WTF? Goethe keihard in your face, tijdens Fabuleus’ en DOX’ ‘Alleen de grootste nabijheid’

Het Leuvense jongerentheater Fabuleus en het Utrechtse dansgezelschap DOX slaan de handen in elkaar voor een originele enscenering van Johann Wolfgang Goethes Die Wahlverwandtschaften.

WTF? Dat was onze weinig vrolijke reactie tijdens de eerste scènes van Alleen de grootste nabijheid, de titel is een citaat uit Goethes boek dat aan de basis ligt van deze dansvoorstelling door acht jongeren. En die voorstelling begint op een he-mel-ter-gend schoolmeesterachtige en voorspelbare wijze. Goethe schreef het boek in 1808, zo krijgen we tijdens die openingsscène te horen. Google wordt erbij gehaald (we kunnen alles volgen dankzij projectie op de achterwand), er worden woorden opgezocht, vervolgens surfen de jongeren – allemaal achter enkele tafels gezeten rond het hagelwitte podium – naar de site van Fabuleus om dan éindelijk zelf de scène te betreden. Om daar vervolgens uit te leggen wie welke rol zal spelen. WTF? Sinds wanneer moet de inleiding deel uitmaken van de voorstelling? Waarom moet een (jeugd)voorstelling starten als een les?

Dit tenenkrullend irritante begin slaat alle energie plat. Het duurt dan ook even eer de jongeren de les terug tot een voorstelling weten om te buigen. Maar, warempel, dat lukt hen wonderwel. Na ‘de les’, beginnen de jongeren te lusteloos aan de choreografie. Of, zo lijkt het toch. Met hangende schouders en norse snoet haken ze stroef in en uit elkaar. WTF? Pas wanneer er eindelijk een beetje muziek weerklinkt en een van de dansers letterlijk de wat lamlendige sfeer van zich af danst, vangt de voorstelling een tweede adem. Oef.

Choreografen Ryan Djojokarso en Bram Jansen maakten het zichzelf moeilijk door met een van de meest complexe romans uit de literatuurgeschiedenis aan de slag te gaan. Een roman waar een liefdeshistorie tussen twee koppels enkel de basis vormt voor uitvoerige filosofische bespiegelingen over de eeuwigdurende strijd tussen de ratio en de emoties. En die strijd wordt slim in de structuur van de voorstelling gebouwd. Het begin is – zoals gezegd – haast beledigend rationeel en contrasteert daardoor fel met wat volgt. Kortom, die ‘WTF?’ wordt uitgelokt om de loutering nadien net nog een tikkeltje groter te maken. De jongeren ondernemen aanvankelijk een poging om het verhaal te ensceneren, personage per personage en hoofdstuk na hoofdstuk. Pas als ze dit laten varen – na een even grappige als benepen poging tot het spelen van ‘de moshutscène’ – breekt de ziel van de voorstelling los. Dan gebruiken ze hun personages vooral om zichzelf, hun jong zijn, hun getwijfel over hét grootste gevoel in het leven te exploreren. Al dansend. En die dans is heel strak, haast gestript van emoties. Het is intrigerende meetkunde op de scène. Die meetkunde moet het steeds vaker afleggen tegen de opspelende vlinders en vonken. En dan fascineert en ontroert deze Alleen de grootste nabijheid.

Pas dan geeft dit stuk zijn geheimen prijs. Dit is een atypische dansvoorstelling waarin de hoekige choreografie uiteindelijk een vertaling blijkt van hoe elke mens een hoekige persoonlijkheid is die zich vormt door te botsen, en te kussen. En soms wordt dat kussen botsen (en vice versa).

Alvorens de witte scène te verlaten, worden de computers nog een laatste keer aan het werk gezet. Gelukkig niet om een belerende recapitulatie door onze strot te rammen maar om een persoonlijke reflectie neer te schrijven. Een tekst die raakt, die voorbij Goethe gaat en Goethes inzicht tegelijkertijd uitademt. Een inzicht over hoe we de wereld soms niet begrijpen en er naar staren, met een welgemeende ‘WTF?’ op de lippen. Tot je wat langer en wat beter kijkt. Voorbij Goethe en voorbij schoolmeesterachtige uitschuivers.

Els Van Steenberghe