar huis en ben ik gewoon mezelf. Ja, ik stel ook wel eens eisen, en ja: ik heb ook wel eens met een privéjet gevlogen. Het gevaar is alleen dat je het allemaal normaal begint te vinden.

Je brak in 2012 internationaal door met het Deense koningsdrama A Royal Affair, waarop je naar Hollywood trok. Zou het je nog interesseren om in Scandinavische films te acteren?

Vikander: Absoluut. Ik zou dolgraag nog eens Zweeds kunnen spreken in een film, al sprak ik in A Royal Affair wel Deens natuurlijk. Ik hoop dat ik mijn moedertaal niet verleerd ben, al krijg ik geen signalen in die richting van mijn moeder met wie ik dagelijks bel.

Je had het daarnet over de pandemie die Tomb Raider 2 voorlopig on hold heeft gezet, maar die ook streaming een ferme boost heeft gegeven ten nadele van cinema. Is dat iets wat je bezig houdt?

Vikander: Evolutie is onvermijdelijk. Technologie zal niet verdwijnen. Ik hou van arthousecinema, van film als een collectieve ervaring. Ik zal nooit stoppen met naar de bioscoop te gaan. Maar ik kijk ook veel thuis, wat wel moet als je een baby hebt. Er is online ook zo veel kwaliteit te vinden. Tien jaar geleden had ik nog nooit een Koreaanse film gezien. Nu kijk ik de een na de andere op mijn laptop. En Squid Game. En TheWhite Lotus. En noem maar op.

Slotvraag: zowel in Tomb Raider, Ex Machina als in Irma Vep vertolk je vrouwelijke actieheldinnen, terwijl je ook je stem liet horen in het MeToo-debat en ijverde voor gendergelijkheid. Hoe belangrijk is die thematiek voor jou?

Vikander: Ergens is Irma Vep een feministe avant la lettre. Ze was al bad ass in 1914! Uiteraard vind ik het belangrijk dat er evenveel goede, dragende rollen voor mannen als vrouwen zijn, maar als ik eerlijk ben moet ik toegeven dat Olivier de voornaamste reden was om dit project te doen. Hij verdient alle krediet. Ook voor het feministische aspect van de serie.