Jonas Boel
‘De waarheid is vandaag haar eigen grootste tegenstander geworden’
Een Spaanse, contrarevolutionaire poster uit de jaren 30 en een oude hit van Manic Street Preachers zijn vandaag nog steeds relevant, volgens Knack Focus-redacteur Jonas Boel.
‘If you tolerate this your children wil be next’
Het staat, witte letters tegen een groene achtergrond, onderaan een foto van een genummerd kinderlijkje met dreigend getekende vliegtuigsilhouetten boven. De poster is klein, maar de woorden springen eruit. Omdat de poster apart hangt en omdat het de enige Engelstalige woorden zijn in een museumruimte in Barcelona, opgedragen aan de visuele propagandastijl van tijdens de Spaanse burgeroorlog. Bovenaan de foto staat: ‘Madrid. The ‘military’ tactics of the rebels’.
Beeld en tekst verwijzen naar een bombardement van de Duitse luchtmacht, in 1936, in de buurt van de Spaanse hoofdstad, waarbij tientallen kinderen omkwamen. De poster was bedoeld als rekruteringsmiddel voor de internationale brigades die meevochten met de republikeinen, in verzet tegen de nationalistische coup van generaal Franco en zijn fascistische kompanen in Rome en Berlijn. Als u dit tolereert, zijn uw kinderen binnenkort aan de beurt. Ongeveer 33.000 niet-Spaanse vrijwilligers van over de hele wereld – waaronder 1700 Belgische burgers – gaven gewapenderhand gehoor.
De woorden onder de foto springen er ook uit omdat het ook bijna de titel is van de grootste hit van de Welshe rockgroep Manic Street Preachers. Het is de eerste keer dat ik de inspiratiebron zie.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
‘The future teaches you to be alone / The present to be afraid and cold’ , schreef bassist Nicky Wire meer dan twee decennia geleden. ‘Hoe profetisch was ik niet?’, zei hij erover, vorig jaar in NME. En dat de technologiebedrijven hem tegenwoordig meer angst aanjagen dan politici, omdat ze dystopische idealen nastreven.
‘It’s great for them because they know that everyone runs for the comfort of their virtual life’, aldus Wire. ‘It just makes everyone run for their mobile phone’.
Elders refereert hij rechtstreeks naar het Spaanse verzet. ‘But I’m a pacifist / I walked La Rambla / But not with real intent’, verwijzend naar George Orwell, de Britse schrijver van onder meer 1984 en Animal Farm. Zoals neergeschreven in Hommage To Catalonia was hij als militair vrijwilliger in Barcelona vanop de eerste rij getuige toen verschillende contrarevolutionaire, antifascistische fracties – republikeinen, stalinisten, trotskistische marxisten, anarchisten – in het centrum van Barcelona een bittere guerrillaoorlog gingen uitvechten, elkaar verzwakten, en zo de troepen van Franco vrij spel gaven. Wie vocht nog voor of tegen wie, en waarom? Verblind door hun individuele dogma’s gaven ze de overwinning cadeau aan een gemeenschappelijke vijand.
Hoe bij de tijd, hoe herkenbaar. Terwijl één zijde van het politieke spectrum zich jarenlang onder elkaar blindstaarde op politiek correcte benamingen, op quota’s, op petities voor de orang-oetans en de walvissen, op onvoorwaardelijke symbooldossiers, en dus vooral op wie al dan niet de waarheid en niks dan de volmaakte waarheid in pacht had, bleven ze blind voor de andere zijde, waar ze een hand uitsteken naar al wie ze grijpen wil. Zoals Franco, Mussolini, en Hitler destijds: nationalist tot in de kist, maar goede vijanden maken ook over de grenzen heen betere vrienden. En net zoals in de jaren 30 is het rechtse, conservatieve, reactionaire, en nationalistische netwerk van vandaag internationaal beter georganiseerd, beter ondersteund en beter gestroomlijnd dan de andere zijde, via het internet. Met gevleide overwinningen van de ene zijde tot gevolg. Toen, en nu.
De waarheid is vandaag haar eigen grootste tegenstander geworden.
Dogma’s en stigma’s, ze versterken elkaar. In die zin was ook de titel van het album van Manic Street Preachers waar u If You Tolerate This You’re Children Will Be Next op terugvindt behoorlijk profetisch: This Is My Truth, Tell Me Yours.
De waarheid als het ultieme dogma. Hoe het zo ver is kunnen komen, doet er niet langer toe. De waarheid, elk de zijne, is nu haar eigen grootste tegenstander. De regels zijn veranderd. Schermen met het grote gelijk: verleden tijd. Maar één iets blijft overeind, zoals Manic Street Preachers het in 1998, via de Spaanse verzetsstrijders in de jaren 30, al wisten: als we onrecht tolereren, wanneer we jongere levens na ons offeren aan ons eigen grote gelijk, dan geven we het fnuiken van elkaars vrijheid en blijheid, autoritaire normen en waarden vrij spel, en wandelen we gewoon verloren, over La Rambla, de Veldstraat, de Meir, of de Nieuwsstraat, een duistere, enge onzekerheid tegemoet.
Dogma’s houden onzekerheid niet tegen, zoveel is duidelijk. ‘Monuments put from pen to paper / Turns me into a gutless wonder’, zongen Manic Street Preachers, over de verdeeldheid binnen het Spaanse verzet. Dus tolereer geen onrecht, maar tolereer (en luister naar) elkaars mening over onrecht. Begin daarmee.
Dit is mijn waarheid, vertel mij de uwe.
Elke vrijdag linkt Jonas Boel de politieke actualiteit aan de muzikale geschiedenis.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier