Net wanneer de internet-shtick van rapper en ex-youtuber Joost dreigde uit te werken, blies hij zijn carrière nieuw leven in met het opvallend diepgaande Fryslân. Ook wie voor de eeuwwissel is geboren kan zich nu misschien in het internetfenomeen herkennen.
Een van de laatste optredens die ik zag voor Corona de boel een hele tijd stil zou leggen, was Joost in de Vooruit op 12 februari 2020. Voor de niet-ingewijden: Joost Klein raakte eerst bekend als youtuber onder de naam Eenhoornjoost, maar maakte rond 2016 een carrièreswitch en gaat sindsdien als rapper door het leven. Als muzikant kiest hij vaak jolige, stuiterende beats uit, dweept hij met Crazy Frog en rijgt hij oneliners als ‘ik ben bezeten, net een stoel’ en ‘je kan je tong er niet op leggen, net je elleboog’ aaneen.
Om maar te zeggen: het doelpubliek van Joost is jong.
Daar werd ik in februari 2020 vrijwel meteen aan herinnerd. Aan de inkom moest ik mijn identiteitskaart tonen om te bewijzen dat ik wel oud genoeg was om pintjes te mogen bestellen (ik was 24 jaar oud). Vervolgens was ik tijdens voorprogramma Rarri Jackson heel verward omdat het hele publiek los ging op een nummer dat ik totaal niet kende. Na een zoekbeurt op Shazam bleek het om de theme song van de kindersitcom iCarly te gaan. Toen Joost zelf optrad, moest ik in de moshpit constant opletten om geen minderjarige botten te breken terwijl ik rondsprong op (onder andere) een hardcoreremix van Abba, I like to move it van Crazy Frog en de vele botsautobeats van Joosts eigen muziek. Een avond waar ik me te pletter amuseerde, maar ook de eerste keer dat ik besefte hoe oud ik echt aan het worden was. En dat zeg ik als iemand die zichzelf ziet als iemand die best wel mee is wat er op het internet leeft.
Mentale problemen en botsautobeats
Ondertussen zijn we een kleine drie jaar later en ben ik ondertussen 27, 90% op weg naar Tram Drie. Toch kijk ik weer reikhalzend uit naar het optreden van Joost, die morgen hetzelfde podium in de Vooruit komt afbreken. De generatiekloof tussen mij en de gemiddelde Joost-fan is nochtans nog groter geworden, en je zou misschien verwachten dat ik de memerap van de Nederlander na een paar jaar wel gehoord zou hebben.
Toch is er een belangrijke reden waarom ik opnieuw nieuwsgierig ben naar wat Joost live gaat doen. Eind september verscheen zijn nieuwe album Fryslân, waarop de jonge rapper zijn ziel eerlijker dan ooit blootlegt. Joost heeft namelijk heel wat verhalen te vertellen. Op jonge leeftijd verloor hij beide ouders, en sindsdien worstelt hij ook met mentale problemen. Het zijn thema’s die Joost vroeger wel al benoemde, maar die op Fryslân voor het eerst de kern van zijn verhaal vormen.
Niet dat Joost geen speelvogel meer is. Hij blijft zijn emoties indekken met een dekentje van internethumor en absurditeit. ‘Bel m’n vader elke dag, maar die man die is dood!’ klinkt het bedrieglijk opgewekt in de openingstrack life story, waarna hij op even jolige toon vertelt hoe hij zijn stervende vader in de ogen keek en sindsdien met de deur op een kier slaapt. Het hyperactieve Wachtmuziek klinkt dan weer alsof je op een rave staat met Pino, Elmo en andere Sesamstraatfiguren, tot je naar de tekst luistert waarin Joost de lange wachtrijen in de psychologische zorg aanklaagt. Ook Antwoord klinkt als een roep om hulp die ontspoort in de hyperactieve chaos van Gladde Paling, posterboy van de zogenaamde ‘memetechno’. En Offline gaat over afstand nemen van het internet om je mentale gezondheid te beschermen, een boodschap die op de tonen van Crazy Frog gebracht wordt.
Oprechte ironie
Je zou de ironie die Joost hanteert kunnen zien als een schild om zijn oprechte emoties te verbloemen. Volgens mij is dat echter niet het geval. Met zijn combinatie van donkere gevoelens en absurde humor legt Joost zijn ziel gewoon bloot in zijn moedertaal. Wie de internetcultuur van Generatie Z bestudeert, heeft al snel door dat die opvallend duister en absurd is. Veel grappen op TikTok en gelijkaardige platformen hebben niet zozeer een clou, maar zijn gewoon de boodschap ‘ik ben depressief’ of ‘ik ben bang voor de toekomst’, maar dan gewikkeld in vijf lagen ironie. We hebben het immers over de generatie die opgegroeid is op het internet en die constant langs alle kanten overweldigd werd door uiteenlopende prikkels. Absurde humor is geen schild en geen onoprechte manier om emoties te uiten, maar gewoon een voor de hand liggend middel om de chaos te trotseren.
Absurde internethumor en depressieve gevoelens zijn op Fryslân geen tegengestelden, maar vullen elkaar net aan. Dat de altijd zo speelse Joost zijn donkere gedachten uit via pompende beats en animereferenties maken zijn nummers in zekere zin net eerlijker. Op het nummer Florida 2009 laat Joost de ironie achterwege om het op een heel directe manier te hebben over het verlies van zijn ouders. Het resultaat is mooi en gevoelig, maar ook een buitenbeentje in Joosts oeuvre. Wanneer hij echter kwinkslagen als ‘ik wil gewoon wat geluk, maar er is niets dat me lukt’ over een energieke skabeat spuit, dan voelt het alsof diezelfde jolige Joost van zijn vorige platen nu voor het eerst laat horen hoe hij zich écht voelt. En dat werkt. Zoals hij het zelf rapt op Wachtmuziek: ‘Ik en al mijn tranen vullen volle zalen’. De show in de Vooruit is uitverkocht, net als die twee dagen later in Hasselt.
Huilen met Crazy Frog
Dan rest nog de vraag hoe die nieuwere, donkerdere nummers live tot hun recht komen tussen het oudere, onbezonnen werk van Joost. Afgelopen zomer kregen we er op Rock Werchter alvast een voorsmaakje van te horen. Naar goede gewoonte opende Joost zijn show met de ‘suck my dick, bitch’-kreten van Ome Robert, waarna de gezondheidszorg-hardcore van Wachtmuziek niet eens zo hard uit de toon viel. Hoewel hij het komende halfuur onder meer vroeg ‘wie zich al eens had afgetrokken’ en losging op Axel F van Crazy Frog, slaagde hij er op het einde toch in om de weide stil te krijgen met zijn ingetogen Florida 2009. Voor wie de vluchtigheid van het internet gewend is, blijken die abrupte stijl- en emotiewissels simpelweg niet zo abrupt te zijn.
En wie al wat ouder is, heeft met de nieuwe muziek misschien een toegankelijker instappunt voor de knotsgekke wereld van Joost gekregen. Er bestaat nu eenmaal geen woordenboek om het internettaaltje van Joost te snappen als je niet online bent opgegroeid, maar de emoties die Joost op Fryslân bezingt kent iedereen. Crazy Frog-samples of niet.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier