Paul Baeten

‘Als we de literatuur willen reanimeren, zal de eerste stap van de schrijvers moeten komen’

Paul Baeten Columnist bij Knack Focus

Paul Baeten is schrijver van romans en tv-reeksen – begin dit jaar nog Twee zomers op Eén. Elke week bijt hij zich hier vast in maatschappij en popcultuur.

Op enkele jaren tijd zijn schrijvers compleet verdwenen uit media en actualiteit. Hetzelfde geldt voor romans. Hetzelfde geldt voor poëzie. De grote namen van de literatuur op dit moment zijn: helemaal geen namen. Op sociale media trekken schrijvers zo goed als geen aandacht en als boekenwinkels al eens in het nieuws komen, dan is het om uit te leggen hoe TikTok soms jongeren naar hun winkels lokt.

Ik denk dat er drie redenen zijn waarom er geen plaats meer is voor literatuur en schrijvers in de mediamix van vandaag. De eerste is simpel en platgetreden: het format van de roman past niet meer in onze aandachtsspanne van 15 seconden. Als porno het langste videoformat is geworden, dan weet je het wel.

Maar los daarvan geraakten de thema’s achterhaald. Er waren er nog twee de laatste decennia:

1: mijn pa/oma/nonkel/achterneef/hond was fout in een van de enige twee oorlogen die Europese westerlingen blijken te kennen en dat is op een of andere manier relevant vandaag, of:

2. mijn ouders zijn gescheiden dus ik groeide in twee verschillende villa’s op, ziehier dus mijn roman van net geen 300 pagina’s zonder plot – also, wil je mijn tattoo zien?

Als we de literatuur willen reanimeren, zal de eerste stap van de schrijvers moeten komen.

De derde reden is dat onze media slechter werden omdat ze naar een online verdienmodel zijn gedevalueerd en omdat er een redactionele kramp zit in de kranten die normaal met enige diepte over de kunsten zouden moeten berichten. Omdat er op redacties nog steeds niet veel maatschappelijke integratie is, bestaan ze grotendeels uit mensen die doen wat ze denken dat ze moeten doen om goed over te komen. Een beetje de woke versie van fake it til you make it. Maar spannende stukken of straf intellectueel debat komt daar natuurlijk niet van.

Een cultuur die haar schrijvers koestert zoals bij de grotere naties wel het geval is, zat er nooit in voor Vlaanderen. We zijn te schuw voor hoge cultuur, we vinden dat een scheldwoord en heel bot gezegd als Vlaming zijnde: de meeste mensen hier zijn er gewoon te bot voor. Onze verhalencultuur is al bij al beperkt, we zijn niet fier op onze dode schrijvers, onder wie nochtans Elsschot zit. Onze kinderen leren geen sterke literatuurgeschiedenis, epiek moet wijken voor de compleet idiote gedachte dat elke leerling gediend is van een goede wiskundige basis.

In die zin hebben we nu de literaire wereld die ons toekomt: een braakland, klaar voor verkaveling om er 14 verschillende stijlen van mottige huizen op te bouwen. Dat zie je perfect op de krantenpagina’s, waar het vastgoed voor de letteren ergens onder het weer en de sudoku wordt samengevat door een literaire journalist die te jong is om op pensioen te sturen maar te oud voor abortus.

Als we de literatuur willen reanimeren, zal de eerste stap van de schrijvers moeten komen. Zij moeten weer echt aan de slag, zowel vormelijk als inhoudelijk, in de plaats van saai werk uit te geven. Een cultuur valt samen met de verhalen die ze kent, koestert en navertelt, dus als makers en lezers zich door algoritmes in slaap laten wiegen dan wordt onze botheid enkel botter.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content