Aïcha Cissé heeft genoeg van clichématige rollen: ‘Ik moet op mijn strepen staan’

© YAQINE HAMZAOUI

Straks bevindt ze zich nog in het oog van Storm Lara, een nieuwe serie van Streamz, maar haar innerlijke rust heeft Aïcha Cissé hervonden sinds ze beslist heeft geen clichématige rollen meer aan te nemen. ‘Als ik echt verandering wil, moet ik op mijn strepen staan.’

Ze heeft een fobie voor duiven en ze mediteert op de trein, met haar ogen open en een tellertje in de hand, om bij te houden hoe dikwijls ze haar mantra’s al stilletjes heeft opgezegd.

We zijn nog maar pas aan onze wandeling door het Antwerpse Stadspark begonnen en Aïcha Cissé heeft al twee keer in haar ziel laten kijken. Zou het dan toch kloppen wat Stephen Graham in zijn boek The Gentle Art of Tramping schreef, dat wandelen je self-revelatory, zelfonthullend, maakt?

‘Ik zonder me graag af’, zegt Cissé. ‘Ik ben snel afgeleid en in de sector waarin ik werk komen er sowieso veel prikkels op je af. Het is vaak druk en het moet altijd snel gaan. Dan is het fijn om je even van de buitenwereld af te sluiten.’

Nochtans was Cissé met argwaan naar het Stadspark afgezakt. Via mail had ze tot twee keer toe laten weten graag de vragen vooraf te ontvangen, en kort na de kennismaking zei ze: ‘Ik sta eerlijk gezegd nogal sceptisch tegenover journalisten.’

Tijdens de rondgang door het park zal het wantrouwen snel gaan liggen. Haar fascinatie voor voormalige Oostbloklanden, haar deelname aan een talentenjacht voor modellen, haar afkeer van typecasting: alles zal bespreekbaar blijken.

***

Vanaf 23 augustus is Cissé te zien in Storm Lara, een vierdelige serie op Streamz met voorts ook Ella Leyers, Wouter Hendrickx en Anemone Valcke, in een regie van Kadir Ferati Balci en met muziek van Reinhard Vanbergen en Charlotte Caluwaerts.

De miniserie verhaalt over ontrouw en ontvoering, met een radiostudio tijdens een stormachtige nacht als decor. Cissé geeft gestalte aan een medewerkster van de cel Zelfmoordpreventie bij de plaatselijke politie. Haar tekst is beperkt, haar personage Stella tokkelt voornamelijk op haar iPad, maar toch is ze blij met de geboden kans.

‘Het aanbod kwam plots en onverwacht, en dit was nu eenmaal hoe de schrijver het personage had neergezet’, zegt ze. ‘Het verhaal draait vooral rond Lara (gespeeld door Ella Leyers, nvdr.) en ik begrijp dat je in zo’n miniserie de bijrollen moeilijk meer body kunt geven. Ik ben vooral blij dat ze aan mij gedacht hebben. Het is aan het veranderen, maar je voelt dat veel regisseurs het nog niet aandurven om iemand van kleur te casten in een neutrale rol zoals een dokter, een advocaat of een onderzoeker. En als het al eens gebeurt, kiezen ze vaak voor iemand met een lichtere huidskleur dan de mijne. Vanuit een ingebakken colorisme: hoe lichter de huid, hoe beter. Daarom vind ik deze bijrol toch een grote stap.’

Eigenlijk heeft Aïcha Cissé altijd al geacteerd. Ook naast de scène
© YAQINE HAMZAOUI

Op haar 34e heeft Cissé zodoende haar eerste televisierol beet.

Waarom het zo lang heeft geduurd, vraag ik.

‘Weet jij het? Ik heb werkelijk geen idee.’

Wat ze wel weet, is dat alles begon op haar dertiende, toen ze tijdens een schooltoneelvoorstelling de rol van Hermelien mocht vertolken, de beste vriendin van Harry Potter. Ze voelde vlinders in haar buik, als bij een ware coup de foudre.

‘We mochten het stuk twee keer spelen, met in het publiek onze ouders en broertjes en zussen, en na afloop was ik twee keer superenthousiast. Ik had dat gevoel nooit eerder gehad.’

Toch was het de bevestiging van wat ze al langer wist: dat ze gemaakt was voor het podium. Op familiefeesten zoog ze maar wat graag de aandacht naar zich toe – ‘ik was altijd aan het dansen en typetjes aan het nabootsen’ – en op school was ze een van de weinige kinderen die uitkeken naar de obligate spreekbeurten en boekbesprekingen, of die nu over Het ei van oom Trotter van Marc de Bel gingen of over Senegal, het geboorteland van haar beide ouders.

Pas veel later zou ze leren dat ook haar ouders ooit artistieke ambities koesterden. Vader Zakaria wilde lange tijd een film over zijn familiegeschiedenis maken en moeder Fatou volgde in haar puberteit theaterlessen. De liefde voor het spel zit haar dus in het bloed, zij het ongeweten.

‘Ik was ook de hele tijd audities aan het opzoeken’, zegt ze. ‘En in al mijn naïviteit begreep ik niet waarom ik nooit werd gevraagd. Ik herinner me dat ik het eens heb geprobeerd bij Studio 100, voor een musical of een reeks, maar dat ik geen kans maakte, ook al kende ik de tekst perfect. Pas met het ouder worden begreep ik dat ze gewoonweg geen zwart meisje zochten.’

Door alle ontgoochelingen nam haar drang naar het podium langzamerhand af. Ze koos voor een opleiding als tolk-vertaler, met speciale aandacht voor Duits, Frans, Engels en Russisch. ‘Puur uit liefde voor taal. Acteren leek me toch niet langer haalbaar.’

***

Eén keer waagde ze zich nog op een podium, voor het televisieprogramma Benelux’ Next Top Model. Twintig was ze. Ze wilde het wel eens van dichterbij meemaken, zo’n realityshow.

Lang duurde het avontuur niet: na twee afleveringen mocht ze alweer naar huis. Naar Antwerpen, waar ze is opgegroeid. ‘Ik was toen nog jong’, zegt ze. ‘En ik hou niet van voorspelbaarheid. Zodra ik me ergens begin te vervelen, ben ik weg. Vandaar mijn deelname aan Benelux’ Next Top Model. Maar nu zou ik zoiets niet meer doen.’

‘Heb je er iets uit geleerd dat je vandaag nog van pas komt?’ vraag ik terwijl we voor de tweede keer de brug over de vijver nemen.

‘Ja, eigenlijk wel’, antwoordt Cissé. ‘Ik heb daar gevoeld wat er kan gebeuren als je je anders profileert dan je eigenlijk bent. Dan stamp je vroeg of laat tegen je eigen schenen. Je zet jezelf in de zak, daar komt het op neer.’

‘En dat heb jij lang gedaan?’

‘Ik heb lang mezelf niet kunnen zijn in de samenleving. Ik had thuis een cultuur, de Senegalese, en daarbuiten voelde ik al van jongs af aan dat ik raar of anders werd bekeken als ik me niet probeerde te assimileren. Omdat ik er heel erg bij wilde horen, en ook omdat ik het gemakkelijk kon, transformeerde ik mezelf voortdurend in weer een andere versie van mezelf. Eigenlijk heb ik altijd al geacteerd, ook naast de scène. Vanaf een bepaalde leeftijd begon dat zwaar te wegen.’

Gelukkig was er dus Benelux’ Next Top Model. Wat ze er nog opstak, is dat ze moet opletten voor journalisten. Vandaar de argwaan deze ochtend.

‘Ik weet nog dat ik toen een interview heb gegeven over mijn deelname aan het programma en dat ik en passant liet vallen dat ik moslima was, net zoals ik en passant liet vallen dat ik graag boeken las. Maar de kop van dat artikel was natuurlijk: “Moslima in bikini op de catwalk.” (lacht) Sindsdien pas ik wat beter op.’

‘Ook in het dagelijks leven?’

‘Nee, helemaal niet. Ik vertrouw snel mensen, ik ga ervan uit dat de meeste mensen in se goed zijn. Ik zal bijvoorbeeld de code van mijn bankkaart aan een vriendin geven terwijl er vreemde mensen bij staan. Ik kan me niet voorstellen dat iemand zou denken: kom, we gaan haar kaart afnemen en snel al het geld van haar rekening halen.’

‘Je bent actrice. Zoveel geld staat er waarschijnlijk niet op je rekening.’

‘Ook! (lacht) Op Theater Aan Zee had ik het daar onlangs over met een aantal collega’s: waar zou je naartoe kunnen reizen met het geld dat nu op je spaarrekening staat? Er kwamen alleen maar triestige bestemmingen naar boven.’

***

Na jaren vol interimjobs – telefoniste, serveerster in de horeca, ze heeft het allemaal gedaan – hervond Cissé in 2014 dankzij een workshop voor beginners haar acteerplezier bij het Mechelse theatergezelschap Arsenaal/Lazarus.

