De baanbrekende Berlijnse formatie Einstürzende Neubauten heeft inmiddels al dertig jaar op de teller staan. Dat wordt gevierd met twee qua vorm en inhoud totaal verschillende concerten in de AB. Helaas was de eerste, zogenaamd ‘experimentele’, avond geen onverdeeld succes.
Da gig: Einstürzende Neubauten, dag 1, AB, Brussel, 18/11.
In één zin: Een veel te korte set van Neubauten, die minder uniek en experimenteel was dan aangekondigd, en twee overbodige nevenprojecten lieten de liefhebbers onvoldaan achter.
Hoogtepunt: ‘Sonnenbarke’.
Dieptepunt: ‘Het knagende gevoel dat je een vijfgangenmaaltijd was beloofd, maar je je uiteindelijk met enkele toegeworpen kruimels tevreden moest stellen.
Beste quote: was er niet. Bargeld maakte enkel reclame voor zijn handeltje: voor 25 euro kon je een USB-stick kopen met het (korte) AB-concert erop.
Als je naar de muziek van Einstürzende Neubauten luistert, weet je vaak niet wat je hoort. Dat komt omdat de groep klanken haalt uit objecten of materialen die doorgaans niet bekend staan om hun auditieve kwaliteiten. Staalplaten, springveren, plastic buizen, winkelwagentjes, drilboren, betonmolens, luchtcompressoren, piepschuimvlokken, Blixa Bargeld en zijn medeplichtigen creëerden er de voorbije decennia een verbluffend arsenaal van geluiden mee, die ze handig in hun composities wisten te integreren. “Niet het instrument is van belang, wat telt is wat je ermee aanvangt”, luidt het uitgangspunt van de groep en daarmee heeft ze de traditionele definities over wat muziek is of kan zijn finaal op de helling gezet. Maar ook al vallen de platen van Neubauten nergens mee te vergelijken, doorgaans klinken ze wél verrassend melodieus en beluisterbaar. De furieuze beeldenstorm, die de Duitsers tijdens hun beginjaren ontketenden, is al lang gaan liggen en heeft plaatsgemaakt voor een bedachtzame, haast filosofische aanpak. Recente cd’s als ‘Silence is Sexy’, ‘Perpetuum Mobile’ of ‘Alles Wieder Offen’ zijn zelfs zo gelaagd en rijk aan cultuurhistorische referenties dat puzzelfanaten er voor maanden zoet mee zijn.
De twee Brusselse passages van de groep werden aangekondigd onder de noemer ‘3 Decades of Einstürzende Neubauten, 2 Nights of celebration’ en de eerste richtte zich vooral tot de die-hards. Hen werd een bijzonder ‘experimentele’ set beloofd. Als fan hoopte je dan meteen op, pakweg, de grillige klavier- of koormuziek die de Duitsers recentelijk uitbrachten als onderdeel van hun ‘Musterhaus’-serie, maar naarmate de concertdatum dichterbij kwam en duidelijk werd hoe de avond er écht uitzag, nam de spanning gevoelig af. Uiteindelijk zouden de Neubauten zich beperken tot een set van drie kwartier met “materiaal dat ze nog nooit live hadden gespeeld of dat al jaren niet meer op hun setlist stond.”
Onzin, zoals achteraf zou blijken. ‘Sonnenbarke’, de poëtische opener die op een hoogst intrigerend ritme steunde, prijkt zelfs gewoon op ‘9-15-2000″, een cd die destijds live in de AB werd ingeblikt, en ook ‘Seele brennt’ zagen we de groep al herhaaldelijk opdiepen. Het nummer dreef op een minimalistisch pianomotiefje en het contrast tussen explosieve drumsalvo’s en het hese gefluister van Bargeld. Enkel ‘Grundstück’, dat in zijn embryonale versie voorkwam op ‘Perpetuum Mobile’ en zich sindsdien heeft ontwikkeld tot een dertig minuten durende compositie met verscheidene bewegingen, kwam aan de oorspronkelijke belofte tegemoet. Polyritmiek en meerstemmigheid stonden hier centraal.
Aanvankelijk timmerden vier van de zes muzikanten op al dan niet zelfgebouwde percussietuigen, waarna ze geleidelijk overschakelden op een conventioneler instrumentarium. Vervolgens kwam een vreemdsoortig a capellastuk dat het midden hield tussen Tuvaanse keelgezangen en een Gregoriaans koor uit de hel. In het majestueuze slotgedeelte, met vooraf ingeblikte strijkers, werd nog maar eens duidelijk wat voor lange weg Neubauten hebben afgelegd sinds hun ontstaan in de Berlijnse kraakpanden. Met het als bis opgespaarde en van Lee Hazlewood geleende ‘Sand’ bewees de groep niet alleen dat ze over zin voor humor beschikt, maar ook dat ze meer voeling heeft met popmuziek dan doorgaans wordt aangenomen. Een fijn concertje, maar het had best wat meer mogen zijn.
De rest van de avond werd ingevuld met nevenprojecten van individuele Neubautenleden. ‘Die Körper ohne uns’ was een performance-installatie van Abraham Hurtado met muziek van gitarist Jochen Arbeit, die ons in een theater met zittend publiek misschien had kunnen boeien. Wie in de AB achteraan stond kon echter nauwelijks volgen wat er op het podium gebeurde en zocht tenslotte, uit frustratie, de bar op.
Tijdens ‘Beating the Drum’ van percussionist N.U. Unruh werden op een scherm wat arty beelden geprojecteerd en stonden zowel in de zaal als op het podium massa’s trommels en cymbalen opgesteld waarop ruim 400 toeschouwers naar hartenlust loos mochten gaan. Leuk om je eens lekker af te reageren en in trance te raken op een collectief geproduceerde, donderende beat. Eigenlijk zou dit perfect werken als straatanimatie, maar of het ook een duur toegangskaartje waard was? Afgaand op de reacties achteraf, luidde het antwoord duidelijk: neen. We kunnen dus alleen maar hopen dat Einstürzende Neubauten vanavond wèl het onderste uit de kan haalt.
Dirk Steenhaut
DE SETLIST: Sonnenbarke / Seele brennt / Grundstück // Sand.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier