The Joshua Trump: kan U2 ons na dertig jaar nog iets vertellen?
Vanavond speelt U2 integraal The Joshua Tree, de beste plaat die de band ooit maakte. Blijft de liefde van de band voor Amerika dertig jaar na datum, in het tijdperk van Donald Trump, even groot?
Geef toe, u zou er graag bij zijn, vanavond in het Koning Boudewijnstadion. U zou graag tussen die tienduizenden mensen staan die samen met U2 de dertigste verjaardag van The Joshua Tree vieren. U zou graag mee o-o-o’en op With Or Without You en mee zoeken naar die ene plaats waar de straten geen namen hebben, ook al zoekt Bono die plaats al sinds 1987.
Of u even warm zou worden mocht uw favoriete zonnebrildrager Every Breaking Wave, The Miracle (of Joey Ramone) of Invisible inzetten, los van het feit dat die de setlist van The Joshua Tree Tour vaak niet eens halen? Het valt te bezien, ook al hebt u de singles waarschijnlijk gratis ende voor niets in uw iTunesbibliotheek gekregen.
Om maar te zeggen dat U2 een nostalgieband is.
Die laatste zin is vloeken in de Kerk van de Heilige Bono. De groep is er namelijk als de dood voor om te worden versleten voor een levende jukebox, waar vijftigers negentig euro in steken om nog eens een avondje alle grote hits te horen. Het is geen wonder dat de Ieren hun albums gratis verspreiden onder de hippe jeugd en een producer als Danger Mouse aanwierven voor hun laatste plaat Songs of Innocence.
Wie artiesten tegenwoordig hoort zeggen dat ze iets moeten ondernemen ‘omdat de wereld veranderd is’, weet hoe laat het is: u003cemu003ewe need to talk about Donaldu003c/emu003e.
In dat opzicht lijkt de verjaardagstournee van The Joshua Tree een manoeuvre van een band die tenminste deels aanvaardt dat ze deel is van het collectieve muzikale erfgoed en dat mensen dat erfgoed willen zien herleven. Maar er is meer aan de hand, legde The Edge bij de lancering van de tournee uit in Rolling Stone: ‘We kunnen het nostalgische element niet negeren, maar dat kwam er niet vanuit de drang om achterom te kijken. Het lijkt bijna zo dat we vandaag terug zijn op het punt waarop het album is gemaakt.’
Op het moment dat de band besliste om weer met hun dertig jaar oude succesplaat te toeren, lagen er nochtans nummers klaar voor het nieuwe Songs of Experience, zei bassist Adam Clayton in muziekblad Mojo. Maar die moesten wachten: ‘We hadden een van die momenten waarop we dachten: laten we hier even van afstappen.’
Wie artiesten tegenwoordig hoort zeggen dat ze iets moeten ondernemen ‘omdat de wereld veranderd is’, weet hoe laat het is: we need to talk about Donald. Tijdens de afgelopen race naar het Witte Huis probeerde Bono zijn fans er regelmatig van te overtuigen niet op Trump te stemmen. Zo ging hij tijdens concerten in gesprek met Trump – lees: met beelden van hem op persconferenties – om zijn fameuze muur af te maken met de woorden: ‘You’re fired!’ Daar komt nog bij dat The Joshua Tree is opgevat als een uiting van de haat-liefdeverhouding die de band heeft met de VS, een soort ‘ambivalente liefdesverklaring’, aldus Mojo.
Een voor de hand liggend beginpunt is Ronald Reagan. De man was president toen The Joshua Tree werd gemaakt en heel wat politieke analisten zien een verband tussen hem en Trump. ‘Allebei sterke sprekers, die tijdens hun carrière ideologische flexibiliteit aan de dag legden […] Beiden spraken op een zo simpele manier over de wereldpolitiek dat een kind hen kon begrijpen’, vat Politico het grote deel van de analyses samen. De beide presidenten hanteren ook een liberale economische politiek met weinig ruimte voor de overheid.
Reagan komt het meest opvallend aan bod in Bullet the Blue Sky, een nummer over onder andere het Amerikaanse ingrijpen in Zuid-Amerika.
And this guy comes up to me
His face red like a rose on a thorn bush
Like all the colours of a royal flush
And he’s peeling off those dollar bills
Slapping them down
One hundred, two hundred
Gewoon red in orange veranderen dan maar? Zo simpel is het niet. Trump wil net veel minder in het buitenland actief zijn en heeft helemaal nog niet in zijn royal flush laten kijken over wat hij wil doen met Zuid-Amerika.
Een paar regels verder komen we een stukje tegen dat wel evengoed kan gaan over het inreisverbod van de president.
See the rain coming through the gaping wound
Pelting the women and children who run into the arms of America
Ook Where The Streets Have No Name is vandaag actueler dan ooit. Terwijl het oorspronkelijk nog gebaseerd was op de arme buurten van Belfast, waar de straatbordjes effectief ver te zoeken zijn, trekt U2 het verder open met veel bombast en symboliek. Reach out / and touch the flame. De band wil streven naar een plaats waar die segregatie er net niet is, waar àlle straten geen naam hebben. I want to tear down walls / that hold me inside: er zit nu eenmaal iemand in het Witte Huis die er anders over denkt.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Maar al bij al blijven het hints, tipjes van de sluier. Om echt een idee te krijgen waarom The Joshua Tree nog iets kan betekenen, moeten we verder kijken naar de brede thematiek van de plaat. U2 is namelijk niet blijven hangen bij die knoestige boom in de Amerikaanse woestijn. Red Hill Mining Town gaat over een staking van kompels in het Verenigd Koninkrijk, Where The Streets Have No Name is geworteld in de arme buurten van Belfast en het koppel verslaafden uit Running To Stand Still zit in Dublin.
De bindende factor tussen alle songs is niet zozeer die oer-Amerikaanse Joshua Tree, maar de woestijn waar ze in staat. Het is een metafoor voor het niet weten, het onbehagen, het zoeken zonder te vinden. Luister maar naar Red Hill Mining Town: We’re wounded by fear, injured in doubt.
Of nog, in Where The Streets Have No Name:
I want to run, I want to hide
[…]
I want to take shelter from the poison rain
De onzekerheid en angst waar de band op doelt, is alleen maar groter geworden dan dertig jaar geleden. En Trump is, in tegenstelling tot Reagan, niet van plan om die angst te verlichten met hoop- en gloedvolle speeches. Hij wil Amerika weer groot maken, een boodschap die U2 deels ondermijnt door ook de zelfkant van the land of the free te laten zien.
Wat alles nog sterker maakt, is dat Bono en The Edge de muzikale taal hanteren die elke Amerikaan kent: die van de folk, de blues en de gospel. Dat eerste hoor je vooral op het einde van Running To Stand Still, bluesy wordt het in Trip To The Wires. En I Still Haven’t Found What I’m Looking For is materiaal voor in een kerk… of in een voetbalstadion, wat uiteindelijk een modern gebedshuis is.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Tot zover de theorie, maar er is ook de praktijk.
Zo ontmoette Bono in februari Mike Pence, de vicepresident onder Trump, en prees hem voor zijn inspanningen in de strijd tegen aids. Dat hij tegen abortus en het homohuwelijk is en niet gelooft in de evolutietheorie, was even van geen tel.
Het toont aan dat het establishment waar Bono het ooit tegen opnam, de witte vlag in de hand, de man nu zelf in de armen heeft gesloten. Bono haalt via zijn investeringsmaatschappij Elevation Partners miljoenen binnen en heeft onder andere aandelen in Facebook.
Moeten we van een blanke, steenrijke vijftiger horen dat de wereld naar de radijzen gaat?
Ook muzikaal is het minder evident geworden. Andere bands hebben goed geluisterd naar The Joshua Tree, waardoor Bono’s stem minder luid klinkt in het gewoel. Editors, Kings of Leon, Muse, Coldplay en zelfs Mumford and Sons pakken tegenwoordig even gemakkelijk stadions in.
Kortom, een protestsong van U2 klinkt vandaag minder geloofwaardig dan ooit. Moeten we van een blanke, steenrijke vijftiger horen dat de wereld naar de radijzen gaat?
Maar dat het behoorlijk hoogdravend is om in dit klimaat een drie decennia oude plaat op te rakelen en te geloven dat je daarmee relevant bent, maakt van die plaat niet minder een meesterwerk. ‘The Joshua Tree is een sterk antwoord op deze tijden en schetst een grauwer beeld dan U2 het ooit heeft geschilderd: een visie van vervaagde hoop, doelloos geweld en kwaadheid. Maar dit is geen band die ten onder gaat aan defaitisme’, schreef Rolling Stone dertig jaar geleden al in haar recensie van de plaat. Een mens zou bijna verlangen naar de tijd dat men geloofde dat muziek nog een antwoord kon bieden op de problemen in de wereld.
Om maar te zeggen dat wij vanavond graag naar deze nostalgieband gaan kijken. Voor de muziek, voor het meebrullen, voor vanalles, maar niet om de wereld te verbeteren, with or without you.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
