Melody Gardot @ Koninklijk Circus: Fluwelen sound geruild voor harde maatschappijkritiek

Het is nooit te laat om het roer om te gooien, moet Melody Gardot gedacht hebben. Op haar nieuwe cd komt de zangeres uit Philadelphia dus met een drastisch bijgestuurde sound op de proppen. Maar uit haar uitverkochte concert in Brussel bleek alvast dat het het publiek haar gewillig is gevolgd.

Een jaar of tien geleden maakte de inmiddels dertigjarige Gardot naam in het smooth jazz- en easy listening-genre. Haar vorige cd, het als ’tropicália lite’ gepresenteerde ‘The Absence’, leed echter aan overproductie en een overladen orkestratie. Dus ruilde ze, met het oog op het nieuwe ‘Currency of Man’, de Braziliaanse producer Heitor Perreira weer in voor de vertrouwde Larry Klein (een ex van Joni Mitchell) en gooide ze het muzikaal over een andere boeg. Dit keer zitten er iets meer angeltjes in haar songs verborgen. Ruim de helft van de nummers worden bevrucht door soul, blues en gospel en gedomineerd door een funky southern groove.

Af en toe hoor je in de arrangementen ook verwijzingen naar de Blaxploitation-films uit de jaren zeventig en dat is geen toeval: de nieuwe teksten van Melody Gardot zitten vol maatschappelijke observaties en kritische kanttekeningen bij wat ze in de krant leest, op de televisie ziet of meemaakt wanneer ze thuis in de VS de straat opgaat: schrijnende armoede, economische uitbuiting en raciaal geweld. Bij al die thema’s past een elektrischer, grootstedelijker geluid, waarin nog altijd ruimte is voor uitstapjes richting jazz. Alleen laat Gardot zich dit keer meer inspireren door Charles Mingus dan door Stan Getz. Met ‘Currency of Man’ stort ze zich op een prikkelend muzikaal avontuur dat haar ook als zangeres voor nieuwe uitdagingen stelt. Zo werd het ook live weer een beetje spannender.

Sensueel

Op het podium liet Melody Gardot zich ondersteunen door een voortreffelijke band, die werd aangevuld met een driekoppige blazersectie. De zangeres was goed geluimd, maakte grapjes met het publiek en wist zich behoorlijk vlot in het Frans uit te drukken. Slechts drie keer zou ze, in de loop van de avond, teruggrijpen op ouder materiaal uit ‘My One and Only Thrill’, zodat de set zo goed als volledig in het teken stond van haar nieuwe plaat. En ook nu weer toonde Gardot zich in vocaal opzicht een veelzijdige artieste. Haar stem, tegelijk wendbaar en sensueel, deed afwisselend denken aan Peggy Lee, Madeleine Peyroux, Julie London en Billie Holiday.

In het Koninklijk Circus werd de toon gezet met ‘She Don’t Know’: funky maar elegant, volvet orgeltje, aanstekelijke backing vocals van de muzikanten. “Dit is de eerste keer dat ik elektrische gitaar speel en tijdens een optreden rechtop kan blijven staan”, vertelde Melody Gardot. “Vroeger was ik een oud dametje met een wandelstok.” Daarmee verwees ze naar het zware ongeval waar ze op haar negentiende het slachtoffer van werd en dat haar ruim een jaar aan haar ziekenhuisbed gekluisterd hield. Toen ze met de fiets een kruispunt overstak, werd ze aangereden door een automobilist die het rode stoplicht negeerde. Ze hield er een hoop neurologische schade, blijvende pijn een een overgevoeligheid voor licht aan over, reden waarom ze altijd een donkere bril draagt. Meer dan tien jaar later is ze nog steeds niet helemaal hersteld, maar in Brussel bleek ze niettemin in blakende vorm te verkeren.

In het swampy ‘Same to You’, dat dreef op een grofkorrelige bluesriff, zorgen de trompettist en de twee saxofonisten afwisselend voor strakke interpunctie en narratieve solo’s die uit de bayou van Louisiana leken op te kringelen. Het vingerknippende ‘Bad News’, over economische rampspoed, rammelde zoals de knekelhuissongs van Tom Waits. Toen Gardot aan de piano ging zitten, bewees ze met ‘March for Mingus’ eer aan de jazzmuzikant die ze als een ‘vrije geest’ omschreef en met ‘The Black Saint and the Sinner Lady’ verantwoordelijk was voor een van de beste platen die ze ooit had gehoord. De zangeres droeg het bewuste nummer, waarin ze enkel werd begeleid door drums en aangestreken contrabas, ook op aan enkele van haar andere overleden helden: Charlie Haden en Ornette Coleman.

Verbluffende stembeheersing

In het broeierige ‘Don’t Talk’ hanteerde Melody Gardot een akoestische gitaar en doken plots twee dwarsfluiten op. Het was de aanloop naar enkele sober gebrachte, oudere nummers zoals het behoedzaam voortschuifelende bossanova-achtige ‘Our Love is Easy’ en het al even intimistische ‘Baby I’m A Fool’. Naar de geestdriftige reacties in de zaal te oordelen, blijven het publieksfavorieten. Terecht, want het zijn nummers waarin Gardot bewees dat ze over een verbluffende stembeheersing beschikt en als zangeres tot bijzonder mooie dingen in staat is.

Van een heel andere orde, maar minstens even indrukwekkend, was het omineuze ‘Preacherman’, een song met een Dusty Springfield-vibe, die Gardot opdroeg aan de slachtoffers van de recente schietpartij in een kerk in Charleston. Daarin verwees Gardot naar Emmett Till, een veertienjarige zwarte jongen die in 1955 in Mississippi op racistische gronden werd vermoord. De swingende afsluiter ‘Who Will Comfort Me’, waarin de artieste het publiek aan het meezingen kreeg, deed vervolgens dienst als katharsis.

Tijdens de enige bis, de stuiterende rhythm & blues van ‘It Gonna Come’, veerden de toeschouwers eindelijk recht uit hun zitjes. Ook hier kregen politici, die meer oog hebben voor het eigen profijt dan voor de ellende van door werkloosheid geteisterde gezinnen, een laatste veeg uit de pan. Een verrassend sterk concert van een vrouw die uit ervaring weet hoe hard je in het leven moet knokken voor alles wat waardevol is. ‘Currency of Men’ is een voorlopige mijlpaal in haar carrière. Benieuwd wat ze de volgende keer uit haar hoed zal toveren.

(Dirk Steenhaut)