Jonas Boel
‘Sommige culturele boycots zijn blijkbaar nijpender dan andere’
Zowat de hele muzieksector schaart zich achter het verzet tegen de Russische oorlog in Oekraïne. Geen business as usual zolang Poetin zijn duivels ontbindt. Maar niet alle slachtoffers van staatsterreur kunnen op evenveel muzikale compassie rekenen, merkt Knack Focus-redacteur Jonas Boel op.
Terwijl het raketten en bommen blijft regenen op Oekraïense steden raakt Rusland elke dag een beetje meer geïsoleerd. Behalve de politieke sancties waarmee de EU en de VS de economie en de medestanders van Vladimir Poetin in het vizier nemen is er de exodus van talloze bedrijven die hun Russische activiteiten stop zetten. Ook de entertainmentsector en de muziekwereld laat het niet na om te protesteren tegen de brutale invasie van Oekraïne.
Zo hebben de drie grote platenmaatschappijen – Warner, Sony, en Universal – al hun werkzaamheden in Rusland opgeschort. Spotify heeft z’n kantoren in Moskou gesloten, en schrapte alle Russische premiumabonnementen (gratis luisteren kan wel nog voor Russische muziekliefhebbers). Live Nation, de grootste concertpromotor ter wereld, zet eveneens al z’n zakenactiviteiten stop. ‘We will not promote shows in Russia, and we will not do business with Russia’, liet het bedrijf weten in een statement.
Dan is er nog de European Broadcasting Union, dat Rusland uitsloot van deelname aan het volgende Eurovisiesongfestival, midden mei in Italië, en alle individuele artiesten die zich achter een boycot scharen. Onder meer Green Day, Iggy Pop, Björk, Nick Cave & The Bad Seeds, Franz Ferdinand, The Killers, en Balthazar annuleerden al geplande optredens op Russische bodem.
Ook vanuit de muzieksector is de boodschap klaar en duidelijk: geen business as usual, zo lang Vladimir Poetin zijn meedogenloze oorlogsduivels ontbindt in Oekraïne. Maar niet alle slachtoffers van staatsterreur kunnen op evenveel muzikale compassie rekenen.
Sommige culturele boycots zijn blijkbaar nijpender dan andere.
Neem nu het Eurovisiesongfestival. Met de uitsluiting van Rusland gaat de organisatie voor het eerst in tegen haar eigen principe dat de liedjeswedstrijd een apolitiek event is. De Palestijnen zien het met lede ogen aan.
Sinds hun eerste deelname in 1973, als eerste niet-Europees land, wist Israël al vier keer het songfestival te winnen en mocht het dus vier keer als gastheer zijn toeristische troeven propageren. De decennialange, systematische discriminatie en gewelddadige onderdrukking van Palestijnse burgers, het annexeren van Palestijns grondgebied via gedwongen uitzettingen en illegale nederzettingen, en de constante vernieling van infrastructuur in Gaza en de Westelijke Jordaanoever kon daar niks aan veranderen.
De laatste keer dat het Eurovisiecircus neerstreek in Israël, in 2019, klonk de roep om een boycot her en der luid. Een jaar eerder voerde de regering van premier Benjamin Netanyahu de ‘Nation State Law’ in, een wet die van Arabische inwoners de facto tweederangsburgers maakt. Amnesty International windt er geen doekjes om: Israël is een apartheidsstaat. Nog in 2018, in de lente, sloeg het Israëlische leger massale burgerprotesten op de grens van Gaza met harde hand neer, met meer dan 200 Palestijnse doden en duizenden gewonden tot gevolg.
Toch mocht het festival in mei 2019 gewoon plaats vinden in Tel Aviv, op zo’n twintig minuten rijden van Gaza. De European Broadcast Union zag en ziet geen redenen waarom Israël ‘de wedstrijd in diskrediet zou brengen’, zoals de organisatie nu zegt over de Russische deelname. Tegenstanders van een boycot ondertekenden een open brief om te pleiten voor ‘de geest van samenhorigheid’ van het festival. Pijnlijk.
Wie ook niet voor culturele boycots van Israël te vinden is, is Nick Cave. In 2018 ging hij nog openlijk in de clinch met Brian Eno over de kwestie. Toen een fan hem onlangs via zijn forum The Red Hand Files vroeg waarom hij zich door niet in Rusland te spelen wel solidair toont met het Oekraïense volk, en niet met de Palestijnen, veegde Cave de parallellen van tafel. De invasie van Oekraïne is niet te vergelijken met het ‘conflict’ tussen Israël en Palestina, zo staat het in zijn antwoord (zonder de aanhalingstekens).
Cave heeft een punt. Maar tegelijk zien wij toch enkele gelijkenissen. Het annexeren van grondgebied? Check. Het bombarderen van scholen? Check. Het bombarderen van hospitalen? Check. Het vernielen van appartementsblokken? Check. Het afsnijden van basisbehoeften als elektriciteit en water? Check. Door de UN in verdenking gesteld worden van oorlogsmisdaden? Check.
Noem het een militaire operatie, een invasie, een oorlog, of een ‘conflict’, maakt niet uit. Voor de mensen die de raketten en bommen op hun hoofd krijgen maakt een woord geen sikkepit verschil. Het is met de dubbele moraal van het Eurovisiesongfestival en Nick Cave zoals met de compassie in Europa voor vluchtelingen en oorlogsleed: selectief.
Ook Live Nation is niet heel consequent. De concertpromotor zet nu al haar activiteiten in Rusland stop, maar in Saudi-Arabië breiden ze tegelijk gretig uit. Het koninkrijk tracht namelijk door meer toerisme aan te trekken en (westers) entertainment aan te bieden z’n blazoen op te poetsen. De relatie met Live Nation is behoorlijk innig. Twee jaar geleden kocht een investeringsfonds van de Saudische staat namelijk voor 500 miljoen dollar aandelen in het bedrijf. Dat zag de petrodollars graag komen, in moeilijke coronatijden.
Dat Saudi-Arabië er erg belabberd voorstaat inzake mensen- en vrouwenrechten, dat het regime kritische bloggers en journalisten opsluit, martelt, en vermoord, en dat politiek activisten er vogelvrij zijn, vormt geen bezwaar voor Live Nation om zaken te doen in en met het land. Net zomin dat Saudi-Arabië militair het voortouw neemt in de burgeroorlog die Jemen al jarenlang teistert. Dat afgrijselijk conflict stortte de bevolking in een humanitaire crisis en hongersnood die door de UN ‘de grootste ter wereld’ wordt genoemd. 80% van de Jemenitische bevolking – meer dan 24 miljoen mensen, waaronder 4 miljoen vluchtelingen – heeft dringende nood aan voedsel en hulp.
Wat er momenteel gebeurt in Oekraïne is misdadig. Poetin moet gestopt worden. Maar Russische bommen, Israëlische bommen, Saudische bommen, ze doen allemaal krek hetzelfde. Oekraïners, Palestijnen, Jemenieten, ze hebben er allemaal niet om gevraagd. Toch zijn sommige culturele boycots blijkbaar nijpender dan andere.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier