Hoogmoed na de knieval: waarom Kanye West geen nieuwe gospelheiland zal worden

‘Vernedert u voor den Heere, en Hij zal u verhogen’, schreef Jakobus in het Nieuwe Testament. Klopt niet, weten we na een weekendje boetedoening met de nieuwe Kanye West op de soundtrack.

Hij Die Zichzelf Ooit Yeezus Doopte heeft het licht gezien. Gedaan met zondige rap en bij uitbreiding alle seculiere muziek. Vanaf nu enkel nog gospel. Een leven in functie van God, ten dienste van de kerk. Geen vuile woorden meer. Op het goede pad, linksaf aan het messiascomplex, rechtdoor tot aan den hoek af, voorbij de schapenstal, tegenover herberg De Gebleachte Anus. ‘Such a win for the Kingdom’, aldus Hij Die Zichzelf Een Geschenk Voor De Mensheid Vindt, in zijn recente interview met Zane Lowe. Hoogmoed na de knieval, Kanye kan het.

Dat het niet altijd even rechtlijnig spoort in de bovenkamer van ’the greatest human artist of all time’ – dixit hemzelf, opnieuw tegen Zane Lowe – wisten we al langer. Dat hij nu heil zoekt bij Jezus, en niet langer in de psychiatrie en medicatie, kan alles en niks betekenen. Want van een nieuwe roeping is eigenlijk geen sprake. Klonk het 15 jaar geleden niet al ‘God, show me the way because the devil’s tryin’ to break me down’, in Jesus Walks, de single uit The College Dropout die hem in 2005 een Grammy voor beste rapsong opleverde? Op het album Yeezus (2013) werd de Heer himself netjes naast Daft Punk vermeld als coauteur van de track I Am A God, en drie jaar geleden heette The Life Of Pablo een ‘gospel album with a whole lot of cursing’ te zijn.

De Heer vieren zonder zijn mond te spoelen, Kanye kan het. Neem Father Stretch My Hands, Pt. 1, track twee van The Life of Pablo, waarin West de gevleugelde woorden ‘Now if I fuck this model/ And she just bleached her asshole’ rapt. Titel en sample ging Kanye halen bij Father I Stretch My Hands van predikant Pastor T.L. Barrett, uitgebracht in 1976. Zijn album met jeugdkoor uit 1971, Like A Ship (Without A Sail), is een cultklassieker, ook bij minder beminde gelovigen.

Brandde mee een kaarsje op The Life Of Pablo: Chance The Rapper, die aan verschillende songs meeschreef, en drie maanden na de release zijn eigen album Coloring Book (2016) uitbracht. Wie wil horen hoe je speels en verfrissend een strakke spanningsboog bouwt tussen gospel en rap is dáár aan het juiste adres. En niet bij Jesus Is King, helaas.

Love him or hate him, Kanye West heeft zijn stempel op de evolutie van de hiphop gedrukt. Maar de nieuwe heiland van de gospel zal hij niet worden. Daarvoor teert het album te veel op gerecycleerde ideeën (On God had met zijn klapwiekende synths op 808s & Heartbreak gekund), tenenkrullend gezang (Closed On Sunday), enkel op papier geestige vondsten (een saxofoonsolo van smooth jazz-poedel Kenny G in Use This Gospel) en belegen clichés. Er is meer nodig om te begeesteren dan een ‘hallelujah’ van een koor links en een ‘praise the lord’ rechts, zoals in Every Hour en Selah.

Als het Jesus Is King iets ontbeert, is het passie. Diep krassende, ware bezieling. Doodzonde voor wie achteraan wil aansluiten in de lange en rijke geschiedenis van de gospel. Want gospel is meer dan apostelen in nachtgewaad die zich gelukzalig glimlachend douchen onder het licht van zaligmakende liefde. Luister maar naar Can You Lose By Following God van Whole Truth, gospel uit 1974, door Kanye gesampled op Follow God, een van de zeldzame lichtpuntjes op zijn nieuwe album.

Gospel is het vuur waaruit rhythm-and-blues, soul, funk en dus ook hiphop gerezen is. Voor grondleggers als Ray Charles, Sam Cooke, Aretha Franklin en Bobby Womack zich bekeerden tot de seculiere muziek, leerden ze de klappen van de zweep kennen rond het altaar. En in de jaren zestig marcheerde de burgerrechtenbeweging op gospelhymnes als We Shall Overcome en Go Tell It On The Mountain. Historische en politieke dimensies die Kanye op zijn album compleet negeert – raar, voor iemand die onder meer Nina Simone vele keren door de sampler draaide, maar misschien ook niet zó verwonderlijk, als – voormalig? – supporter van Donald Trump en koele minnaar van Black Lives Matter.

Toen gospel uitmondde in r&b en soul, gebeurde ook het omgekeerde: in tegenstelling tot de kerk zelf ging de muziek mee met haar tijd. Popgeluiden druppelden door in de eucharistie, en dat leverde soms pareltjes op. Het archieflabel Numero Group wijdde er een hele reeks aan: Good God!, met ondertitels als Born Again Funk, Apocryphal Hymns en A Gospel Funk Hymnal. Rauwe, meeslepende, funky en/of soulvolle gospel, zoals He’s Forever van King James Version, uit 1971, dat de begintune van de film Midnight Cowboy ‘samplet’.

Of wat te denken van de The Sensational Saints en How Great Thou Art, die in 1973 leentjebuur gingen spelen bij Bill Withers en zijn hit Ain’t No Sunshine.

‘Van Ray Charles en Sam Cooke is het een kleine stap naar Mahalia Jackson of Reverend James Cleveland’, vertelde James Blake ons in 2011, het jaar van zijn debuutalbum, gevraagd naar de gospelinvloeden in zijn muziek. ‘Het is één muzikale bloedlijn. De ethische betekenis van gospel zegt me niets, wel de verbondenheid en de blijdschap in die muziek’. Kanye had er lessen uit kunnen trekken. Ook op zijn nieuwste album Assume Form komt Blakes voorliefde voor gospel bovendrijven. In Where’s The Catch?, een track met André 3000 van Outkast, zit een opvallende sample: Fire, van Sister Irene O’Connor, een Australische missiezuster die in 1973 met Fire Of God’s Love een bizarre, behoorlijk psychedelische gospelplaat maakte.

‘Gij bidt, en gij ontvangt niet, omdat gij kwalijk bidt, opdat gij het in uw wellusten doorbrengen zoudt’, schreef Jakobus. Dat Kanye zijn aandacht niet meer wil verdelen tussen twee tieten (‘I love your titties ‘cause they prove I can focus on two things at once’, uit All Mine) is ergens nog toe te juichen. Maar van een zelfverklaard visionair mochten we meer verwachten dan nog geen half uur durend, op zichzelf gefocust en half uitgewerkt ‘heiligschennend geknoei’, zoals Pitchfork zijn fameuze zondagsdienst op Coachella noemde.

O ja: in zijn interview met Zane Lowe kondigde Kanye al een volgend album aan, te verschijnen in december. Jesus Is Born, een kerstplaat. God beware ons!

In afwachting daarvan en om het af te leren, nog eentje zoals het hoort: