Joost Devriesere

De ballade van de gestrekte arm: weert Graspop de ‘white power’ toeterende Phil Anselmo?

Joost Devriesere Auteur en journalist bij Knack Focus en Knack

FortaRock, een van de grootste Nederlandse heavy metal-festivals, gooide vorige week de Amerikaanse band Down van de affiche, nadat zanger Phil Anselmo tijdens een optreden de Hitlergroet had gebracht en ‘white power’ had getoeterd. Bij Graspop Metal Meeting zijn ze er nog niet uit. ‘Een kordate beslissing dringt zich op. De metalscene kan er alleen maar wel bij varen’, schrijft Knack Focus-journalist Joost Devriesere.

UPDATE: Ondertussen maakte de organisatie van Graspop Metal Meeting bekend dat Down op de affiche blijft staan.

Laat Graspop Metal Meeting, het grootste heavy metal-festival van ons land, de bands Down en Superjoint Ritual op de affiche staan? Phil Anselmo, zanger van beide collectieven, gaf tijdens een optreden een dikke week geleden blijk van xenofobie en neonazistische sympathieën. Of zo lijkt het toch.

Het zit zo. Dimebash, op 22 januari, moest een festijn van rauw geserveerde heavy metal worden. De tribute-avond, die elk jaar wordt georganiseerd ter nagedachtenis van Pantera-gitarist Dimebag Darrell – die in 2004 tijdens een concert door een dolle toeschouwer werd doodgeschoten – stond ook in het teken van het recente heengaan van Ian ‘Lemmy’ Kilmister, frontman van Motörhead.

Tal van grote namen waren naar een concertzaal in Hollywood afgezakt om er een deuntje mee te spelen en geld in te zamelen voor het kankerfonds van Ronnie James Dio, nog zo’n gevallen metalheld. Onder meer Foo Fighters-frontman Dave Grohl, fan van Pantera en heavy metal in het algemeen, de hyperkinetische Metallica-bassist Robert Trujillo en drummers Paul Bostaph (Slayer) en Dave Lombardo (ex-Slayer, nu Dead Cross) tekenden present. De bedoeling was om de collectieve rouw te verzuipen in sloten bier en zompige metalriffs. Het draaide enigszins anders uit.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Toen de laatste noten van de Pantera-klassieker Walk waren uitgestorven, schreed de straalbezopen Phil Anselmo, de voormalige frontman van Pantera, naar voren. Hij bracht de Hitlergroet, schreeuwde ‘white power’ en verdween van het podium. Helaas voor hem filmde een verbouwereerde fan het hele gebeuren, waarna Anselmo’s demarche op YouTube een eigen leven ging leiden. Collega’s als Robb Flynn van Machine Head en David Draiman van Disturbed repten zich om zich zo ver mogelijk van Anselmo’s gedrag te distantiëren. Scott Ian, de Joodse gitarist van Anthrax, stelde Anselmo voor om een gulle schenking te doen aan het Simon Wiesenthal Center. Topdiplomaat Dave Grohl onthield zich voorlopig van elk commentaar.

Ondertussen gingen concertorganisatoren in beraad: zijn Anselmo en zijn bands Down en Superjoint Ritual wel welkom op de Europese podia? De eerste categorieke ‘neen’ kwam van het Nederlandse festival FortaRock, en wellicht zullen er nog volgen. Het Franse Hellfest ziet mogelijk zijn subsidies teruggeschroefd als het Down niet van de afiche haalt. De organisatie van Graspop Metal Meeting is nog in beraad. Misschien neemt ze genoegen met de excuses die Anselmo na het voorval uitte.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Bot mes

Nou ja. Voor hij in een vrij pathetische videoboodschap zijn verontschuldigingen aanbood, probeerde Anselmo onder de heisa uit te komen door te verklaren dat hij met zijn racistische ‘white power’-uitspraak refereerde aan de witte wijn die hij de hele avond door had zitten drinken. Goed geprobeerd. Maar toch: zowat het onhandigste excuus sinds die keer dat Michael Jackson ‘ik was zo vriendelijk om hem aan iedereen te tonen’ zei nadat hij zijn negen maand oude zoontje uit het raam van zijn hotelkamer in Berlijn had laten bengelen. Voor zijn plotse armkramp had Anselmo dan weer geen verklaring.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Het enige excuus waarop Anselmo zich kan beroepen, is dat hij niet het scherpste mes in de lade is. En dat hij een paar AA-bijeenkomsten heeft overgeslagen. Want alcohol is een probleem voor Anselmo. Zo maakte hij zich reeds in 1995 onsterfelijk belachelijk tijdens een minutenlange preek op een podium in Brooklyn. Hij veegde de jeugd van toen de mantel uit omdat ze te veel hiphopplaten (‘zwarte muziek’) en te weinig metalalbums kochten, en ging in discussie met een zwarte securityman. Hier en daar klonk applaus, maar dat werd overstemd door boegeroep. Anselmo werd sindsdien beschouwd als een dommekracht met een grote muil en een geweldig drankprobleem, en werd niet geholpen door het redneck-imago van zijn band Pantera. Deze en andere pijnlijke misstappen worden nu weer opgediept en onder de loep gelegd.

Trouw publiek

Wat Anselmo nog het meest pijn moet doen, is dat ook een groot deel van het metalpubliek zijn afkeuring laat blijken. Niet onlogisch, aangezien de metalgemeenschap zo al genoeg met de nek wordt aangekeken, al sinds Tony Iommi in 1970 met zijn eerste Black Sabbath-riff de fundamenten van het genre legde. Want er zijn niet alleen de harde, desoriënterende klanken die metalbands voortbrengen, er zijn ook het agressieve karakter van de songs, de vaak extreme teksten en de vermeende liaisons met de duivel. Om van dat lange haar, die tattoos, die T-shirts met onleesbare letters en die veel te smalle broeken nog te zwijgen.

Het is een imago dat de metalfans met trots dragen, maar de hoon en de afkeuring van de goegemeente verdienen ze niet, en al zeker niet de aanwezigheid van stoethaspels met neonazineigingen. Ondanks het machismo en het ruige uiterlijk is het metalpubliek vredelievend, hecht en trouw. Metalfans kopen nog massaal platen in plaats van ze te downloaden, en tijdens concerten worden geschillen niet beslecht met kopschoppartijen, maar met wat vloeken en een frisse pint achteraf. Als je aan een metalconcert een kater en blauwe plekken overhoudt, heb je dat meestal aan jezelf te danken. Overmatig drankgebruik en te enthousiast stoeien in de mosh pit. Zulke dingen. In hoger aangeschreven muzikale kringen gaat het er vaak anders aan toe.

Er wacht Graspop een zware taak. Weert het de hardnekkige recidivist Phil Anselmo van het podium?

Het heet dat racisme en neonazisme schering en inslag zijn in de metalscene, maar daar merk ik, als ervaringsdeskundige met een paar decennia metaljolijt op de teller, weinig van. Natuurlijk is het publiek vrijwel monotoon blank, maar dat zijn de bands in de scene – op enkele schaarse uitzonderingen na – ook. En ja, er wordt al eens gemord of gegrinnikt wanneer een transseksuele frontvrouw als Mina Caputo (Life of Agony) – geboren als Keith Caputo – het podium opstapt, maar het respect blijft zolang de muziek goed is. De massale afkeuring van homoseksuelen en transgenders door de metalmeute zou trouwens meer dan een beetje vreemd zijn: met Rob Halford, de zanger van het geweldig populaire Judas Priest, drukken ze al jaren een van de meest latente gays uit de popmuziek aan de borst, en in de jaren tachtig werd de commerciële metal gedomineerd door stoere mannen die vooral heel hard op vrouwen wilden lijken. Mötley Crue, Ratt, Poison en zelfs gevestigde groepen als Whitesnake: allemaal wilden ze een beetje meisje zijn, of op zijn minst twijfel opwekken over hun seksualiteit. Het waren tijden.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Rare jongens, die neonazi’s

Voor wie die Duitser met het grappige snorretje toch een toffe pee vindt en zijn ideologie een warm hart toedraagt, zijn er alternatieven. Diep in de metalunderground – maar ook in andere genres – zijn er subgenres met eigen gedragscodes, eigen platenlabels, eigen festivals, eigen (clandestiene) concertzalen en een eigen filosofie. Een ervan is NSBM (national socialist black metal), waar gelijkgestemden zich knus tegen elkaar aan kunnen schurken en met gestrekte arm hun afkeur voor een open samenleving kunnen uitdrukken, ver weg van de gewone metalfan. De uitzondering is niet de groep, en dat geldt ook voor dergelijke bloed-en-bodemaanhangers.

Die beweging vindt trouwens zijn grondslag in de Noorse black metal-golf van de jaren negentig, toen sujetten als Varg Vikernes aka Count Grishnackh – schaterlachen mag – in Scandinavië christelijke kerken in lichterlaaie zetten en homo’s en zelfs medebandleden om het hoekje hielpen. Allemaal onder het mom van satanisme, maar met een neonazistische agenda in de achterzak. Velen van hen zijn ondertussen ontmaskerd als mentaal labiele weirdo’s en sociale outcasts, die buiten hun specifieke scene niet op de sympathie van de gemiddelde metalfan kunnen rekenen. De Scandinavische black-metalterreur leverde het hele genre wel een pak negatieve publiciteit op, en een boek vol fascinerende verhalen die aantonen hoe scheef het met doelloze jongeren kan lopen. Lees Lords of Chaos: The Bloody Rise of the Satanic Underground van Michael Moynihan and Didrik Søderlind of kijk naar de documentaire Until the Light Takes Us en u zult zichzelf meermaals in de arm knijpen.

Volledige docu:

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Gevaarlijk is cool

Natuurlijk zijn er ook bij de grotere metalbands feitjes te rapen die minstens de wenkbrauwen doen fronsen. De betreurde Lemmy was een verwoede verzamelaar van naziparafernalia en knipoogde in het artwork van zijn band Motörhead en in zijn kledij veelvuldig naar het nationaalsocialisme. Hij werd aangetrokken door het mystieke imago van de nazi’s, niet door hun ideologie, die hij openlijk verafschuwde. Hetzelfde geldt min of meer voor Jeff Hanneman. De eveneens overleden gitarist van het Amerikaanse thrashcombo Slayer verzamelde naar hartenlust ijzeren kruisen en swastika’s en pende met Angel of Death een song die de gruwel in de Duitse vernietigingskampen tot in de bloederigste details beschreef. En leek de ‘s’ in de bandnaam niet verdacht veel op die in het insigne van de SS? Jawohl. Maar ook bij Hanneman bleek het uiteindelijk te gaan om uit de hand gelopen hobbyisme, al heeft hij zijn vermeende nazisympathieën nooit met zoveel woorden ontkend.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Want meer nog dan in de hiphop zijn een waarschuwingssticker op een metalplaat of provocerend gedrag en teksten een verkoopargument. Bands die flirten met alles wat gevaarlijk is, zoals seks, geweld en ja, het nationaalsocialisme, zijn hot. Stormtroopers of Death (S.O.D.), een zijproject van Anthrax-leden Scott Ian en Charlie Benante, zorgde in 1985 voor een rel met het politiek incorrecte Speak English or Die, en dat niet alleen door de titel van de plaat. Hun teksten waren er echter zo ver over – You come into this country/ You can’t get real jobs/ Boats and boats and boats of you/ Go home you fuckin’ slobs – dat het wel om satire móést gaan. Smakeloos en provocerend? Jawel. Gevaarlijk en fascistoïde? In geen geval. Net zo met bands als Rammstein en Marilyn Manson, die vaak koketteren met de nazi-esthetiek, maar ideologisch ver van het neonazisme afstaan. De nazi’s hadden nu eenmaal een retencool logo en headlines met een ongeziene aantrekkingskracht. Maar geen van die acts brengt op het podium de Hitlergroet of scandeert xenofobische slogans. En voor elke metalmuzikant of -fan met het hart op de juiste plaats die geïnteresseerd is in het nazitijdperk, is er op Facebook wel een duivenmelker die hoopt dat die ‘oorlogsvluchtelingen allemaal verdrinken’. Ik weet alvast met wie ik op café het liefst aan de praat zou raken.

Zelfcorrigerende gemeenschap

In het metalgenre zijn bands en fans ideologisch trouwens perfect in balans. ‘Linkse’ bands als Nuclear Assault, Napalm Death, System of a Down, Sacred Reich, Sepultura en Soulfly worden even luid toegejuicht als bands met een veeleer conservatieve boodschap. Het is een zelfcorrigerende gemeenschap, waar de teksten niet onbelangrijk zijn, maar uiteindelijk alleen de muziek echt van tel is. Net daar heeft Phil Anselmo zich mispakt: door openlijk blijk te geven van xenofobie en sympathie voor een ideologie die aan miljoenen mensen het leven heeft gekost, heeft hij die hele gemeenschap in diskrediet gebracht. Of hij dat nu als grap bedoelde of niet, maakt zelfs niet uit. Een corrigerende tik zoals Benito Raman die kreeg van Hein Vanhaezebrouck, zijn trainer bij AA Gent, zou zeker op zijn plaats zijn. In casu: een paar weken of maanden op de bank zetten en indien nodig naar de vergetelheid verwijzen.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Er wacht Graspop een zware taak. Als het Anselmo niet van het podium weert, geeft het festival niet alleen een vrijbrief aan een hardnekkige recidivist, het mist ook de kans om het imago van het genre – en zijn fans – boven elke verdenking te stellen. En dat zou een spijtige zaak zijn voor iedereen die de zware metalen een warm hart toedraagt.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content