Alt-J @ Vorst Nationaal: Eigenzinnigheid loont

De songs van Alt-J hebben iets van Russische matroesjka-poppetjes: in iedere melodie zit telkens weer een andere verborgen. Dat verklaart wellicht waarom de muziek van de Britse artrockband zo ongrijpbaar is. Maar geen nood: het publiek in Vorst bleek vertrouwd met ieder detail.

Alt-J schreef de voorbije jaren zowat het onwaarschijnlijkste succesverhaal dat in de muzieksector op te tekenen viel. Het gezelschap uit Leeds, dat dezer dagen vanuit Cambridge opereert, maakt nu eenmaal geen hapklare pop. De groepsleden, afgestudeerd in Engelse literatuur of Schone Kunsten, hebben een nerdy imago en weinig uitstraling. Hun liedjes vertonen nauwelijks alledaagse structuren en zijn een vreemd amalgaam van folk, elektronica, prog- en mathrock, dubstep, hiphop en minimal music. Ze bevatten zoveel ideeën dat je die in één beluistering onmogelijk allemaal kunt bevatten. Niet bepaald mainstream stuff dus. Desondanks wist Alt-J, tot zijn eigen stomme verbazing, in een recordtempo tot een vaste waarde uit te groeien.

‘An Awesome Wave’, zijn debuut-cd uit 2012, kaapte de prestigieuze Mercury Prize weg en verkocht van de weeromstuit ruim een miljoen exemplaren. Bovendien werd de groep in een mum van tijd een populaire festival-act. Een beetje ironisch wel, want de sound van Alt-J lijkt in meer dan één opzicht op die van These Ghosts, een band die zijn eerste langspeler, ‘You Are Not Lost, You Are Here’, al in 2010 uitbracht en nog altijd vastzit in het kleine circuit. Zeer ten onrechte, zo bleek onlangs nog tijdens Glimps. Ook Alt-J begon in de kleine clubs, alleen was het kwartet er snel klaar mee. Zijn concert in Vorst Nationaal zat afgeladen vol en volgende zomer is het zowaar één van de topattracties op Rock Werchter.

Succes op deze schaal viel vooraf onmogelijk te voorspellen en de druk en de levensstijl die het meebracht was niet aan ieder groepslid besteed. Dus hield bassist en gitarist Gwil Sainsbury het begin vorig jaar voor bekeken. Sinds zijn vertrek is Alt-J een trio, dat op zijn tweede cd ‘This Is All Yours’ een perfect evenwicht heeft gevonden tussen het hoofd en het hart, tussen experimenteel en toegankelijk. Naar haar eigen zeggen probeert de groep in haar songs het ondefinieerbare uit te drukken en het alledaagse van een romantische aura te voorzien. Maar ondanks hun status van indie-helden, blijven de heren van Alt-J bescheiden ‘boys next door’, die hun werk zo puur mogelijk trachten te houden.

Valse start

Het show-element bleef in Vorst tot een minimum beperkt. De muzikanten stonden als donkere, statische silhouetten op het podium en hoewel ze voor een uitgekiende belichting en mooie maar nooit opzichtige visuals hadden gezorgd, ging hun aandacht eerder naar de muziek dan naar de presentatie ervan. Het nadeel van de grote arena’s die Alt-J momenteel aandoet is dat er van enige intimiteit geen sprake meer kan zijn. Bovendien dreigt ieder muzikaal detail dat niet wordt uitvergroot, onherroepelijk verloren te gaan.

Om de schade zoveel mogelijk te beperken, had de groep met Cameron Knight (bas, gitaar, sampler) alsnog een vierde man op sleeptouw genomen. Openen met ‘Hunger of the Pine’ was geen meesterzet. De repetitieve synthlijnen hadden iets teveel tijd nodig om de song op gang te trekken en de sample van Miley Cyrus (“I’m a female rebel”) ging live grotendeels de mist in. Die valse start werd gelukkig snel gecompenseerd met ‘Fitzpleasure’: dwarse ritmiek van drummer Thom Green, mathrockgitaar, meerstemmige koortjes – alle ingrediënten die het handelsmerk van Alt-J vormen, waren aanwezig. De oudere songs konden bij het publiek op de meeste geestdrift rekenen en je begreep meteen waarom: ze klonken je intussen één voor één als classics in de oren.

De nasale stem van Joe Newman en de klaterende piano van Gus Unger-Hamilton stuwden ‘Something Good’ onvermoede hoogten in, ‘Dissolve Me’ steunde op een frivool Afrikaans gitaarriedeltje en haast Gregoriaans aandoende samenzang en ‘Matilda’ werd door de aanwezigen onthaald als een geliefde die net uit de klauwen van IS was bevrijd. Met twee delen van ‘Blood Flood’ introduceerde Alt-J zelfs een song in feuilletonvorm, terwijl het oude, obscure ‘Leon’, geïnspireerd door de gelijknamige film van Luc Bresson, het vooral moest hebben van de aanstekelijke beats en vocale hoogstandjes.

Ongedurig

Uiteraard kwam ook de jongste cd uitgebreid aan bod. Met het even simpele als directe ‘Left Hand Free’ schurkte At-J zich verrassend dicht aan bij The Black Keys. ‘Every Other Freckle’ klonk als pop, maar niet van het doordeweekse type. Het ingetogen ‘Warm Foothills’ werd aangedreven door elegante toetsenpartijen en het donkere ‘The Gospel of John Hurt’ gaf blijk van ambitie en een onuitputtelijke inventiviteit. De absolute piekmomenten kwamen echter uit ‘An Awesome Wave’: ‘Tesselate’ (ooit gecovered door Mumford & Sons, godbetert) werd voorafgegaan door het a capellastukje ‘Ripe & Ruin’, was voorzien van zware, dubby baslijnen en klonk, in al zijn ongedurigheid, heerlijk catchy. Ook ‘Taro’, over de oorlogsfotografe die zich, samen met haar vriend, ooit verschool achter het pseudoniem Robert Capa en tijdens de Spaanse burgeroorlog voortijdig aan haar einde kwam, bleef terecht één van de absolute publieksfavorieten. Dat xylofoontje! Die folky breaks! Die majestueuze, klassiekerige coda!

Na een uur zat het er al op, maar gelukkig kregen de aanwezigen nog vier toegiften geserveerd. Eerst bracht Alt-J, als trio, een wel zeer vrije bewerking van ‘Lovely Day’ van Bill Withers, die ook al als ghost track te horen was op ‘This Is All Yours’. Het zei iets over de eclectische invloeden van de groep: tijdens een vorig concert zette ze ook al haar tanden in ‘Slow’ van Kylie Minogue. Vervolgens kwam Alt-J op de proppen met twee onderdelen van de ‘Nara’-trilogie, over een idyllische plek in Japan. Hier kregen we de band op zijn dromerigst te horen. Maar tijdens ‘Breezeblocks’, de uitsmijter, mochten weer alle remmen los.

Jazeker, Alt-J slaagde er in Vorst in aardig stand te houden, al hadden we het gevoel dat de groep nog niet helemaal door heeft hoe ze met dergelijke grote concertruimtes om moet gaan. Maar dat is gewoon een kwestie van ervaring. We hebben er alle vertrouwen in dat haar passage in Werchter een regelrechte triomf wordt.

DE SETLIST: Hunger of the Pine / Fitzpleasure / Something Good / Left Hand Free / Dissolve Me / Matilda / Bloodflood / Bloodflood Pt. 2 / Leon / Interlude (Ripe & Ruin) / Tessellate / Every Other Freckle / Taro / Warm Foothills / The Gospel of John Hurt // Lovely Day / Nara / Leaving Nara / Breezeblocks.

Alt-J speelt is op vrijdag 26 juni te zien tijdens Rock Werchter.