Bob Dylan zorgt in Vorst Nationaal iets te vaak voor tandengeknars

Ondanks zijn gevorderde leeftijd –hij is al 81!– heeft Bob Dylan zijn Never Ending Tour, die hij tijdelijk diende te onderbreken wegens de pandemie, inmiddels hervat. Voor het eerst sinds 2017 stond hij, tot genoegen van zijn vele fans, dus ook weer op een Belgisch podium. Maar was het een glorieuze comeback? Wel, eerlijk gezegd…

Een Nobelprijswinnaar in Vorst-Nationaal: het gebeurt niet alle dagen. Toen Dylan in 2016 de belangrijkste onderscheiding voor literatuur te beurt viel, gingen velen op hun achterste poten staan, maar de artiest zelf bleef er stoïcijns onder. Hij had niets gepretendeerd en nergens om gevraagd, ook al werd hij al decennialang ‘de stem van zijn generatie’ genoemd en als een onaantastbaar instituut beschouwd. In zijn eigen ogen blijft Bob Dylan gewoon een Song and Dance Man, die tot het einde van zijn dagen de hort op blijft gaan omdat hij zich thuis in Malibu anders toch maar suf zou vervelen. 

Zeker, Bob Dylan is de gepensioneerde leeftijd allang voorbij, maar hij blijft wél vitale en hoogwaardige platen afleveren. Die kunnen trouwens probleemloos naast zijn klassieke werk uit de sixties en seventies staan. Het twee jaar geleden verschenen Rough and Rowdy Ways, zijn 39ste LP, als we de vele concertregistraties, archiefopnamen en compilaties niet meerekenen, was bijvoorbeeld zijn eerste collectie met nieuw materiaal sinds Tempest uit 2012 en werd alom als een onversneden meesterwerk ingehaald. ‘Dit is Dylans equivalent van Ulysses’, jubelde de recensent van NME. De plaat stond vol ouderwets rootsy songs die in stilistisch opzicht nauwer aanleunden bij de popmuziek uit het pre-rock-n’-rolltijdperk dan bij vandaag, maar inhoudelijk zo rijk waren dat je alleen al aan de cultuurhistorische verwijzingen een lijvige academische studie zou kunnen wijden.  

De sombere, cryptische teksten uit Rough and Rowdy Ways steunen op voortdurend wisselende perspectieven en handelen over Amerikaanse trauma’s, zoals de burgeroorlog en de moord op JFK. Maar meer nog dan met zijn eigen sterfelijkheid is De Meester begaan met de sterfelijkheid van het menselijke ras, dat, zo vernemen we, regelrecht op de Dag des Oordeels afstevent. Nu eens refereert de zanger aan Shakespeare of Homerus, dan weer aan Freud, Marx, Bo Diddley of Martin Scorcese, maar telkens weet hij met zijn malicieuze personages de luisteraar te prikkelen. Zijn sardonische humor is daar uiteraard niet vreemd aan. Toch blijft Bob Dylan ook op zijn jongste werkstuk een even mysterieuze als ongrijpbare figuur. Of zoals hij het zelf in één van zijn songs formuleert: ‘I’m a man of contradictions / I’m a man of many moods / I contain multitudes’. 

Snor en bril

In Brussel liet The Great White Wonder zich bijstaan door een voortreffelijke band, met bassist Tony Garnier (die al meer dan dertig jaar aan zijn zijde opereert), de gitaristen Doug Lancio en Bob Britt, drummer Charley Drayton en multi-instrumentalist Donnie Herron. Bob Dylan zelf speelde geen gitaar maar zat de hele avond weggedoken achter zijn buffetpiano. Waar de man vroeger zijn instincten volgde, waardoor zijn optredens avond na avond grondig konden verschillen, speelt hij nu al wekenlang dezelfde set van zeventien nummers. Dit keer geen spoor van Like A Rolling Stone of andere classics: meer dan de helft van de songs waren afkomstig uit Rough and Rowdy Ways, dat nagenoeg volledig voorbijkwam. Het signaal was duidelijk: Dylan wilde niet op zijn lauweren rusten en gaf tegelijk aan dat zijn recentste langspeler voor hem het gewicht heeft van een testament. 

Wanneer de artiest toch teruggreep op zijn rijke verleden, deed hij dat met parels die weliswaar gekoesterd worden door de diehards onder zijn fans, maar bij het grote publiek nauwelijks een belletje doen rinkelen. Zo putte hij in Vorst uit platen als John Wesley Harding, Nashville Skyline, Slow Train Coming en Shot of Love. Dat die laatste twee uit zijn Born Again Christian-periode dateren, was extra verrassend. Op papier zag het er allemaal veelbelovend uit, maar vanaf opener Watching the River Flow (een single uit 1971) kromp ons hart al een beetje samen. De uitvoering was plomp en Dylans stem werd door de bandleden genadeloos overstemd, een euvel dat vanaf Most likely You Go Your Way and I Go Mine (uit Blonde on Blonde) gelukkig werd verholpen. 

Zoals bekend is bij Bob Dylan niets in steen gebeiteld: de zanger heeft de gewoonte zijn oude composities dermate te herkneden dat je ze nauwelijks nog herkent. Op zich hoeft dat geen probleem te zijn: het is altijd fijn verrast te worden en het geeft aan dat zijn werk levende materie is die zich blijft ontwikkelen in de tijd. De band deed best mooie dingen met When I Paint My Masterpiece (door Donnie Herron bijgekleurd met viool), I’ll Be Your Baby Tonight en To Be Alone With You. Het probleem was helaas Dylan zélf. Dat zijn stem door de jaren gehavend is en steeds gruiziger is gaan klinken, wisten we al. ’s Mans keel lijkt wel een steengroeve, maar dat is niet erg: er zijn al genoeg koorknapen op de wereld.  

Erger is dat Zijne Nasaliteit van de oorspronkelijke melodieën geen spaander meer heel liet en dat zijn toonloze frasering -meer parlando dan zang- iedere bevlogenheid ontbeerde. Het resultaat klonk veeleer ongeïnteresseerd en routineus dan doorleefd, wat bij bovengetekende toch enig tandengeknars uitlokte. Gotta Serve Somebody, oorspronkelijk een aanstekelijke fusie van soul, funk en gospel, werd voor de gelegenheid in een ordinair pubrockjasje gehesen en dat was geen fraai gezicht. Vergelijk het met een prachtige close-up waar iemand met een balpen een snor en een bril overheen heeft getekend. 

Vernieling

Gelukkig kwamen de nieuwste songs beter uit de verf. In I Contain Multitudes (‘I sleep with life and death in the same bed’) speelde de band behoedzaam en ingehouden en het traag voortstrompelende Black Rider groeide zelfs uit tot een hoogtepunt. My Own Version of You was morbide maar amusante vaudevilleblues, met een soort Frankenstein-figuur in de hoofdrol, en ook het elegische Key West, waarin een accordeon opdook, wist te bekoren. Nog mooier waren I’ve Made Up My Mind to Give Myself to You, een teder gecroonde countrywals, en Mother of Muses, dat iets had van een religieuze hymne en waarin de twee gitaristen zich van hun inventiefste kant lieten horen. En dan waren er ook nog Southern bluesshuffles, zoals False Prophet, Crossing the Rubicon en Goodbye Jimmy Reed: altijd degelijk, maar helaas ook van het dertien-in-een-dozijn-type. 

Veel leuker was de western swing van That Old Black Magic, een cover van Johnny Mercer die Bob Dylan enkele jaren geleden opnam voor Fallen Angels en waarin hij bewees dat, als hij er zin in heeft, nog altijd echt kan zingen. Afsluiter Every Grain of Sand, een bloedmooie song en de enige waarvoor Dylan in Brussel zijn smoelschuiver opdiepte, werd echter weer vakkundig in de vernieling geholpen. 

Het siert de man dat hij, na een carrière van ruim zestig jaar, nog steeds het publiek opzoekt. Maar wie een kaartje voor één van zijn concerten koopt, kent onderhand het risico. Soms is hij briljant, soms zorgt hij voor diepe frustratie. Tijdens zijn passage in Vorst was zowel het ene als het andere het geval. We hadden u graag verteld dat Dylan een onvergetelijke prestatie neerzette. Alleen hebben we als kind al geleerd dat we nooit mogen liegen.