Waarom de Franse topkomiek Gad Elmaleh plots in het Engels ging spelen

Met Gad Elmaleh speelt donderdag een van de grootste Franstalige komieken van de laatste decennia in de Arenbergschouwburg. Alleen doet hij dat in het Engels. De cabaretier trok drie jaar geleden naar de VS om daar zijn geluk te beproeven, met succes.

Als de naam Gad Elmaleh je al iets zegt, is het wellicht omdat de man een relatie heeft gehad met Charlotte Casiraghi, de dochter van prinses Caroline van Monaco. Filmjunks herinneringen zich misschien zijn rollen in Hors de Prix en La Doublure of Coco, de film die hij in 2009 zelf regisseerde.

Maar Elmaleh – een Marokkaans-Franse jood die jaren in Montréal woonde – is vooral een komiek. Al op zijn vijfde staat hij bordjes vast te houden op het podium naast zijn vader, die zijn kost verdient als mimespeler. De kleine Gad wil zijn vader niet opvolgen, maar neemt wel veel van diens fysieke présence mee in zijn eerste onemanshows. Recensenten noemen hem ‘de man van elastiek’ en vergelijken hem met Jacques Tati, het brein achter de wild om zich heen gesticulerende Monsieur Hulot.

Vanaf zijn derde show L’autre c’est moi pakt Elmaleh het anders aan. Hij speelt niet langer personages in uitgewerkte sketches, maar gaat stand-uppen op z’n Amerikaans, met veel improvisatie en publieksinteractie. De persoon met wie hij wordt vergeleken heet niet langer Jacques Tati, maar Jerry Seinfeld. Pure observatiehumor dus, die 300.000 man naar de zalen lokt en 1,5 miljoen dvd’s over de toonbank laat gaan.

Met zijn volgende show, Papa est en haut, verkoopt Elmaleh in 2007 zeven weken na elkaar de Parijse concerttempel Olympia uit, om vervolgens nog eens zeven weken in het Palais des Sports te spelen. In hetzelfde jaar spreekt hij voor de Franse versie van Bee Movie de rol van… Jerry Seinfeld in. De twee ontmoeten elkaar tijdens de promotour voor het eerst en worden later vrienden. In 2013 is de Marokkaanse komiek te gast in Comedians in Cars Getting Coffee, Seinfelds onvolprezen webshow.

Vertellen over wapens

Niet alles wat Elmaleh onderneemt, wordt goed onthaald. In 2012 speelt hij een rol in de filmdraak Jack & Jill, die hem en de rest van de cast een Razzie Award oplevert, en werkt hij mee aan enkele slecht onthaalde spotjes voor een Franse bank. Drie jaar later duikt zijn Zwitserse bankrekening op in het SwissLeaks-onderzoek.

Rond die tijd beslist de komiek om zich te herbronnen. Hij verhuist naar de VS en begint zijn naar het Engels vertaalde materiaal te spelen in kleine clubs. ‘De stand-up is geboren in Amerika’, vertelt hij erover in Esquire. ‘Ik wilde mijn beroep uitoefenen in de bakermat van de comedy.’

De zet past ook perfect bij de comedian die Elmaleh op dat moment is. ‘In Frankrijk bouw je lang op, gebruik je je muziek, speel je met taal, dans je en vertel je daar ergens wat grapjes tussen. Amerikaanse stand-uppers staan op het podium en vertellen grappen, de ene na de andere. Amerikanen houden van efficiëntie.’

Eens over de plas gaat het dan ook meteen hard voor hem. Elmaleh, die eerder al in het Arabisch speelde, worstelt nauwelijks met de omschakeling naar het Engels. Meer zelfs, hij ziet de voordelen van humor in verschillende talen. ‘Over sommige dingen kan ik hier wel praten, maar in Frankrijk niet’, zegt hij in Esquire. ‘Ik heb een stukje over wapens – het is makkelijker om een wapen te kopen dan een appartement in Amerika, dus ik koop een wapen en ik heb het appartement meteen. Het is een absurde grap, maar ik kan ze nooit brengen in Frankrijk. De pers zou er meteen opspringen. Hier voel ik me vrij.’

Gebaren en mimiek

Bij zowat alle Amerikaanse talkshowhosts, van Jimmy Fallon tot Conan O’Brien, wordt Elmaleh, met zijn uitheemse en toch oer-Amerikaanse stand-up, met open armen ontvangen om zijn unieke verhaal te doen. Het bijna logische gevolg blijft niet uit: in 2017, nauwelijks twee jaar na zijn carrièreswitch, kondigt Netflix een special én een serie rond de komiek aan.

De eerste grap van de special American Dream vat het allemaal samen: ‘Sure, you’ve heard this story so many times about the man who moved to America with one dollar in his pocket … and he worked so hard and he made a fortune… I moved here with a fortune.’ De rest van de show staat bol van de strak getimede observaties op het Amerikaanse leven, met Elmaleh als Englishman – nu ja, Frenchman- in New York van dienst. Met grote gebaren en dito mimiek zet hij een veel te vriendelijke ober neer of windt hij zich op over klemtonen in Engelse woorden: ‘I don’t even know if you say ém-phasis or em-phá-sis. Or empha-sííís.’

Al sinds het begin van zijn carrière wordt Elmaleh overal waar hij komt gesteund door de Marokkaanse gemeenschap, maar met zijn Netflix-specials lokt hij een steeds diverser publiek, weet Mourad Bekkour, programmator in de Arenbergschouwburg en dus de man die de comedian naar Antwerpen haalde. Ook bij Franstaligen blijft hij populair, al ziet Bekkour zijn populariteit ook stijgen bij Vlamingen. ‘Als je kijkt naar wie de écht grote komieken zijn, zie je dat ze bijna allemaal een acteeropleiding hebben gehad. Ook bij Gad Elmaleh zie je dat: hij doet zoveel met zulke kleine gebaren. Dat maakt hem tot een van de beste comedians om live te zien.’