Samen met Aminata Demba maakte ze vervolgens de voorstelling Dis-moi wie ik ben, over het voortdurende schipperen tussen twee culturen, en daaruit vloeiden weer andere projecten voort: een bijrol in Engel, de film van Koen Mortier gebaseerd op het leven van de vroeggestorven wielrenner Frank Vandenbroucke, een rol in Geel hesje van Het Nieuwstedelijk, naast ervaren acteurs als Kris Cuppens en Sara Vertongen, en recent nog C.A.T.C.H., haar nieuwe voorstelling die ze opnieuw met Aminata Demba maakte en die op Theater Aan Zee in première ging.

Eigenlijk heeft Aïcha Cissé altijd al geacteerd. Ook naast de scène
© YAQINE HAMZAOUI

Intussen is ze ook afgestudeerd als regisseur en docent aan de theateracademie van Maastricht, en straks begint ze aan de repetities van een nieuwe voorstelling in de Brusselse KVS.

Het hoeft allemaal niet te gepolijst, niet te opgesmukt te zijn. Zoveel wordt bij het doorlopen van haar afgelegde weg snel duidelijk. ‘Ik heb hoe langer hoe meer een fascinatie voor ruwe, rauwe verhalen’, zegt ze. ‘Voor echtheid, eenvoud en waarachtigheid. Ik ben bijvoorbeeld net terug van een reis door Albanië, een fantastisch land, en ik hou ook enorm van andere voormalige Oostbloklanden zoals Bosnië. Als kind keek ik al graag naar documentaires over mensen die in afgelegen dorpen ergens ver weg in Rusland woonden, in een kille en ruwe omgeving. Ongetwijfeld zegt het iets over mijn karakter, maar vraag me niet wat. Ik ben niet kil en ik ben niet ruw. Echt niet. (lacht)

Eigenlijk heeft Aïcha Cissé altijd al geacteerd. Ook naast de scène
© YAQINE HAMZAOUI

***

Streng is Cissé wel, met name in de selectie van haar rollen. Na Engel kreeg ze flink wat voorstellen voor film en televisie. Ze bedankte keer op keer: te cliché, te exotisch, te veel op haar afkomst en huidskleur gericht.

‘Het zit vaak in kleine zaken’, zegt ze. ‘In houdingen, kleren of uitspraken die je personage toegemeten krijgt. Of in de verantwoording van de huidskleur, meestal door een slap adoptieverhaaltje dat er op een onhandige manier bij wordt gesleurd. Alsof het niet geloofwaardig is dat je hier als kind van twee zwarte ouders geboren bent en pakweg dokter bent geworden.’

Heimelijk broedt ze op een eigen voorstelling, over zwart-Afrikaanse feministes. Onder meer Odome Angone is daarbij een inspiratiebron, een doctor in de filologie uit Gabon.

‘Ik zou graag mijn eigen verhalen vertellen’, zegt ze daarover. ‘Op een bepaald moment heb ik de keuze moeten maken, voor mezelf, om voortaan vaker nee te durven zeggen. Anders zou ik er toch alleen maar ongelukkig van worden. Als ik echt verandering wil, moet ik op mijn strepen staan. En als ik moet kiezen tussen werk hebben als actrice, wat sowieso niet vanzelfsprekend is, en dicht bij mijn normen en waarden blijven, kies ik altijd voor de tweede optie. Liever geen werk dan mezelf verloochenen. Ik acteer heel graag, maar niet ten koste van mijn innerlijke rust. Dan kan ik evengoed een job in een andere sector zoeken, met mijn profiel moet dat ook wel lukken. Sinds ik die keuze heb gemaakt, ben ik meer geaard en gegrond, ook als actrice.’

***

Na bijna anderhalf uur kronkelen langs de vijver hebben we ons beginpunt opnieuw bereikt, het skatepark vol trappen, staven en schuine vlakken. De duiven zijn verdwenen. De scepsis ook?

‘Ik wacht nog even met een antwoord op die vraag’, lacht Cissé. ‘Tot ik je tekst te lezen krijg.’

Storm Lara

Vanaf 23/8 te zien via Streamz.

Aïcha Cissé

Is 34 jaar.

Groeide op in Antwerpen, waar ze nog altijd woont.

Speelde de voorbije jaren mee in theatervoorstellingen als Geel hesje, Dis-moi wie ik ben en recent ook C.A.T.C.H.

Had bijrollen in de films Le fidèle en Engel.

Volgde op de toneelacademie van Maastricht de opleiding tot regisseur en docent en leert zichzelf na Duits, Frans, Engels, Russisch nu ook Arabisch aan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content