Waarom Kraftwerk belangrijker is dan The Beatles
Wie heeft de zwaarste stempel op de popcultuur gedrukt: een stel Duitse would-be robots of vier Engelse spring-in-’t-velden met pagekapsels? Vier argumenten waarom Duitsland op het einde – misschien – weer wint.
Kraftwerk concerteert van 6 tot 14 februari in de Turbine Hall van het Londense Tate Modern.
Wie heeft de zwaarste stempel op de popcultuur gedrukt: een stel Duitse would-be robots of vier Engelse spring-in-’t-velden met pagekapsels? De discussie laait weer op door de markante concertreeks die Kraftwerk deze week in het Londense Tate Modern aanvat. Vier argumenten waarom Duitsland op het einde – misschien – weer wint.
1. The Beatles teerden op het verleden, Kraftwerk vond de toekomst uit
Kraftwerk – The Catalogue 1 2 3 4 5 6 7 8, zoals het meerdaagse evenement in Tates Turbine Hall werd gedoopt, mikt er alleszins op die stelling hard te maken. In chronologische volgorde spelen de vier notoire stokstijvelingen elke avond een van hun platen integraal na, te beginnen met Autobahn (1974), om te eindigen met Tour de France (2003).
Alle lof voor Ralf Hütter en Florian Schneider omdat ze begin jaren zeventig hun viool, fluit en gitaar aan de kant schoven om zelf elektronische muziekapparatuur te ontwikkelen en te perfectioneren. Denk aan drumpads, synthesizers en vooral de sequencer, niet weg te denken uit het hedendaagse popgebeuren.
In vergelijking met die revolutionaire ingesteldheid waren de Fab Four minder visionair. Net als de horden blanke groepjes van eind jaren vijftig, begin jaren zestig gaven ze vooral een draai aan bestaande stijlen: zwarte rhythm-and-blues en soul die ze samenklutsten met skiffle en rock-‘n-roll. Al valt uiteraard niet te ontkennen dat daaruit een briljant canon van onovertroffen popsongs is voortgesproten – ook toen The Beatles later psychedelische rock, avant-garde of Indiase muziek opzogen.
2. Kraftwerk heeft veel innovatieve navolgers
Een traditionele popsong, zo een die nog op grootmoeders wijze met gitaar, bas, drums en zang in elkaar wordt gezet, legt zich per definitie neer bij conventies. Niks mis mee als het goed wordt gedaan, maar wereldbeelden schud je er doorgaans niet mee door elkaar. Met zijn technische exploraties stootte Kraftwerk door naar metronomische precisie, synthetische texturen en androïdezang, zonder daarbij de compact- en directheid van het popformaat uit het oog te verliezen.
Wat eerst novelty leek, groeide met baanbrekende platen als Radio-Activity (1975), Trans-Europe Express (1977) en The Man-Machine (1978) uit tot het sonische palet waarmee later grote delen van disco, rap, electrofunk en techno werden ingekleurd. Of hoe vier bleke, gereserveerde Duitse heerschappen het Angelsaksische popmodel op hun kop zetten en zélf zwarte muziek van brandstof voorzagen.
‘Ze waren zo stijf dat ze weer funky werden’, zei technopionier Carl Craig ooit. Zonder Kraftwerk geen New Order, Depeche Mode, Stereolab, Radiohead of Daft Punk. En zonder The Beatles? Alleszins al geen Oasis. Misschien een gedachte om eens een middagpauze lang mee aan het worstelen te gaan.
3. Kraftwerk klinkt minder gedateerd
Al wat moeilijker te staven. Want stel dat u vandaag tijdens het dweilen van de keuken wordt overmeesterd door zuivere gelukzaligheid, simpelweg omdat een Beatlesoudje zoals Please Please Me of I Feel Fine door het huis schalt. Wat zou daar achterhaald aan moeten zijn?
Wellicht heeft het als modieuzer aanvoelen van Kraftwerk te maken met de waas van mysterie die de groepsleden heel bewust hebben opgetrokken: van hen geen karrenvrachten foto’s waaruit onmiddellijk de herinnering aan een lang vervlogen decennium opstijgt. Bovendien treedt Kraftwerk nog altijd op, en heeft het dus de kans om zijn muziek fris en levend te houden. Ook al omdat, in de woorden van Ralf Hütter, enkele jaren geleden, ‘de technologie vandaag eindelijk is wat ze moet zijn’.
Met laptops en zelfontworpen software is Kraftwerk nu beter dan ooit in staat om zijn laboratoriummuziek ook op een podium tot haar recht te laten komen. Tel daar nog het onontbeerlijke visuele aspect bij – Tate Modern maakt gewag van 3D-effecten – en je krijgt geen clichérockconcert maar een audiovisuele installatie: een gebeuren met de voeten stevig in het hier en nu dat, meer dan een Beatlessong nog zou kunnen, duizenden toeschouwers tegelijk begeestert.
4. Concepten waren niks voor The Beatles Geen popmuziek zonder imago, droombeeld of verhaal. Gooi dat allemaal samen en je krijgt een Concept. The Beatles zijn van alles geweest, en vaak met daverend succes: bakvishartenbrekers, vredesboodschappers, popsongvernieuwers, platenbazen, stijlgoeroes.
Alleen: lang duurde het nooit. Paul McCartney had van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band graag een conceptplaat gemaakt, maar dat ging niet helemaal door. Veel consequenter waren Kraftwerks keuzes. Voor Ralf Hütter und Kompanie vormde muziek een cultureel product dat losstond van zijn makers.
In de ogen van de vier Kraftwerkers moesten mens en machine één worden. De naar hun evenbeeld geschapen robots werden de iconische uitlopers van dat idee. Vandaar ook de rol van de eigen Kling Klang-studio als haast autonoom functionerend lab: componeren gebeurde al eens door de boel urenlang te laten draaien. En tien jaar geen plaat uitbrengen om maar niet bij te dragen aan de ‘geluidsvervuiling’, zo’n bezinningsperiode zou in de sneltreincarrière van The Beatles nooit mogelijk zijn geweest.
Nog niet overtuigd? Wel, noem Kraftwerk gewoon de belangrijkste groep sínds The Beatles, iedereen content. En zet nu een plaat van David Bowie op.
Kurt Blondeel
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier