Staatssteun, discipline en plastische chirurgie: hoe Koreaanse popgroepen YouTube lieten ontploffen
De YouTube- en Spotify-records van groepen als BTS en Blackpink zijn het zoveelste bewijs van de opmars van Koreaanse boy- en girlbands in Europa. Dat ze net op YouTube goed scoren, is geen toeval.
De Koreaanse pop, kortweg K-Pop, verpulvert dezer dagen het ene record na het andere. Een week geleden onttroonde Kill This Love, de nieuwe single van meidengroep Blackpink, nog Ariana Grandes Thank U, Next als muziekclip die het meeste werd bekeken in de eerste 24 uur na zijn release. Een paar dagen later was Blackpink dat record alweer kwijt aan BTS, de zevenkoppige boysband die het record had vóór Thank U, Next met Idol (45,9 miljoen views in één etmaal). Deze keer klaarde de groep de klus met Boy With Luv, een duet met zangeres Halsey. De teller staat ondertussen op meer dan 130 miljoen views. Ook Blackpink liet YouTube al eerder ontploffen met nummers als Ddu-Du Ddu-Du (36,2 miljoen views in 24 uur)
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
En niet enkel op het internet gaan popfans massaal voor de bijl voor Koreaanse groepen. Twee jaar geleden verkocht G-Dragon, lid van de Koreaanse groep Big Bang, nog met sprekend gemak de Amsterdamse Ziggo Dome uit. Eind vorig jaar deed BTS hetzelfde. Tientallen fans kampeerden voor de deuren van de zaal en vertelden aan de Nederlandse tv-zenders hoe ze Koreaans leerden om de teksten van BTS te begrijpen en zelfs ooit overwegen om naar Korea te verhuizen. Ondertussen prees Time het kwintet al als ‘leiders van de nieuwe generatie’ en schreeuwt talkshowhost James Corden van de daken hoe graag hij de groep in z’n auto wil voor een rondje Carpool Karaoke.
In Vlaanderen blijft het voorlopig allemaal wat meer bescheiden, al is de fanbasis voor Koreaanse pop ook hier zichtbaar groot. Zo kwam het Koreaanse kwintet A.C.E onlangs nog naar Brussel op vraag van duizenden fans die een oproep lanceerden via het platform MyMusicTaste. En toen MNM-dj Laura Govaerts op Twitter vroeg waarom ze Idol van BTS moest draaien, kreeg ze hele exposés binnen over positiviteit, inhoud en mentale gezondheid.
K-pop is eerst en vooral muziek die je moet zien.
K-Pop lijkt zo de stempel van nerdy subcultuur die ze lang met zich meedroeg te ontstijgen, al is het genre, met zijn kitscherige clips en Koreaanse teksten, voor buitenlanders nog steeds moeilijk te doorgronden. Wie het een beetje wil snappen, moet eerst en vooral iets weten over de context waarin het genre is ontstaan.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Flashback naar 1992, wanneer het trio Seo Taiji and Boys zijn single Nan Arayo (I Know) brengt in een talentenshow op de Koreaanse tv. In hun performance zit alles waar K-pop ook vandaag nog bekend voor staat: de piekfijn gestylede groepsleden, de perfect synchroon uitgevoerde choreografie en de felgekleurde decors. Het nummer blaast een schokgolf door de ingedommelde Koreaanse muziek, die vooral dreef op trage ballades en trot, Dalida op z’n Aziatisch zeg maar.
Dat Seo Taiji and Boys doorbrak via een talentenjacht, is geen toeval. Nauwelijks vijf jaar voor het historische optreden werd Zuid-Korea nog geregeerd door een militair regime, waarvoor televisie als de ultieme propagandamachine functioneerde en talentenshows het ideale middel waren om de Koreaan voor de buis te krijgen. Wie succesvol wilde worden, moest in die periode op tv komen. Dat maakte van K-Pop een muziekvorm die misschien nog meer bedoeld is voor het oog dan voor het oor.
Anno 2018 scoort K-Pop nog steeds het best op een scherm, al is de rol van traditionele televisie overgenomen door YouTube. Het belangrijkste verschil: YouTube reikt ook buiten Zuid-Korea, en dat is verder dan u denkt. De YouTube-kanalen van de grote Koreaanse muziekfranchises, zoals S.M. Entertainment en Bighit Entertainment wedijveren qua abonnees met die van Drake, Sia, Adele en Maroon 5. ‘Zonder YouTube zou K-Pop onmogelijk zo bekend zijn geworden over de hele wereld’, zegt Sun Lee, die voor YouTube muzikale verbintenissen afsluit in Zuid-Korea, aan het persagentschap Bloomberg.
Wie K-Pop-artiest wil worden, moet goed kunnen zingen en dansen, maar net zoals bij westerse boybands speelt ook in Korea het uiterlijk een grote rol. De mindere zanger in de band fungeert vaak als visual of the group, die minder lyrics hoeft te zingen en des te meer in beeld komt. Het omgekeerde bestaat ook: bandleden die ‘het gemiddelde naar omlaag halen’. Die laatste omschrijving hebben we overigens van een K-Pop-blog gehaald.
K-Pop is een staatszaak, en de staat is bikkelhard.
Zanger Kris Wu vertelde dat hij SM verliet omdat zijn artistieke vrijheid werd beknot. Of het nu ging over hun muziek, hun haarstijl of de kleur van hun sokken: zelden kregen ze er inspraak over.
Maar ook voor zangers-dansers-multitalenten die niet moeders mooiste zijn, is er hoop. Want K-Popper ben je niet, je wordt het. Om dat te snappen, moeten we naar de tweede cruciale omwenteling in de geschiedenis van de K-pop. We schrijven 1997 wanneer de toenmalige president Kim Dae-jung beslist om in economisch zware tijden fors te investeren in de IT-industrie en de creatieve sector. Een manoeuvre dat onder meer Samsung de digitale omslag laat maken, maar ook de Koreaanse popcultuur tot bloei laat komen, een fenomeen dat bekendstaat als de Koreaanse Golf of de Hallyu wordt genoemd.
Gaandeweg ontstaan er grote entertainmentbedrijven, die op zoek gaan naar K-pop-talent en het opleiden: SM, JYP, YP en BIGHIT, de firma achter BTS. Het zijn Koreaanse Motowns, die van jonge talenten volwaardige zang- en dansmachines maken, perfect bij elkaar gebracht tot groepen van minstens vijf leden waarin iedere fan wel een favorietje kan vinden.
Over de opleidingen die de popsterren in de dop volgen, is al heel wat gezegd en geschreven, maar hard zijn ze alleszins. De talenten in spe worden constant gewogen en plastische chirurgie is voor niemand een taboe. ‘K-Pop draait om de afwerking – het is een product’, zegt Cho Shin van Warner Music Korea in een reportage voor Broadly. ‘Dat product wordt gekneed tot iets onberispelijks.’ De gevolgen van de harde trainingen en de immense druk – slechts een klein deel van de aspirant-zangers haalt uiteindelijk een K-Pop-groep – zijn navenant. Tot lang na hun studies vallen K-popsterren flauw, worden ze ziek of krijgen ze te maken met blessure. Eind vorig jaar beroofde Jonghyun, een van de zangers van het populair Shinee, zich zelfs van het leven.
Psy is geen K-Pop, maar zijn succes opende voor veel K-Poppers wel de deur naar het westen.
Ook de populaire band Exo kan spreken van de moordende druk in de K-Pop-scene. De band begon als een twaalfkoppige formatie, maar moest sinds zijn debuut in 2011 al drie leden laten gaan, omdat zich uitgebuit voelden en hun creatieve vrijheid beknot zagen worden. Ondanks hun populariteit kregen de leden een minimumloon, werden ze niet verzorgd wanneer ze blessures opliepen en waren ze niet vrij op muzikaal vlak. Hun entertainmenthuis SM werd zelfs voor de rechtbank gesleept.
Ex-leider Kris Wu vertelde dat hij SM verliet omdat zijn artistieke vrijheid werd beknot. Of het nu ging over hun muziek, hun haarstijl of de kleur van hun sokken: zelden kregen ze er inspraak over. De zangers mochten zelfs niet kiezen welke zinnetjes ze zelf willen zingen en welke niet. Zo staat YouTube bomvol video’s waarin fans woelige debatten voeren over wie de meeste lyrics krijgt.
Het relatief nieuwe en razend populaire BTS is een keerpunt. Voor het eerst mogen de bandleden hun songs zelf meeschrijven. In de zo op perfectie gefocuste scene praten de leden openlijk over hun problemen, in interviews en in hun liedteksten. In Love Myself zingen ze hoe van jezelf houden moeilijker is dan van iemand anders te houden. Idol is een pleidooi voor zelfvertrouwen, hoeveel verwijtende vingers er ook op je gericht zijn. ‘Via mijn teksten wil ik mensen vertellen: ik ben angstig, net als jij, laten we er samen uitgeraken’, zegt BTS’er Suga, die net als de andere groepsleden al bakken kritiek over zijn uiterlijk en gewicht te slikken heeft gekregen.
Love Yourself is de nieuwe Despacito
In een aflevering van Explained, de documentairereeks van Vox en Netflix, wordt uitgelegd hoe K-Pop altijd al expliciet naar een internationaal publiek heeft gemikt. Bijna alle K-Pop-bands hebben als bandnaam een afkorting (BTS, H.O.T. …) of een Engelse naam (Blackpink, Twice…), die gemakkelijk wereldwijd te marketen valt. Bands hebben soms leden uit China of Japan en brengen hun singles in verschillende talen uit.
Waarom BTS dan als eerste band zulke grote potten breekt? Een deel van de verklaring ligt bij Psy en zijn wereldhit Gangnam Style uit 2012. Let wel: Psy is muzikaal gezien niet echt K-Pop, maar zijn succes opende voor veel K-Poppers wel de deur naar het westen.
Een ander element is de aanwezigheid van de band op sociale media. BTS is de eerste K-Pop-groep waarvan de leden zelf berichten op hun Facebook- en Twitter-accounts mogen zetten, en die openhartigheid, hoe echt of fake die ook moge zijn, werkt. Om u een idee te geven: in de Verenigde Staten houdt Billboard naast de klassieke hitlijsten ook een rangschikking van artiesten bij op basis van activiteit en populariteit op social media. BTS voert die lijst de facto al aan sinds oktober 2016 en moet heel af en toe Ariana Grande of Justin Bieber een weekje aan de top gunnen.
Nog een belangrijke factor is dat de wereldwijde hitlijsten meer dan ooit openstaan voor niet-Engelstalige nummers en artiesten. Van de 17 niet-Engelstalige nummers die sinds de oprichting van Billboard de top tien haalde, deden er maar liefst vijf dat na 2011: Gangnam Style en Gentleman van Psy, Despacito, Mi Gente van J Balvin, Willy William en Beyoncé en BTS’ Fake Love.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Love Yourself: Tear, de eerste van twee platen die BTS dit jaar uitbracht, is het eerste niet-Engelstalige album op nummer één sinds 2006. Ook opvolger Love Yourself: Answer haalde de eerste plaats, net als de laatste plaat van Andrea Bocelli eerder deze maand. Op de soundtrack van Black Panther staan dan weer stukken in het Gqom en Zoeloe, terwijl toonaangevende artiesten als Drake en Charli XCX de halve wereld uitnodigen op hun mixtapes.
Kortom, K-Pop is de nieuwe reggaeton, en Love Yourself van BTS is de nieuwe Despacito. Nog niet qua impact, maar wel als signaal van een popscene die uit steeds meer hoeken van de wereld invloeden, artiesten en ideeën opslorpt.
Dit is een uitgebreide en geüpdatete versie van een artikel dat voor het eerst verscheen in november 2018.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier