Crazy Frog op endless repeat: zijn alle jonge ouders echt veroordeeld tot het eindeloos luisteren naar altijd maar dezelfde kinderliedjes? Knack Focus ging – uit bittere noodzaak – op zoek naar alternatieven op Big Bang.
Toen mijn dochter nog maar net leerde praten, wist ze al wat ze wilde. Hooguit vijftig woorden sprak ze, toen ze vlak na haar eerste verjaardag voor onze stereo-installatie ging staan, ernaar wees en luid ‘Somsam’ eiste. Ik wist natuurlijk meteen dat ze het over de witte hond had die ze bij de onthaalmoeder had leren kennen, maar ik besefte vooral ook dat haar priemende vingertje een keerpunt markeerde. Het tijdperk waarin mijn partner en ik konden bepalen welke muziek er in onze woonkamer weerklonk, was definitief voorbij.
Intussen is de dochter een mondige kleuter en wordt er in onze woonst zowel vrolijk gedanst op K3 als op Stromae. Onze Spotify Wrapped van 2024 had tussen Bill Withers en Arooj Aftab ook de klassieker Zagen, zagen (in een versie van Ingrid Tjaden) op twee staan, IJsjes van Samson en Marie op vier en De apenstopdans, van Bewegenboog, op vijf. En op zich is dat prima. Niks gezelliger dan onze mini die zich luid zingend door het huis beweegt. Maar er wordt wel veel onderhandeld over wanneer ‘haar’ muziek wordt gedraaid en wanneer ‘onze’ liedjes mogen opstaan – en jawel, het ouderpaar delft vaak het onderspit. Ik vraag me dan ook geregeld af of er naast herinterpretaties van kinderliedjes – à la Kapitein Winokio – geen muziek op maat van de allerkleinsten bestaat die het hele gezin écht kan bekoren. Melodieën die niet zozeer van haar zijn of van mij, maar waarvan we beiden evenveel genieten.
Dopamini’s
Ook al is het mijn partner en mij in de eerste plaats om muzikaal plezier te doen, het moge duidelijk zijn dat mijn queeste ook een pedagogisch belang dient. Verschillende bronnen stipuleren namelijk dat muziek goed is voor de ontwikkeling van kinderen. Wanneer ik te rade ga bij kinder- en jeugdpsychiater Winny Ang, bevestigt zij dat. Ang kreeg zelf de liefde voor muziek met de paplepel ingegoten en speelt al van kleins af piano. ‘Voor mij is die affiniteit met muziek iets vanzelfsprekends, wat ik hoop door te geven aan mijn eigen kinderen’, vertelt ze. Maar ze merkt ook in haar praktijk wat muziek met kinderen doet.
‘Ik ben, voor de duidelijkheid, geen muziektherapeut,’ zegt Ang, ‘maar er staat wel een piano in onze praktijk omdat muziek een mooie ingangspoort kan zijn bij kinderen, bijvoorbeeld wanneer taal niet evident is. Ik werk soms met kinderen die gevlucht zijn en dan kan het heel zinvol zijn om samen naar muziek te luisteren die betekenis heeft voor hen. Maar ook bij andere kinderen voer ik mijn gesprekken wel eens aan de piano zodat we kunnen communiceren via klanken. Zo’n instrument laat je toe om emoties op te roepen die je met woorden niet zomaar kan bereiken. We weten dat muziek zelfs invloed heeft als de baby nog in de buik zit, en we troosten kleine kindjes als vanzelf met wiegeliedjes. Mooie klanken zorgen voor een boost aan dopamine waardoor we een goed gevoel krijgen.’
Ang verwijst naar het onderzoek van de Nederlandse neuropsycholoog Erik Scherder. De hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Amsterdam hamert sinds jaar en dag op het belang van muziek voor het kinderbrein. Scherder bracht onder andere in kaart wat er met je hersenen gebeurt wanneer je in een koor zingt, wat lessen op de muziekschool doen, maar ook wat het simpelweg beluisteren van muziek doet met het kinderbrein. Hij toont aan dat muziekbeleving de aanmaak van nieuwe netwerken in de hersenen bevordert. Zijn conclusie in een notendop: muziek reduceert niet alleen stress en doet je bewegen, het scherpt ook je taalgevoel aan, je motoriek en cognitie gaan erop vooruit, en het scherpt je empathie aan. Win, win, win dus. Geen wonder dat Scherder al jaren een pleitbezorger is van meer muziek in het onderwijs.
Credibiliteit
Maar dat is nog geen antwoord op mijn zoektocht naar muziek die ik kan delen met mijn kind. Nadat ik een hele dag met een oorwurm van Minidisco in mijn hoofd zat, bel ik met muziekproducer Wouter Vander Veken. Hij is niet alleen het brein achter #LikeMe, Vander Veken is ook verantwoordelijk voor de nieuwe sound van K3. Evengoed werkt hij al vijftien jaar nauw samen met pianist Wim Mertens. ‘Ik merk dat veel ouders net als jij op zoek zijn naar een muzikale gemene deler met hun kind’, zegt hij. ‘Tijdens het eerste seizoen van #LikeMe hoorde ik vaak dat mensen blij waren dat er eindelijk muziek was die ze zelf ook graag opzetten in de auto. Maar smaken verschillen natuurlijk. Als je ziet wat de K3 Originals nu brengen, dan kun je niet ontkennen hoeveel métier en straffe muziek erachter zit. Je kunt niet twee uur lang de ene na de andere hit brengen als het gewoon gaat om een leuk melodietje en wat dansende meisjes.’
‘Ik merk dat veel ouders net als jij op zoek zijn naar een muzikale gemene deler met hun kind.’
Vander Veken vertelt hoe hij aan het Gentse conservatorium onder andere studeerde met leden van Balthazar en Amatorski. ‘Ik had het gevoel dat ik even credibel moest zijn als zij en heb tijd nodig gehad om te ontdekken dat ik graag heel verschillende dingen doe en allerlei genres bespeel. En uiteindelijk zie ik bij Wim Mertens hetzelfde gebeuren als bij K3: daar zit evengoed een nostalgisch publiek met een vinylplaat van After Virtue onder de arm, die ze kochten begin jaren negentig. Net zoals hij telkens opnieuw ontdekt wordt door jongere generaties. Wim heeft trouwens een even brede smaak als ik, dat hebben we met elkaar gemeen. (lacht)’
Akkoord, ik ben het cliché van de bakfiets-middenklasser, die weliswaar probleemloos meekeelt met Oya lélé, maar ik zoek zelf toch liever andere muzikale oorden op. Het feit blijft wel dat de meer uitdagende kindermuziek redelijk goed verstopt zit.
Niets tegen Samson
Enter Big Bang, het festival dat intussen al dertig jaar cultuurtempels omtovert tot muzikale speeltuinen voor de allerjongsten. Met hun nadruk op avontuur is dit misschien wel mijn place to be. Vorige week trokken we dus met het gezin naar de Antwerpse editie in De Singel – komend weekend staan ze in De Bijloke in Gent, en de rest van het jaar spelen ze over de hele wereld in steden als Kopenhagen, Lissabon en Vancouver.
Big Bang werd in 1995 opgericht onder de noemer Oorsmeer, door regisseur Wouter Van Looy. Hij duwt nog steeds aan de kar van Big Bang als artistiek leider van Zonzo Compagnie, de organisatie achter het festival. ‘Toen we begonnen, was het artistieke muzikale aanbod voor kinderen beperkt’, zegt hij.
‘Het is juist goed om een gezond evenwicht te voorzien tussen meezingers en een wat experimenteler aanbod.’
‘Ons eerste festival was een wilde gok. Veel mensen dachten dat geen enkele ouder zijn kind zou meenemen, maar de 2000 tickets waren dagen op voorhand al uitverkocht. Sindsdien blijven we inzetten op een breed scala van genres en muziektheater uit allerlei culturen, maar ook abstracte vormen van geluidskunst. Het is onze missie om kinderen in contact te brengen met de rijkdom van de muziekwereld. Daarnaast creëren we veel ruimte voor zelfexploratie: kinderen kunnen op verkenning door het hele gebouw om zelf overal van te proeven zonder dat alles voorgekauwd is. We nemen ons publiek heel serieus. Niet toevallig komen er ook volwassenen zonder kinderen naar Big Bang. De artiesten waarmee we werken, draaien evengoed mee op hoog niveau in het avondcircuit.’
Ook Van Looy heeft niets tegen de Samsons van deze wereld. Maar hij moet wel toegeven dat hij het jammer vindt dat een deel van het muzikale spectrum enigszins onzichtbaar blijft. ‘Studio 100 en consorten kunnen onder andere op aandacht rekenen van de openbare omroep, waardoor kleinere, speelse projecten er niet altijd tegen kunnen opboksen. En dat terwijl het juist goed is om een gezond evenwicht te voorzien tussen meezingers en een wat experimenteler aanbod.’
Privéconcert
Dat laatste is iets wat Winny Ang beaamt. ‘Herkenbare easylisteningmuziek heeft zeker zijn plaats, bijvoorbeeld om tot rust te komen. Ik heb zelf heel mooie herinneringen aan de musicals die ik zag als kind, terwijl er op dat genre soms wordt neergekeken. Maar ik denk dat het evengoed zinvol kan zijn om je kind op andere manieren te prikkelen, met muziek die wat avontuurlijker is of onbekende klanken aanbiedt.’
‘Het kan zinvol zijn om je kind te prikkelen met muziek die wat avontuurlijker is, of onbekende klanken aanbiedt.’
In De Singel in Antwerpen croste mijn eigen kleuter alvast uitgelaten door de gangen terwijl er een kinderfanfare speelde, woonde ze een privécelloconcert bij van muzikante Ceres Lauwers in een hoek van het gebouw, en trommelde ze enthousiast mee met een voorstelling voor éénplussers. Voor het echte concertwerk bleek ze nog net iets te klein, maar terwijl ze met haar vader naar huis fietste, trok ik nog even de zalen in.
In het prachtige Cloudbusting (6+) neemt muzikante Aline Goffin jong en oud via haar stem en fijnzinnige projecties mee naar de wereld van Kate Bush. En toen ik even later een hilarische Fulco Ottervanger de namiddag zag afsluiten door luidkeels ‘Mama, ik wil naar huis’ in de microfoon te krijsen, wist ik het wel zeker: al is mijn zoektocht nog niet ten einde, mijn dochter en ik zullen de komende jaren zeker muziek kunnen ontdekken waarop we allebei dol zijn. Gelukkig! Maar ik leg me er met evenveel liefde bij neer dat het bij ons thuis nog even zal duren voor er enkel muziek gedraaid wordt die helemaal past bij mijn grote-mensensmaak.
Big Bang
Op 16.11 in De Bijloke in Gent, bijloke.be
