Noiserockgroep Vandal X viert 25e verjaardag in coronatijden: ‘Wij spelen geen muziek voor op recepties’

Het Limburgse noiserockduo Vandal X, in zekere zin de voorloper van de huidige Belgische scene, viert haar 25e verjaardag. Wij blikten terug op hun carrière, hun cover van Front 242s No Shuffle en die keer dat ze voor Guus Meeuwis speelden.

Eigenlijk vormen Bart Timmermans en Günther Liket al bijna 27 jaar het noiserockduo Vandal X, maar de feestelijkheden werden vanwege de aanhoudende coronacrisis uitgesteld. Hoewel de pandemie de wereld ondertussen nog steeds in haar greep houdt, brengt de groep aankomende vrijdag dan toch XXV uit, een overzicht van de carrière waarmee ze enigszins de voorvaderen van de Belgische noiserockscene werden.

Met bands als Kapitan Korsakov, The Guru Guru, Hypochristmutreefuzz lijkt noiserock tegenwoordig tot het Belgische erfgoed te horen. Was dat een kwart eeuw geleden ook al, toen Vandal X opgericht werd?

Bart Timmermans (gitaar, vocals): Ik denk dat wij toen nog eerder een buitenbeentje waren. Er waren hier niet veel bands die daar toen mee bezig waren, en al zeker geen duo’s.

Voor de duidelijkheid: Bart, jij bent oprichtend lid, maar Günther is er pas later bijgekomen.

Günther Liket (drums): Klopt. Dat was rond 2003 of 2004, dus ondertussen draai ik ook wel al lang mee. Hoe ben ik weer precies bij Vandal X verzeild? Volgens mij was ik eens met een andere band op tour en had Bart mij toen al eens gevraagd bij hem te zingen. Daardoor kende Bart mij al, en toen de drummer van Vandal X vertrok, heeft hij mij dan gevraagd of ik die wou vervangen. Dan hebben we op een halfjaar tijd een nieuwe plaat gemaakt en zijn we samen beginnen optreden.

Dat was allemaal heel toevallig eigenlijk. Ik had Vandal X in 1998 al eens gezien op Rock Herk, en dat was een revelatie voor mij. Ik had nog nooit zo’n band gezien, want ik was vooral in de metal scene blijven hangen en noiserock was iets nieuws voor mij. Ik hoopte toen al dat ik ooit in zo’n groep zou spelen, en een vijftal jaar later mocht ik dus drummen bij Vandal X.

Timmermans: ‘mocht’ je, ocharme (lacht).

Volgen jullie de nieuwe generatie noiserockers een beetje?

Timmermans: Ik volg het wel, ja. Met veel van die bands hebben we al samengespeeld, dus dan leer je ze automatisch ook kennen.

Liket: Ik moet eerlijk zeggen dat ik het niet zo goed volg, ondanks dat we inderdaad al vaak het podium gedeeld hebben. Ik weet niet hoe dat komt. Met Vandal X heb ik het gevoel dat wij altijd ons eigen ding gedaan hebben, zonder echt te kijken wat de rest deed. Vijftien jaar geleden was dat ook al zo. We hebben ons altijd meer laten inspireren door bands uit onze jeugd, dan door wat er in de hedendaagse scene speelt.

Timmermans: Nee, ik zou zeker ook niet zeggen dat die nieuwe groepen onze eigen sound beïnvloeden, maar ik vind wel dat die heel chique dingen doen. Onlangs heb ik Youff bijvoorbeeld een paar keer aan het werk gezien, dat vind ik een heel straffe band.

Zouden jullie zeggen dat jullie de weg gebaand hebben voor die nieuwe generatie bands?

Timmermans: Dat is nogal pretentieus om te zeggen, he? (lacht) Maar we worden wel vaak als voorbeeld genoemd, ja, en dat streelt ons ego natuurlijk wel.

Toch is Vandal X een soort cultgroep gebleven, terwijl die jongere bands een groter publiek bereiken. Is dat soms frustrerend?

Timmermans: Goh, mij maakt dat niet zoveel uit. Weet je wat het is? Wij hebben heel veel van die bands zien komen en gaan. Eerst speelden die in ons voorprogramma, daarna werden die hip en moesten wij voor hen openen, maar ondertussen bestaan veel van die bands niet meer. Vandal X is daarentegen al bijna 27 jaar bezig en bestaat nog steeds (lacht). Dus nee, echt steken doet dat niet.

Jullie hebben wel met veel halfgoden in het genre mogen samenspelen, zoals Sonic Youth, Fugazi en Unsane. Hoe waren die ervaringen?

Timmermans: Het is uiteraard heel cool om samen met je idolen te mogen spelen. We hebben met bijna alle groten mogen spelen, zelfs met Mike Patton. Ook met Unsane hebben we vaak het podium gedeeld, en na een tijdje beginnen die je ook wel te kennen. Allez, het is nu ook weer niet dat we beste vrienden zijn of zo.

Liket: We waren wel elke keer echt bloednerveus om onze helden te ontmoeten. Ik weet nog heel goed dat Bart en ik samen naar Unsane gingen in Kortrijk, en Bart is toen toch nog een handtekening gaan vragen.

Timmermans: We hadden dan al vijf keer samen gespeeld. (lacht)

Liket: Ik vond het persoonlijk heel cool om samen met Girls Against Boys te spelen, dat waren toen mijn helden. Langs de andere kant: als je na de optredens samen pinten gaat pakken, dan is de mystiek rond die groepen heel snel weg en merk je dat dat ook maar gewone mensen zijn.

Timmermans: Voor mij was het echt een eye opener om met Barkmarket te spelen. Dat zijn helden in het genre en voor ons was dat een gigantische band om samen mee te spelen, maar als je achteraf met die muzikanten praat, blijkt die ook gewoon een job te hebben.

Over jobs gesproken: wat vinden jullie collega’s van jullie muziek?

Timmermans: (lacht) Ik ben leerkracht, en soms gebeurt het wel eens dat een leerling mij opzoekt en Vandal X vindt. Degene die er iets van durven zeggen, vinden het mooi.

Liket: Ik heb ook soms collega’s die tegen mij komen zeggen ‘Günther, ik heb gezien dat jij in een groepje speelt?’ Meestal antwoord ik dan dat ze de muziek maar eens moeten opzoeken, en dan blijven de antwoorden doorgaans heel kort.

Wellicht het belangrijkste aspect van noiserock is de smerige sound. Is het evident om die met maar twee man op te wekken?

Timmermans: We hebben daar jaren aan gewerkt. Het is niet simpel geweest, maar ik denk dat het ons wel gelukt is.

Liket: Dat is ook met de jaren gegroeid. Destijds zijn we met één versterker begonnen…

Timmermans: …en ondertussen zijn het er al vier. Over nog eens vijfentwintig jaar staan we dus met acht versterkers op het podium.

Vandal X lijkt voornamelijk gedreven te zijn door boosheid omtrent de dingen die mank lopen in de maatschappij. Zijn die frustraties de afgelopen 25 jaar veranderd?

Timmermans: Nee, dezelfde frustraties blijven wel. Veel hebben we niet opgelost met onze nummers, dus eigenlijk is het allemaal voor niets geweest (lacht). Ik denk dat we die zaken ook wel zo selecteren om in onze muziek te brengen. Gunther en ik schrijven allebei nummers en dan kiezen we de dingen uit waarvan we vinden dat die bij Vandal X passen.

Het gaat trouwens niet enkel om boosheid, hoor. De energie is ook enorm belangrijk. 25 jaar later geeft het mij nog altijd een heel felle kick om zulke muziek te brengen. Ondanks mijn ervaring kan ik nog steeds bloednerveus zijn voor een optreden, of dat nu in een klein café of een grote zaal is, maar eens we effectief aan de show beginnen blijft die rush onveranderd.

Liket: Voor mij is het een soort van therapie. Tijdens onze optredens komen al die opgestapelde energie en frustraties naar buiten, en het gevoel na een optreden is er een van rust.

Timmermans: Dat klopt wel, de twee uren in de auto na een show zijn altijd heel vredevol.

Toch nog een recentere frustratie: dankzij corona werd jullie 25^e verjaardag uitgesteld, en ook optreden was niet evident.

Timmermans: Vooral dat laatste was vervelend. Vorig jaar zijn we gevraagd om een aantal optredens voor een zittend publiek te spelen, maar dat hebben we doelbewust niet gedaan. Wij spelen geen muziek voor op recepties, he. Dat gevoel klopte gewoon niet, en zo lang het niet op gepaste wijze kan hoeft het voor mij niet.

Liket: Een maand geleden hebben we nog onze eerste ‘normale’ show in tijden gespeeld, in het voorprogramma van STAKE. Dat was heel leuk, maar nu de maatregelen weer verstrengd zijn, wacht ik er liever weer mee.

Uiteindelijk brengen vieren jullie nu toch het zilveren jubileum met een compilatiealbum. Jullie schuiven ook een video naar voor van het nummer No Shuffle, een cover van Front 242. Vanwaar de keuze om jullie eigen verjaardag te vieren met iemand anders’ nummer?

Timmermans: Daar hebben we eerlijk gezegd niet zo diep over nagedacht. We spelen dat nummer ondertussen al tien jaar en het is een vaste waarde geworden in onze set. Daarom vond ik het gewoon leuk om dat nummer te nemen. Ik heb Front 242 toevallig wel anderhalve maand geleden live gezien, en ze spelen No Shuffle zelf niet meer. Misschien durven ze niet meer sinds wij het live brengen.

Liket: Ik heb ze ooit eens gemaild om onze cover door te sturen, maar daar heb ik nooit antwoord op gekregen. We zijn dat nummer beginnen spelen in Kortrijk, toen iemand daar het origineel opzette. Ik had dat nummer al twintig jaar niet meer gehoord, en er kwam precies iets uit mijn kindertijd terug. Ik vond dat toen zo geweldig dat we eens geprobeerd hebben om het te coveren, en zo geschiedde.

De keuze om die videoclip nu bij ons verjaardagsalbum te steken is inderdaad wel heel spontaan genomen. Het is wel zo dat we nooit helemaal tevreden waren over de mix van onze cover. Voor deze compilatie hebben we dat dus opnieuw laten doen, en we zijn blij dat we dit resultaat naar buiten kunnen brengen.

Nu we terugblikken op 25 jaar Vandal X: hebben jullie een favoriete plaat uit jullie eigen oeuvre?

Liket: Bij ons is elk album meestal beter dan het vorige. (lacht)

Timmermans: Ik denk dat we allebei niet echt een favoriet hebben, maar door deze compilatie samen te stellen, hebben we ons eigen verleden wel een beetje herontdekt. Ik luister die oude albums zelf eigenlijk nooit, en door dat nu wel te moeten doen heb ik veel nummers gevonden waarvan ik dacht, ‘dat is eigenlijk echt een goeie’. Toen we voor onze verjaardagstour repeteerden zaten we daardoor ook plots met een setlist van 25 nummers.

Het belangrijkste vind ik wel om te blijven zoeken naar nieuwe dingen en ervoor te zorgen dat je niet gaat stagneren. Sowieso leg je jezelf al beperking op als je maar als een duo speelt. Gitaarsolo’s zijn bijvoorbeeld al onmogelijk, dus het is leuk om te zoeken op welke manieren we wel nog kunnen vernieuwen. Wij zijn nu bijna 27 jaar bezig, maar ik vind wel dat je nog altijd hoort dat we aan het evolueren zijn. Zeker op de laatste twee platen merk je dat we trager en logger zijn gaan spelen, terwijl die vroegere albums soms echt punk waren. Ik weet ook niet precies hoe dat komt.

Misschien een manier van ouder worden?

Timmermans: (lacht) Ik weet het niet, misschien gaan we op de volgende plaat weer sneller spelen als tegenreactie daarop.

Liket: Ik denk dat het vooral was omdat we dat snelle al zo vaak gedaan hebben, en we onze sound nu wat meer wilden uitpuren. Ik geloof graag dat het niet door de ouderdom komt, live kunnen we tenslotte nog steeds snel spelen.

Hebben jullie een favoriete anekdote uit 25 jaar Vandal X?

Liket: Eind jaren 2000 waren we eens op tour met de groep TODD. In Keulen zaten we toen met z’n allen bier te drinken na een show, en op een bepaald vroeg de mixer me of ik zijn sigaret kon aansteken. Toen heb ik per ongeluk of expres, ik weet het niet meer, zijn borsthaar in brand gestoken. Op het moment zelf was dat heel grappig, maar achteraf hebben ze wel mijn drumstel proberen verwoesten.

Timmermans: Bij ons zijn er typisch periodes waarin we plots voor heel grote optredens gevraagd worden, bijvoorbeeld op Dour of Pukkelpop. Ik herinner me nog dat we eens in Nederland op zo’n festival moesten spelen, en toen bleek dat we net voor Guus Meeuwis geprogrammeerd stonden. Dat was een heel surrealistische ervaring. Er stond daar 20.000 man en vanop de wei kon ik allerlei kinderkoetsen zien staan. Achteraf kwam de boeker ons in de backstage zeggen dat het echt lachen was.

De 200 mensen vooraan waren wel enthousiast over ons optreden.

We hebben vandaag veel teruggeblikt, maar laten we als afsluiter ook eens naar de toekomst van Vandal X kijken. Wat staat er voor de groep nog op het programma? Nog eens 25 jaar erbij?

Liket: Ik weet niet of we dat nog halen. Ik zie mezelf niet zoals The Rolling Stones tot mijn zeventigste optreden. Bart, jij misschien?

Timmermans: Goh, ik ben nog ouder dan jij, he? Toen ik met de groep begon, dacht ik wel dat ik dat op mijn dertigste niet meer zou kunnen doen, dus wie weet. Het belangrijkste is dat je geen parodie van jezelf wordt, en dat we nog steeds dat fijne livegevoel kunnen behouden. Soms denk ik wel aan alle bands die ik zelf goed vind, en dan besef ik dat hun latere werk mij niet meer interesseert. Dan ga ik me natuurlijk afvragen wie er nog op een nieuwe plaat van Vandal X zit te wachten. En uiteindelijk is dat niemand, maar zo lang wij er nog zin in hebben, zullen we een nieuwe plaat maken.

Liket: Ik heb er zin in.

Timmermans: voila, dan zal die zeker komen.