De Nirvana-momenten van Pascal Deweze, Stijn Meuris, Johannes Verschaeve en anderen

© GF
Michael Ilegems
Michael Ilegems Chef van Knack Focus en KnackFocus.be

Knack Focus vroeg vijf Belgen naar hun Nirvanamoment, 25 jaar na ‘Nevermind’.

Pascal Deweze (ex-Metal Molly): ‘Nirvana was van levensbelang’

In 1991 ging de video van Nirvana’s Smells Like Teen Spirit in wereldpremière op het MTV-programma ‘120 Minutes’. Ook Pascal Deweze zat op dat moment voor zijn beeldbuis. ‘Toen dat nummer voorbijkwam, was ik meteen danig onder de indruk’, herinnert Deweze zich. ”What the fuck is dit?’, dacht ik. Echt een wereldschokkende ervaring. Toen de naam van de band op het scherm verscheen, heb ik die meteen op een briefje geschreven: Nir-va-na. Ik dacht immers dat het nummer per ongeluk uitgezonden was, dat die opname illegaal zou worden en dat ik het nooit meer opnieuw te zien of te horen zou krijgen. Ik had de impact van Nirvana toen helemaal niet door.’

Niet veel later kopieerde Deweze de cassette-editie van Nevermind van een vriend. Nadien haalde hij zowat alles in huis wat er van Nirvana verschenen is. ‘Ik heb Incesticide, In Utero en ‘Bleach’ gekocht, maar even goed tal van boxsets, demo’s, bootlegs met live-registraties, alle singletjes en alle B-kantjes. Ik ken haast elke noot uit mijn hoofd. Ik had trouwens ook tickets voor hun optreden in België in 1994. Ze zijn helaas niet komen opdagen, hè.’

De Nirvana-momenten van Pascal Deweze, Stijn Meuris, Johannes Verschaeve en anderen

‘Mijn favoriete Nirvana-plaat? Dat moet In Utero zijn, zeker qua sound, vervolgt Pascal Deweze. ‘Milk it en Very Ape zijn echt te gek. Territorial Pissings uit Nevermind vind ik ook wel grappig: ‘Just because you’re paranoid, doesn’t mean they’re not after you.’ Nevermind is een fantastische, keiharde popplaat, maar de klank is softer dan die van In Utero. Ik had graag nog één extra Nirvana-album zien uitkomen, dat aanleunt bij In Utero.’

Toeval of niet: Pascal Deweze is in 2014 met Mauro’s Gruppo di Pawlowski een plaat gaan opnemen in Chicago, meer bepaald in de studio van Steve Albini, de producer van, jawel, In Utero. ‘Toen Albini de drums had opgesteld en Jeroen (Stevens, drummer van Gruppo di Pawlowski, nvdr.) er voor het eerst op mepte, hoorde ik vanuit de controlekamer even een glimp van die typische In Utero-sound.’

Nirvana was ook een belangrijke invloed voor Metal Molly, Dewezes eerste band. ‘Toen wij begonnen, speelden we luide gitaarmuziek met invloeden van Ween en Frank Zappa. Maar in het dorp waar wij vandaan kwamen, werkte dat voor geen meter. Iedereen vond dat heel vreemde muziek. Net op het moment dat we een beetje begonnen bij te draaien, kwam Nirvana – en in België dEUS en Evil Superstars – op, en werd raar doen en harde muziek maken plots de norm. Die bands gaven ons vertrouwen, want dankzij hen wisten we: dit is the way to go. Vanaf dan stemden we onze gitaren nog wat luider en maakten we de songstructuren nog wat weirder. Nirvana was daarbij van levensbelang.’

Mijn vader kwam ons repetitiehok binnen en zei: ‘De zanger van één van die grungegroepjes heeft zelfmoord gepleegd. Ik denk die van Spin Doctors.’ Da’s goed nieuws, dachten wij. Het bleek een triest misverstand te zijn.

In de rockmuziek is er volgens Deweze een periode voor en een periode na Nirvana. ‘Voor Nirvana speelden wij Hotel California van Eagles, I Wanna Be Your Dog van The Stooges en songs van De Kreuners en The Ramones door elkaar. Het bleef ons allemaal gelijk, zolang het maar toffe nummerkes waren. Maar na Nirvana kwam er een opdeling in good guys en bad guys. Voor alle duidelijkheid: The Stooges waren de good guys, Eagles de bad guys.’ (lacht)

Toen het nieuws over de dood van Kurt Cobain bekend raakte, zat Pascal Deweze met Metal Molly in het repetitiehok dat grensde aan zijn ouderlijke huis in Tremelo. ‘Mijn vader kwam op een gegeven moment binnen en zei: “De zanger van één van die grungegroepjes heeft zelfmoord gepleegd.” En toen we hem vroegen om wie het ging, antwoordde hij: “Ik denk die van Spin Doctors”. Da’s goed nieuws, dachten wij. Maar het bleek een triest misverstand te zijn. Een half uurtje later hadden we door dat het Kurt Cobain was. De sfeer in het repetitielokaal sloeg om: we waren een held armer.’

Stijn Meuris: ‘Nevermind is pure perfectie’

Stijn Meuris was in 1991 op Pukkelpop toen de Limbomaniacs afbelden en Nirvana hen kwam vervangen. ‘Ik herinner me niets meer van dat optreden’, zegt Meuris. ‘Nirvana was op dat moment een onbekende groep. Ik denk dat niemand uit het publiek er nog iets van weet. Het was pas enkele weken later dat Nevermind uitkwam en Nirvana plots een wereldgroep werd.’

Volgens Meuris ligt de doorbraak van Nirvana niet enkel aan de goeie songs die er op Nevermind staan. ‘Die plaat is pure perfectie. Smells Like Teen Spirit is het soort song dat je binnen de drie seconden herkent. Maar er steekt ook een zeer straffe productie achter die plaat. Als Nevermind niet op die manier geproducet was, hadden we misschien nooit iets van Nirvana gehoord. Alles klopte gewoon, zélfs de dood van Cobain. De magie die rond Nirvana hangt, is er juist omdat de band maar drie jaar na haar doorbraak heeft blijven bestaan. Die zou er niet geweest zijn als Cobain nog leefde en de groep nog twaalf jaar lang platen had blijven maken.’

De Nirvana-momenten van Pascal Deweze, Stijn Meuris, Johannes Verschaeve en anderen
© Alexander Popelier

Nirvana heeft ontegensprekelijk een enorme invloed gehad op de rockgeschiedenis, ook op Belgische bands. ‘Als je in de jaren negentig naar De Afrekening op Studio Brussel luisterde, hoorde je al van ver waar de muzikanten hun inspiratie vandaan haalden’, zegt Meuris. ‘Je kan spreken van een soort post-Nirvanapop. Ik denk dat 75 procent van de groepjes die in die tijd meededen aan Humo’s Rock Rally een kopie waren van Nirvana. Dat je die invloed hoort in de muziek, vind ik niet erg. Maar ik irriteer me wel aan bandjes die de hele body language en mimiek van Cobain overnemen. Dat is gewoon belachelijk.’

De impact van Nirvana schemert ook door in de hedendaagse muziek, vindt Stijn Meuris. ‘Nirvana heeft er voor gezorgd dat er een nieuw soort vrijheid ontstond. Ik vraag me bijvoorbeeld af of Radiohead of Björk zonder Nirvana ooit het levenslicht hadden gezien. Cobain en co. hebben het mogelijk gemaakt om buiten de grenzen te denken. Ze zorgden er ook onrechtstreeks voor dat bijvoorbeeld festivalprogrammatoren groepen die ‘anders’ zijn een kans gaven.’

‘Toen Cobain zelfmoord had gepleegd, ben ik naar zijn woning in Seattle gegaan. Ik klom op een hek en keek binnen in de logeerkamer boven de garage, waar hij gevonden is.’

Toen bekend raakte dat Kurt Cobain zelfmoord had gepleegd, is Stijn Meuris naar Seattle gevlogen. ‘Ik ben naar zijn woning gegaan om de plaats van de beroemde foto op te zoeken. Door op een hek te klimmen, konden we recht binnenkijken in de logeerkamer boven de garage, waar Cobain gevonden is. Dagelijks stonden daar honderden grungers te rouwen. Erg indrukwekkend om in die sfeer terecht te komen.’ (FL)

Matthias Dillen (School Is Cool): ‘Zonder Dave Grohl was de chemie van Nirvana er niet geweest’

‘Toen ik 13 of 14 was en nog volop naar foute punkrock à la Blink 182 luisterde, liet iemand mij Nirvana’s liveplaat MTV Unplugged in New York horen. Het was op dat moment niet echt mijn ding, maar door een paar nummers werd ik wel getriggerd. Ik wilde meer van Nirvana horen. Dus ben ik overgeschakeld op From The Muddy Banks of Wishkah, nog een liveplaat. Daarbij kreeg ik écht het gevoel: ik wil muziek gaan spelen.’

De Nirvana-momenten van Pascal Deweze, Stijn Meuris, Johannes Verschaeve en anderen
© GF

En zo geschiedde: Dillen startte samen met een vriend een groepje op. ‘Hij had een gitaar gekocht, ik mocht de drummer worden. De voorwaarde was wel dat ik de drumlijnen van de Nirvana-songs Aneurysm en About a Girl, die hij voor mij had uitgeschreven, binnen de week kon naspelen (lacht).’ Nadien probeerde Dillen zich nog een hele rits andere drumpartijen van Dave Grohl eigen te maken. ‘In mijn eerste jaren als drummer heb ik zowat heel Nevermind van buiten geleerd. Het grappige is: bijna alle beginnende muzikanten die ik ken, coveren Nirvana-nummers. Er lijkt een zekere simpliciteit vanuit te gaan. Maar hoewel die drumlijnen op zich niet zo moeilijk zijn en je ze mits de nodige oefening wel kunt naspelen, kan je ze nooit op de Nirvana-manier laten klinken.’

Wat maakte van Dave Grohl dan zo’n uitzonderlijke drummer? ‘Qua techniciteit is hij zeker niet de beste drummer ter wereld, maar zijn drumstijl straalt wél een soort oerkracht uit. Hij kan mensen omver blazen.’ Pure kracht is ook wat de School Is Cool-drummer op een podium probeert over te brengen. ‘Ik keek enorm op naar Grohl en de manier waarop hij drumde. Bij hem ging het niet alleen om de drumlijnen, hij sméét zich ook volledig. Dat probeer ik ook te doen, want stilzitten op mijn drumstoeltje kan ik niet. Bij elke slag heb ik het gevoel dat ik iets kapot aan het kloppen ben. Dat heb ik van Grohl overgenomen.’

Ik mocht komen drummen in een groepje van een vriend, op voorwaarde dat ik binnen de week Nirvana-songs kon naspelen. Ik heb heel Nevermind van buiten geleerd.

Volgens Dillen was de huidige Foo Fighters-kopman dus een heel bepalende factor binnen Nirvana. ‘Kurt Cobain maakte de songs, de structuren, de akkoordenschema’s, en naast Grohl heeft Nirvana nog een paar andere drummers gehad. Maar de songs waarop Grohl niet heeft meegespeeld, kun je er zo uithalen. Zonder Dave Grohl was de chemie van Nirvana er nooit geweest.’

Toen Kurt Cobain overleed, was Matthias Dillen een jaar of zes. Voor hem was Nirvana ‘die groep waarvan de zanger zelfmoord heeft gepleegd’. Dat trok hem op een bepaalde manier wel aan. ‘Een zanger die zo getormenteerd is dat hij zichzelf van kant maakt, dat heeft mij heel lang fel geïntrigeerd. Ik vond dat pure rock-‘n-roll. Maar nu ik ouder begin te worden, kom ik tot het besef: kijk op naar de muziek, niet naar de mythe.’

Johannes Verschaeve (The Van Jets): ‘Kurt Cobain kijkt nog altijd over mijn schouder mee’

Nirvana heeft Johannes Verschaeve ingewijd in de wereld van de alternatieve muziek, toen hij dertien of veertien was. De Van Jets-frontman herinnert zich zijn eerste kennismaking met Nevermind nog levendig. ‘Een vriend van mijn broer had me gewezen op het hoesje met die baby op’, vertelt hij. ‘Daarna hebben we met z’n drieën samengelegd voor een illegaal gekopieerd cassetje van het album, dat we op de rommelmarkt in Oostende gekocht hebben. Toen ik dat in de cassettedeck van mijn ouders stopte, op play drukte en de intro van Smells Like Teen Spirit door de boxen hoorde gieren, riep dat emoties op die ik nog nooit bij muziek gevoeld had – tot dan luisterde ik naar Roxette en consoorten. In het begin kon ik die donkere, gevaarlijke en nijpende muziek van Nirvana en die boze, bijna verwrongen stem van Kurt Cobain moeilijk vatten. Maar het was in elk geval pure opwinding. Een revelatie.’

De Nirvana-momenten van Pascal Deweze, Stijn Meuris, Johannes Verschaeve en anderen
© Wouter Van Vaerenbergh

Nadien heeft Verschaeve het hele oeuvre van Nirvana gekocht, met het geld van zijn ouders. ‘Ik heb volledige avonden op mijn kamer gezeten om naar die platen te luisteren, altijd met de cd-boekjes bij de hand. Ik begreep amper iets van de teksten, maar in navolging van Cobain begon ik zelf ook donkere, semi-poëtische frasen op papier te zetten. Niemand begreep ze, ook ik niet (lacht). Daarna ging ik Nirvana-songs naspelen, met de gitaar van mijn vader. Dat deed ik op het gehoor, zonder boeken met notenleer. Kurt Cobain gebruikte nooit al te speciale akkoordenschema’s. Hij kon heel primitieve nummers maken, bijna als een kind. Het was ideale muziek om mee te beginnen.’

De beste Nirvana-plaat is volgens Verschaeve misschien wel Incesticide, een album met zeldzame opnames en B-kantjes uit 1992. ‘Niet hun meest poppy plaat, maar er staan parels van nummers op, zoals Aero Zeppelin en Hairspray Queen. Vergeleken daarmee klinkt Nevermind veel meer gepolijst. Maar uiteindelijk hebben alle Nirvana-platen een eigen karakter.’

In navolging van Cobain ben ik zelf donkere, semi-poëtische frasen op papier beginnen te zetten. Niemand begreep ze, ook ik niet. (lacht)

Wat hebben The Van Jets van Nirvana opgestoken? Verschaeve: ‘Cobain is voor mij nog altijd een soort goeroe, iemand die ik niet mag verraden. Als ik begin te experimenteren met drumcomputers of urban stuff à la Prince, voel ik Cobain bijna over mijn schouder meekijken en zeggen: ‘vergeet niet om een organisch geluid te bewaren.”

Cobain heeft Verschaeve ook een soort ‘antihouding’ ingepeperd, zegt hij. ‘Hij heeft mij duidelijk gemaakt dat muziek niet altijd te proper of te vriendelijk moet klinken. Een beetje moeilijkdoenerij kan geen kwaad.’

Filip Verbeurgt, ex-Democrazy: ‘Het eerste Belgische Nirvana-concert was helemaal niet goed’

De Nirvana-momenten van Pascal Deweze, Stijn Meuris, Johannes Verschaeve en anderen
© Charles Peterson

Nirvana speelde voor het eerst op Belgische bodem op 2 december 1989, enkele jaren vóór Nevermind. Het was in het zaaltje van de onafhankelijke muziekclub Democrazy, toen nog gevestigd in de Reinaertstraat in Gent. Amper een goeie honderd man had er een kaartje voor gekocht. Op dat moment was de band rond Kurt Cobain immers nog lang niet het boegbeeld van de grunge dat het in de jaren jaren zou worden. ‘Dat waren piepjonge gasten die net hun eerste plaat uit hadden en die voor het eerst in Europa kwamen spelen’, zegt Filip Verbeurgt, de toenmalige programmator van Democrazy die ondertussen al een paar jaar actief is als fietsenmaker.

Hoe kwam Democrazy dan bij Nirvana terecht? Verbeurgt: ‘De vraag zou eigenlijk moeten zijn: hoe kwam Nirvana bij Democrazy terecht? (lacht) Het platenlabel Sub Pop had een tournee georganiseerd voor vijf van hun groepen: TAD, Mudhoney, Nirvana… Zij traden allemaal op dezelfde avond op. Dat ‘pakket’ werd ons op een gegeven moment gewoon aangeboden. Het is niet zo dat wij toen veel in Nirvana zagen, maar dat ganse gebeuren sprak ons wel aan. Mudhoney en TAD hadden namelijk wél al een zekere naam. Het was eerder voor hen dan voor Nirvana dat we die avond hebben georganiseerd, hoor.’

De eerste doortocht van Nirvana in ons land was er allerminst één voor de geschiedenisboeken, vindt Verbeurgt. ‘Dat was helemaal geen goed concert. De mensen die beweren dat ze daar toen al het Nirvana van een paar jaar later in zagen, zijn aan het zwanzen‘, zegt hij. ‘Hun debuutplaat had wel iets, maar op basis daarvan viel écht niet te voorspellen dat Nirvana ooit zo succesvol zou worden. Ik denk ook niet dat die gasten zichzelf toen al als potentiële wereldsterren beschouwden.’

Hoe Democrazy bij Nirvana terechtkwam? De vraag zou moeten zijn: hoe kwam Nirvana bij Democrazy terecht?

‘Ik herinner me vooral dat Kurt Cobain en co. heel moe waren’, vervolgt Filip Verbeurgt. ‘Als ik het goed heb, was die Europese tournee nog maar net begonnen en hadden ze veel last van een jetlag. Ze zijn hun kleedkamer dan ook nauwelijks uit geweest en waren ook meteen na de show weer weg. Volgens mij zijn ze niet eens meer tot in hun hotel geraakt.’

Trots dat hij Nirvana ooit heeft weten te strikken, is Filip Verbeurgt ook niet echt. ‘Ik ben trots op wat we met Democrazy gerealiseerd hebben; dat we één van de motoren achter het ontstaan van het clubcircuit waren en dat de muziekclub nog altijd bestaat. Maar om nu te zeggen dat ik fier ben dat Nirvana ooit bij ons heeft opgetreden? Nee, eigenlijk niet. Dat was geen verdienste. Ik ben nadien ook nooit nog naar een concert van hen gaan kijken.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content