Jonas Boel
‘Voor Lynyrd Skynyrd was de Amerikaanse strijdvlag de vlag van de underdogs. Niet rechts, maar averechts’
Als Peter De Roover niet langer met de minder fraaie kanten van de Vlaamse strijdvlag geassocieerd wil worden, dan kan hij lessen trekken uit de muziekgeschiedenis, schrijft Knack Focus-redacteur Jonas Boel. ‘Of er komt een dag dat Belgische artiesten zich de Vlaamse Leeuw toe-eigenen’.
Vlaggensymboliek en muziek, voer voor controverse. De aanwezigheid van Vlaamse Leeuwen op de camping van Pukkelpop, en het verwijderen van die vlaggen door de organisatie, was goed voor heel wat polemiek.
Dat de Pukkelpoporganisatie de zwarte Vlaamse Leeuw een collaboratievlag noemde, schoot bij veel Vlaams-nationalisten in het verkeerde keelgat. Peter De Roover op kop, die publieke excuses eiste van Chokri Mahassine, omdat hij zich samen met ’talloze Vlamingen’ gecriminaliseerd voelde, ‘door ons in verband te brengen met het naziregime.’
Nochtans is het zijn zo geliefde Vlaamse Volksbeweging, waar De Roover tien jaar lang algemeen voorzitter van was, die ooit de ‘zwarte leeuw’ ging draperen over het graf van VNV-collaborateur Staf De Clercq. Eigen schuld, dikke bult. Maar als Peter De Roover niet (langer) met de minder fraaie kanten van de Vlaamse strijdvlag geassocieerd wil worden, dan kan hij lessen trekken uit Amerikaanse artiesten als Lynyrd Skynyrd en Kanye West.
Als Peter De Roover niet langer met de minder fraaie kanten van de Vlaamse strijdvlag geassocieerd wil worden, kan hij lessen trekken uit de muziekgeschiedenis.
Ook in de VS hebben ze namelijk een strijdvlag: de confederatievlag, oftewel de ‘stars and bars’, de rebellenvlag, de Dixievlag, het ‘southern cross’, enzovoort. De vlag werd oorspronkelijk gebruikt tijdens de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865), door de confederale troepen van de zuidelijke staten, die zich wilden afscheuren van de Unie omdat de noordelijke staten de slavernij wensten af te schaffen. De vlag wordt daardoor door velen vandaag nog steeds geassocieerd met racisme en segregatie. Begin 20ste eeuw adopteerde onder meer de Klu Klux Klan ze als één van hun symbolen.
Anderen zagen of zien in de confederatievlag vooral een embleem van bepaalde normen, waarden en tradities, verbonden met de culturele geschiedenis van de zuidelijke staten. Zo ook Lynyrd Skynyrd, langharige rockers die begin jaren ’70 doorbraken met hits als Sweet Home Alabama en Free Bird. Trotse zuiderlingen, die de confederatievlag decennialang als achtergrond gebruikten tijdens hun concerten. Als daad van rebellie, een provocatie naar de zogezegde liberals die alle bewoners van het zuiden de nek aankeken als racisten en achterlijke simpletons.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Neil Young, bijvoorbeeld, die in songs als Southern Man en Alabama zijn vinger diep in de wonde van de slavernij stak: ‘I saw cotton and I saw black/ Tall white mansions and little shacks/ Southern man, when will you pay him back?’ Lynyrd Skynyrd vond dat Young alle zuiderlingen te veel over dezelfde kam scheerde, en gaf hem lik op stuk met Sweet Home Alabama, waarin het onder meer zong over The Swampers, de blanke band die in de studio van Muscle Shoals, Alabama, meespeelde op klassiekers van zwarte soulsterren als Aretha Franklin en Wilson Picket.
Voor Lynyrd Skynyrd is de Amerikaanse strijdvlag de vlag van de underdogs. Niet rechts, of toch niet allemaal, maar averechts. Goestingdoeners, koppigaards, die trots zijn op hun pick-uptrucks en barbecuesaus. Om dezelfde reden begonnen ook rappers uit zuidelijke staten de gewraakte vlag te coöpteren. André 3000 van Outkast, uit Atlanta, Houston, droeg in de clip van Ms. Jackson (2000) een grote riemgesp met de ‘stars and bars’. Een jaar later zette stadsgenoot Lil Jon de vlag op de cover van zijn album Put Yo Hood Up, en Kanye West versierde er tijdens zijn Yeezus-tournee zelfs merchandise mee.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Net zoals Lynyrd Skynyrd destijds – dat in 1976 campagne voerde voor de democratische presidentskandidaat Jimmy Carter – probeerden de rappers zich de vlag toe te eigenen. ‘We ontnemen de racisten de kracht van hun vlag door ze zelf te gebruiken’, legde Lil Jon uit aan The Daily Beast. Kanye West zei: ‘I took the Confederate flag and made it my flag. It’s my flag now. Now what are you going to do?’ Een nobele poging om een subversief symbool zelf te subverteren. Alleen, dat was buiten de racisten, neonazi’s en andere aanhangers van de blanke superioriteit gerekend.
Lui zoals Dylann Roof, die drie jaar geleden in Charleston, South Carolina, negen Afro-Amerikaanse kerkgangers doodschoot en op sociale media poseerde met de confederatievlag. Lui zoals de extreemrechtse relschoppers op de Unite The Right-manifestatie in Charlottesville, Virginia, die ze naast de swastika lieten wapperen. Met de opmars van extreemrechtse terreur in de VS lijkt de strijd over de strijdvlag voorgoed beslecht. Ze is dus niet van Kanye West, maar staat symbool voor verdeeldheid, voor xenofobie, voor haat en geweld. Na de terreurdaad van Roof beslisten verschillende gouverneurs van zuidelijke staten – Democraten én Republikeinen – om de confederatievlag niet langer uit te hangen. Ook Nikki Haley, destijds gouverneur van South Carolina en de door Trump aangestelde, inmiddels voormalige VN-ambassadeur, liet de vlag van alle regeringsgebouwen verwijderen: ‘Er is een plaats voor die vlag’, zei ze in verklaring. ‘Maar het is geen plaats die alle mensen van South Carolina vertegenwoordigt.’
Als zelfs de fiere koppigaards en rechtse Republikeinen uit het zuiden van de VS afstand kunnen nemen van een symbool dat ‘gekidnapt’ is door haatgroepen, waarom is het dan zo moeilijk voor Peter De Roover en de N-VA om de aangebrande betekenis van de zwarte leeuwenvlag te erkennen?
Als zelfs de fiere koppigaards en rechtse Republikeinen uit het zuiden van de VS afstand kunnen nemen van een symbool dat ‘gekidnapt’ is door haatgroepen, zoals Lynyrd Skynyrd-gitarist Garry Rossington het enkele jaren geleden uitdrukte, waarom is het dan zo moeilijk voor Peter De Roover en de N-VA om de aangebrande betekenis van de zwarte leeuwenvlag te erkennen? De geschiedenis herschrijven, zoals Kanye en André 3000 probeerden, lukt toch niet. ‘Heratige, not hate’, is de slogan waarmee onder andere Lynyrd Skynyrd zijn rebellenvlag vergoelijkte. Erfgoed, geen haat. Vertaald naar het huidige Vlaanderen zou ’traditie, geen polarisatie’ een goede variant zijn, voor alle conservatieve flaminganten die prat gaan op een inclusieve samenleving. Willen ze zich onderscheiden van extreemrechtse provocateurs, dan hebben ze een andere, minder beladen Vlaamse wimpel als alternatief. Simpel.
Of misschien komt er een dag dat Belgische artiesten zich de Vlaamse leeuw met rode tong en klauwen toe-eigenen, en er op een festivalpodium mee wapperen. Dat een Flip Kowlier, een Zwangere Guy of – waarom niet? – een Roméo Elvis op een dag zegt: ‘Dit is mijn vlag, vanaf nu de vlag van het tolerante, progressieve en warme Vlaanderen’. Niet dat we iemand op ideeën willen brengen of zo.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier