Hoe Ry X zijn donkerste momenten overleefde: ‘Ik heb diep gezeten, man. Op de bodem van de put’

Rihanna verlangde een remix van zijn hand, Sam Smith coverde een van zijn songs en Sia vroeg hem vergeefs om samen hits voor de pop royalty te beramen. De Australische zanger, songschrijver en neohippie Ry X ligt goed in de markt, maar verliest er zijn hoofd niet bij. ‘Uit yoga kun je veel leren.’

Ry Cuming groeit op in een dunbevolkte kuststrook in de Australische staat New South Wales. Als tiener behoren surfen en in grungegroepjes spelen tot zijn dierbaarste bezigheden. Op zijn zeventiende vat Cuming een nomadenbestaan aan dat hem naar Indonesië, Zweden, Engeland, Duitsland en Costa Rica brengt. Sinds een jaar of twaalf noemt hij LA zijn thuis, maar zijn verwantschap met Berlijn blijft groot. Die geografische spreidstand weerspiegelt zich in de hybride muziek die hij als Ry X maakt, waarbij allerlei gedempte elektronische tonen een akoestisch, zachtgekookt singer-songwriterspectrum binnendringen. Van de diverse redenen om met de man een telefoonverbinding tot stand te brengen, is zijn nieuwe, tweede plaat Unfurl het heetst van de naald.

Hoe gaat het vandaag, Ry?

Ry Cuming: Tamelijk uitstekend, mag ik zeggen.

Van een positivo als jij had ik geen ander antwoord verwacht.

Cuming: (lacht) Welke andere opties hebben we, man? Bibberend de complete teloorgang afwachten?

Soms laat een mens al eens de schouders hangen.

Cuming: O, maar daar weet ik alles van, I’ve been there. Ik heb diep gezeten, man. Op de bodem van de put. Daar beneden kom je pas als je alle schillen rond jezelf hebt afgepeld, alle bullshit die je jezelf wijsmaakt onder ogen hebt gezien. Het heeft me jaren gekost, gewoon door te leven, om die hele handel te lozen – alle rouw, alle spijt, alle angst. Plots heb je een andere kijk. Als je zo diep in jezelf afdaalt, wil je daar niet meer uit klauteren. Het is een plek waar je voor altijd wilt blijven zwemmen. Niets verandert er.

‘Heaven is a place where nothing ever happens’, zong David Byrne bij Talking Heads.

Cuming: Zo is het. Nou, ik ben helemaal mee in deze metafysische conversatie.

Of mensen jouw muziek nu blieven of niet, de consensus is dat ze sussende, genezende kwaliteiten bezit.

Cuming: Ik hoop toch dat dat een deel van de essentie ervan vormt, ja. Ik ben hier niet om mijn eigen ego te strelen of mezelf als individu boven anderen uit te tillen. Ik ben hier om werk te maken dat iets losmaakt in mensen. Maar om contact te kunnen maken met anderen moet ik eerst contact hebben met mezelf. We delen zo veel emoties dat het feitelijk niet zo moeilijk is om te zeggen: dit is mijn ervaring, dit is mijn menselijkheid. Ik begrijp liefde en schoonheid en pijn, droefheid en verwondering en lust, en dat kun jij ook.

Je hebt je eens laten ontvallen dat je graag mensen omarmt, hun kleine inzinkingen lenigt met massages. Ben je op een missie? Gandhi achterna?

Cuming: (lacht) Tja, ik voel me goed in mijn vel en in de wereld. Die energie geef ik graag terug. Ik ben vervuld van liefde en die wil ik delen – op een respectvolle manier, natuurlijk. Het belangrijkste daarbij is niet bang te zijn. Ik zit hier nu in Londen, waar mensen zich nogal gesloten opstellen. Dat betekent niet dat ik daarin mee moet gaan. Voor mij is dat een val die ik moet ontwijken. Ik denk dat figuren zoals Gandhi en Moeder Teresa ook altijd zichzelf bleven. Dat waren liefhebbende, zorgzame mensen die hebben ingezien dat je pijn kunt verlichten door je hart ervoor te openen. Ik wil me niet op hun sokkel hijsen, maar ik geloof wel dat ik de mogelijkheid heb om anderen bij te staan. Met muziek. Dus waarom zou ik het niet proberen? Ik zou de coole indieartiest kunnen uithangen, nooit het achterste van mijn tong laten zien, de waarheid verdraaien om mezelf interessanter te maken. Maar liever probeer ik goed te doen. Of ik daar altijd in slaag, laat ik in het midden. Mijn werk moet maar voor zich spreken.

Wat verlangde Rihanna van jou toen ze op je deur kwam kloppen?

Cuming: Zij en haar team zochten naar lui die authentieke, geïnspireerde remixen van haar songs konden maken. Ze kwamen bij mij uit vanwege hun appreciatie voor de muziek die ik in de Berlijnse technoscene maak. Kijk, Rihanna, Drake, Beyoncé, dat zijn de leaders of the pack als het over hedendaagse pop gaat. Zij bepalen de koers, de rest loopt hen achterna. Als zo’n voortrekker om mijn medewerking komt verzoeken, ben ik gevleid en vereerd genoeg om daarop in te gaan. Je weet dat je via een ander spoor een impact kunt hebben op miljoenen mensen. Een buitenkans. Niet om er zelf beter van te worden, maar vanwege de artistieke mogelijkheden. Uiteindelijk heb ik haar nummer Love on the Brain, een doowopsong met een seventiesvibe, drastisch bewerkt. Zouden mijn Berlijnse technovrienden die remix draaien? Dat was voor mij de norm. Ik was er heel tevreden mee.

Waarom heb je beleefd bedankt om samen met Sia nummers te schrijven voor anderen, als die anderen Beyoncé, Kylie Minogue en diezelfde Rihanna bleken te zijn?

Cuming: Timing. Haar voorstel kwam niet lang nadat ik onder mijn eigen naam mijn eerste plaat had uitgebracht. Geen aangename ervaring. Ik was er als jonge twintiger niet op voorbereid hoe zowel ikzelf als mijn muziek als een product zou worden behandeld dat moest worden aangeprezen en aan de man gebracht, als koekjes. Het heeft me geleerd de zeggenschap over mijn intieme, integere muziek te allen tijde te bewaken. Sindsdien heb ik alleen nog samengewerkt met mensen die ik ken en vertrouw, in een familiale sfeer. Toen Sia langskwam, die ik overigens geweldig vind, wilde ik met dat grote popmilieu even niets meer te maken hebben. Ze heeft mijn hulp alleszins niet nodig gehad om het verdomd goed te doen. (grinnikt)

Ondertussen geniet je succes onder je eigen voorwaarden. Brengt dat nieuwe verantwoordelijkheden met zich mee?

Cuming: Tot op zekere hoogte. Om een succesvolle artiest te zijn moet je discipline hebben, je ambacht ongelofelijk goed beheersen. Tegelijkertijd moet je ruimte laten voor inspiratie en intuïtie. Een yogameester heeft ooit gezegd: uit complete discipline vloeit complete vrijheid voort. Je moet de technieken kennen om ze te kunnen loslaten.

Zullen we het nog even over je luide-gitarenverleden hebben?

Cuming: Welja, ik heb vroeger in allerlei grunge- en punkgroepjes gezeten, gewoon, met vrienden. Voor een deel manifesteert zich dat nog in mijn huidige werk. Op de nieuwe plaat staat een song die Coven heet. Die heeft een wat shoegaze- en grungeachtige dynamiek. Elliott Smith, akoestische Nirvana: daar stond ik vroeger paf van, en dat vind ik nog altijd goed. Zet me op een podium en ik speel met evenveel plezier punk, Afrikaanse muziek, Indiase ragga of techno. Maar de manier waarop ik me als Ry X uit, is de meest persoonlijke en eerlijke voor mij.

Avond na avond persoonlijk en eerlijk zijn op een podium, is dat niet vreselijk uitputtend?

Cuming: Ja. (stilte) Antwoordde hij bondig. (lacht) Veel andere keuzes heb ik niet, toch? Moet ik mezelf inhouden, niet alles geven? Dat zou bedrog zijn. Mijn stijl niet.