‘We moeten de consument uit het hoofd praten dat muziek gratis is’

Streaming kan de muziekindustrie vooruithelpen, maar dan moet de gebruiker ook zijn steentje bijdragen, zegt Martijn Van Loo, winnaar van de Popthesisprijs 2017. ‘We weigeren halsstarrig te betalen voor onze muziek.

De toon van de vele opiniestukkenen analyses over de toestand van de muziekindustrie vandaag schommelt tussen voorzichtig positief tot haast fatalistisch. En dat is niet onlogisch. Hoe je kijkt naar de toekomst van de muziekbusines, en in het bijzonder naar het complexe fenomeen van streaming, hangt vooral sterk af vanuit welk perspectief je het bekijkt.

Voor de consument lijkt muziekstreaming een geschenk uit de hemel. In vergelijking met de haast onuitputtelijke rijkdom van een streamingcatalogus, die dan ook nog eens in je broekzak past, lijkt zelfs een goedgevulde platenkast vandaag de dag extreem beperkt.

Streaming maakte ook een einde aan al dat illegaal downloaden en surfen om muziek gratis, of voor een bescheiden bedrag, te kunnen beluisteren en ‘bezitten’. Aanhalingstekens, want in het streamingtijdperk is het bezitten van muziek relatief geworden. De post-ownership-mentaliteit, die toegang boven bezit stelt – zie ook Netflix – zorgt ervoor dat het gevoel van bezit gehandhaafd blijft, ook al zweven al die gigabytes aan muziek ergens in de lucht (de zogenaamde ‘cloud’).

Ook de industrie haalt opnieuw opgelucht adem. Na het verval tussen 2002 en 2014, met in totaal een inkomstenverlies van 40 (!) procent, gingen de inkomsten in 2015 voor het eerst opnieuw omhoog. Grootste factor hierin: streaming. Toch heerst er geen hoera-stemming in de industrie, stelde ik vast toen ik enkele voorname figuren binnen de Vlaamse muziekindustrie interviewde voor mijn eindwerk.

Het is de ‘value gap’ die vandaag kopzorgen oplevert. Kort samengevat: video streaming services – lees: YouTube – vallen niet onder dezelfde wettelijke bepalingen als klassieke streamingdiensten – zoals Spotify en Apple Music – en vergoeden artiesten en industrie amper voor de gestreamde muziek. Het gevolg is een hiaat van honderden miljoenen dollars, ten koste van labels en artiesten in heel de wereld.

Tot slot is er nog de houding van de artiest tegenover streaming, die in de loop van de jaren sterk veranderde. Aanvankelijk waren veel artiesten gekant tegen streamingdiensten. Onder andere de muziek van The Beatles, AC/DC, Pink Floyd, Metallica en Prince was bij de lancering van verschillende streamingdiensten niet beschikbaar.

Het is opvallend dat vandaag de dag al deze artiesten wel terug te vinden zijn op meerdere streamingdiensten. Streaming bewees immers dat ze artiesten ook kan helpen om een nieuw, breed en divers publiek te bereiken met hun muziek én een band op te bouwen met hun fans.

Toch blijven de lage uitbetalingen van hun streams voor veel artiesten een doorn in het oog. ‘Vooral voor veel Belgische artiesten betekenen de opbrengsten uit streaming zo goed als niets’, kaartte Tom Kestens (muzikant en voorzitter van het Genootschap Auteurs Lichte Muziek) al meermaals aan in opiniestukken.

Daardoor staat de een live-industrie, waar artiesten vandaag vooral hun inkomsten moeten zoeken, onder druk. De gages gaan omhoog, de ticketprijzen ook. Voor veel bands dreigt een tekort aan speelkansen. Stuk voor stuk gevolgen van die schaarse opbrengsten uit de muziekverkoop.

Dat brengt mij terug bij het begin, bij u en mij, bij de consument. Want ondanks het stelselmatig afbouwen van illegale muziekdownloads, blijft de ‘muziek is gratis’-mentaliteit nog te sterk doorsluimeren in de hoofden van de consument, die halsstarrig weigert te betalen voor muziek. Het is aan de muziekindustrie om die kwalijke perceptie uit het hoofd van de muziekfan te praten. Verder moet ze zich concentreren op de value gap en de nood aan transparante uitbetaling. Alleen door in te spelen op die tekortkomingen kan de hernieuwde groei van de industrie gewaarborgd blijven en een duurzame verhouding tussen consument, industrie en artiest tot stand komen.

Tot slot, mocht u nood hebben aan een last-minute cadeautip: geef uw muziekminnende naaste een streamingabonnement cadeau. Ik heb het al bovenaan op mijn verlanglijstje staan, zodat ook 2018 een jaar kan worden vol muzikaal genot en ontdekken. Ik wens u alvast hetzelfde toe!