Van Jazz Middelheim naar We Can Dance met Matthew Herbert: ‘De Britse regering geeft geen fuck om vreugde’
Matthew Herbert en zijn gloednieuwe Brexit Big Band waren een van dé revelaties van de voorbije Jazz Middelheimeditie, en komend weekend kunt u Herbert wéér aan het werk zien in ons land, achter de knoppen van We Can Dance. ‘Een dj-set een politiek instrument? Ik meen soms te denken van wel.’
Het was de opvallendste naam op de affiche van Jazz Middelheim afgelopen weekend: Matthew Herbert, de Britse producer die sinds eind jaren negentig naam maakt in de elektronische (dans)muziek. Hij kwam naar Antwerpen met een nieuw, politiek geëngageerd project: de Brexit Big Band.
Ambitieuze en complexe projecten zijn Matthew Herbert niet vreemd. Op zijn eerste wereldwijd verkrijgbare langspeler, Bodily Functions (2001), presenteerde hij opnames van het menselijke lichaam en manipuleerde hij haar, huid, en organen. Voor Plat du Jour, uit 2005, bouwde hij een hele houseplaat op met samples uit de voedingsketen en keukenobjecten, en liet hij 3500 mensen simultaan in een appel bijten. Op het één jaar later verschenen Scale gebruikte Herbert precies 365 objecten: traditionele instrumenten zoals viool en gitaar, maar ook onder meer een doodskist, een benzinepomp en een doos ontbijtgranen. One Pig (2011) vormde dan weer de soundtrack bij de levenscyclus van een varken – van de geboorte tot op het bord. Om een statement zit Herbert dus niet verlegen, maar de Brexit Big Band, een muzikaal antwoord op het ‘Better Off Out’-credo, is misschien wel zijn meest persoonlijke en grootste project tot nu toe.
Matthew Herbert: Zodra de uitslag van het referendum bekend was, ben ik aan de voorbereidingen voor de Brexit Big Band begonnen, maar de verontwaardiging, en dus het idee om ‘iets’ te doen, begon al tijdens de onwaarschijnlijk vuile campagne. De democratie werd voor onze neus gecorrumpeerd, door mensen die aan de lopende band leugens verspreidden, met maar één doel: geld. Meer geld, voor zichzelf. Dat is het enige waar het bij de brexit om draait. En wanneer die in werking treedt, zal dat het leven van de mensen onder aan de maatschappelijke ladder ingrijpend en negatief beïnvloeden. Ik had geen keuze: ik móést iets doen, íéts zeggen! En muziek is nu eenmaal de taal die ik het best beheers.
Het project startte op 29 maart, de dag dat de Britse regering Artikel 50 in voege liet treden, de eerste stap richting Europese uitstap.
Herbert: Die dag zijn we begonnen met geluidsfragmenten verzamelen. Iedereen, van over heel Europa, kan drie seconden geluid uploaden via brexitsoundswap.eu. De bedoeling is om een databank van geluiden aan te leggen waarover iedereen, of toch iedereen die drie seconden ‘doneert’, vrij kan beschikken. Het is een manier om iedereen die geraakt wordt door de brexit – Britten, natuurlijk, maar dus ook alle andere inwoners van de EU – een stem te geven. Parallel daarmee loopt de Big Band zelf. In elke stad die we aandoen werken we met verschillende muzikanten en verschillende koren, in verschillende talen. In 2019, wanneer de brexit normaal gezien een feit zal zijn, moet dat resulteren in een album waar in totaal meer dan duizend mensen van over het hele continent aan meegewerkt hebben. De plaat zal beginnen met één enkel geluid, en ik hoop uiteindelijk ergens te eindigen bij meer dan tienduizend.
Het is eens iets anders dan de levensloop van één enkel varken te volgen.
Herbert:(lacht) Ik weet het: die Matthew Herbert heeft zich weer wat op de hals gehaald! Maar hoe groter het project, hoe meer volk eraan meewerkt, dat scheelt. Er is in elk land een heel netwerk van productiemensen en fixers bij het proces betrokken, en ik merk dat de wil en het engagement telkens heel groot zijn. Mensen voelen zich behoorlijk machteloos. Wat wil je, als een Amerikaanse president verkozen raakt met racistische, vrouwonvriendelijke praat? Als een Britse premier weigert om in debat te gaan met haar rechtstreekse uitdager? Wat moet een mens doen? Brieven of mails naar zijn lokale verkozenen schrijven? Pas op, dat doe ik nog steeds, hoor, maar we werken hen pas echt op de zenuwen door ons te verenigen, en daar gaat de Brexit Big Band over. Rechtse politici zoals Donald Trump en de huidige Conservatieven willen barrières bouwen tussen mensen, om voordeel te halen uit verdeeldheid. Het beste antwoord daarop is samenhorigheid en solidariteit. En muziek is toch het mooiste voorbeeld van hoe samenhorigheid tot mooie, uitzonderlijke en grensoverschrijdende dingen kan leiden?
Mensen voelen zich machteloos. Wat wil je, als een Britse premier weigert om in debat te gaan met haar rechtstreekse uitdager?
Matthew Herbert
Kun je me uitleggen hoe de brexit invloed zal hebben op de Britse muziekwereld?
Herbert: De onderhandelingen zijn nog aan de gang, maar nu al staat vast dat er niet alleen logistieke, intellectuele en emotionele barrières maar ook financiële obstakels zullen ontstaan. Groot-Brittannië ontvangt heel wat geld van Europa, ook ter ondersteuning van artistieke projecten. Dat geld gaat voornamelijk naar afgelegen gebieden, niet naar de grootste steden, waar de creatieve sectoren het sterkst staan. Die budgetten zullen zo goed als opdrogen. Want laat dit duidelijk zijn: Theresa May en haar rechtse regering geven geen fuck om verbeelding, geen fuck om vreugde, vriendschap en plezier. In steden als Londen of Manchester, waar alle netwerken en infrastructuur zichzelf kunnen bedruipen, zal de brexit niet zo hard aankomen, maar op het platteland – waar mensen ironisch genoeg massaal voor de brexit hebben gestemd – zullen concertzalen, bibliotheken en musea het hoofd nauwelijks boven water kunnen houden en verdwijnen. Sorry, maar zoiets kunnen we niet laten gebeuren! Kunst is te belangrijk voor de geestelijke gezondheid van de mens. Kunst geeft zuurstof aan ons leven.
In 2003 bracht je een eerste album uit met de Matthew Herbert Big Band, toen nog met gastmuzikanten als Arto Lindsay en Jamie Lidell. Dat was toen een reactie op de invasie in Irak. Jazz is blijkbaar een geschikt politiek drukkingsmiddel voor jou?
Herbert: Jazz is per definitie vernieuwend, en dus anticonservatief, omdat het ontstaat uit improvisatie. Het is ook het genre bij uitstek dat ontstaat vanuit een gemeenschapsgevoel: alle muzikanten spelen in elkaars groepen. Geen enkel ander genre kent die open, haast familiale dynamiek. Jazz is vandaag dus meer dan ooit relevant, alleen vind ik het jammer dat de textuur nauwelijks mee evolueert. Er bestaat meer dan alleen een drumkit om een ritme op te kloppen, begrijp je? En ook de saxofoon heeft al een poos zijn limieten op het vlak van geluid bereikt, denk ik. In Antwerpen zullen er dus ‘echte’ muzikanten op het podium staan, inclusief het koor van bijna zestig man, maar ik zal ook digitale en andere speeltjes gebruiken om live de boel te verstoren en te manipuleren.
Een week na Jazz Middelheim, op zaterdag 12 augustus, ben je als dj te gast op WeCanDance, in Zeebrugge. Kan een dj-set ook een politiek instrument zijn?
Herbert: Ik meen soms te denken van wel, want de dansvloer is een plaats waar vrijheid centraal staat, of zou móéten staan. Toen ik eind jaren tachtig als jonge gast naar raves begon te gaan, was die hele beweging onderdeel van een bredere, politieke discussie over vrijheid, jongerencultuur en maatschappij. Tegenwoordig gaat clubcultuur veel meer over vergeten dan over nadenken of discussiëren. (lacht) De dj-cultuur zit zeker nog niet aan haar plafond, hoor. Zo begin ik in september aan een werk dat Smell the DJ zal heten, en waarin ik bepaalde muziek aan bepaalde geuren zal koppelen. Ik plan ook een theaterstuk met de naam How To Be a DJ. Daarin zal ruimte zijn voor politieke en sociale thema’s, maar wanneer ik op een festival of een feestje ga draaien, wil ik de mensen met zulke zaken niet lastigvallen. Want de wereld is meer dan wat er allemaal fout loopt, en ik wil de mensen hun vrije momenten, de avonden waarop ze hun klotejob of stapelhoge rekeningen even vergeten, niet vergallen. Zúlke dingen kunnen we met een gerust hart aan de politiek overlaten. (lacht)
Matthew Herbert speelt op zaterdag 12/8 nog op WeCanDance (zij het zonder bigband). Alle info: wecandance.be.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier