De twijfels van Han solo: ‘Mijn humor werkt beter als je het allemaal niet meer weet’

© Tom Bertels

Zijn alter ego Han solo wordt tien jaar, maar Han Coucke blijft zoeken en proberen alsof het elke dag zijn eerste optreden is, voor zichzelf en voor de rest van de Vlaamse comedy. ‘Iemand afbreken vind ik tof, maar ik wil het poëtisch doen.’

Maandagvoormiddag, twee weken voor de première van Jubilee. ‘Ze zijn op dit moment aan het decor bezig, vrijdag en zaterdag wordt het lichtplan opgebouwd.’

Han Coucke vertelt het alsof hij een boodschappenlijstje voorleest. ‘Vroeger was de aanloop naar die eerste voorstelling een stressy periode, nu nauwelijks nog. Ik vind een première niet zo belangrijk, of toch niet belangrijker dan andere voorstellingen. Elke show moet fris aanvoelen, een verandering moet altijd kunnen. Tijdens de speelreeks van de vorige show, Kloenke, waren er aanslagen in Parijs. Daarvoor heb ik mijn hele verhaal omgegooid. Dat kún je niet negeren, zeker niet als je bezig bent met wat ik bezig ben.

Waar Coucke mee bezig is, staat bij liefhebbers van de scherpere comedyvoorstelling bekend als Han solo. Couckes personage – geen typetje, maar daarover later meer – is een gefrustreerde schreeuwlelijk met een klein hartje, een bandana en een extreem kort afgescheurde jeansbroek.

De inspiratie voor zijn kostuum haalde hij bij de KSA’ers in Waregem, waar hij geboren en getogen is. ‘Dat waren stoere kerels die het haantje uithingen, maar droegen altijd zo’n kort broekje. Het maakte hen klein en kwetsbaar, het had bijna iets vrouwelijks. Voor mij geeft dat de kwetsbaarheid van Han solo aan, die anders enkel vanbinnen zou zitten.’

Filip Dewinter

Veel mensen zullen Han solo nog kennen als de eerste extreemrechtse comedian van Vlaanderen, het label waarmee Coucke hem tien jaar geleden lanceerde. Het was de periode waarin het Vlaams Belang hoogdagen beleefde én collega-komiek Youssef El Mousaoui zich profileerde als de eerste comedian met Marokkaanse roots. Een combinatie die Coucke triggerde.

‘Ik vond dat raar, jezelf discrimineren om reclame te maken. Han solo was mijn reactie daarop, zeker in een periode waarin je gemolesteerd was als je op het Vlaams Belang-congres ging optreden. Han solo werd een uitgewerkte laag bovenop mijn eigen persoon, en dat werkte goed. Ik herinner me een optreden met Filip Dewinter én iemand van de PVDA in de zaal. Ze hebben allebei smakelijk gelachen, maar elk om andere grappen.’

‘Ik heb alle comedians in dit land bleitend aan de lijn gehad. De meeste managers ook trouwens.’

Vandaag is Han solo allang niet meer extreemrechts, vertelt Coucke. Sinds het begin is hij opgeschoven naar het centrum, en tegenwoordig hangt hij zelfs linkse ideeën aan. ‘Dat zie je nu ook bij extreemrechtse partijen, dat ze zich de standpunten van oud links gaan toe-eigenen. Ze maken een enorme bocht, omdat ze het nu niet meer weten. Met enkel tegen de vreemdelingen te zijn, redden ze het ook niet meer, want wie tegen migranten is, stemt vandaag vlotter op N-VA.’

In je eerste show riep je veel, pakte je uit met vlijmscherpe oneliners. Hebben die dezelfde impact op je publiek, ondertussen vertrouwd met de ruwheid van sociale media, als tien jaar geleden?

HAN COUCKE: Bashen in quotes komt totaal niet meer over, merk ik. Bijgevolg is Han solo wat zachter geworden. Ik probeer nu redeneringen op te bouwen richting absurde standpunten, mensen mee te nemen in pakweg het idee dat Spanjaarden het grootste gevaar in Europa zijn, in die mate dat ze zichzelf na de voorstelling afvragen waarom ze daarin zijn meegegaan.

Iets of iemand afbreken kan nog wel, en ik vind het tof, maar ik wil het poëtisch doen. Iemand op een sokkel, zoals Emmanuel Macron in Jubilee, wil ik dan tot op het bot fileren, maar dan op zo’n manier dat het grotesk wordt en de mensen ervan genieten.

Han solo zou een goede populist zijn.

COUCKE: Dat heb ik ook van hem willen maken. Hij wil een revolutionair zijn, maar wie daarachter kijkt, ziet een gefrustreerde, eenzame jongen die weer bij zijn mama woont en zich een houding probeert te geven nu alles zo ingewikkeld is geworden.

Het extreemrechts dat Han solo ooit vertegenwoordigde, is nu onzichtbaar en zit onderhuids. Bijna niemand spreekt dat nog uit, want overal zie je een wijzend vingertje. Ineens weten we niet meer hoe we moeten omgaan met Zwarte Piet of met een getekende Afrikaanse man – ik ging bijna neger zeggen – op een affiche van een scoutsfuif. En dus is het ook aan Han solo om te twijfelen.

Tien jaar Han solo was voor mij een goede gelegenheid om na te denken over traditie. We onderhouden er veel zonder te weten waarom. Onlangs zei iemand op tv dat we Driekoningen vooral in stand moeten houden, want dat is blijkbaar een mooie traditie. Ik weet het niet. Is het een mooie traditie om anno 2018 voor jezelf te gaan schooien langs de deuren?

De twijfels van Han solo: 'Mijn humor werkt beter als je het allemaal niet meer weet'
© Tom Bertels

Maakt die onzekerheid Han solo minder interessant of net interessanter?

COUCKE: Interessanter. De thema’s die Han solo bespeelt, beslaan dagelijks de helft van de krant. Dit soort comedy had ik niet kunnen maken in de jaren 80, toen stabiliteit de norm was en CD&V jaren aan een stuk aan de macht was. Mijn shows werken beter wanneer het publiek het allemaal niet meer weet.

Terwijl Han solo de man lijkt te zijn die het allemaal niet meer weet. Meer zelfs, in Kloenke ging je regelmatig in discussie met het publiek over de beledigingen die je net daarvoor had gemaakt.

COUCKE: Tegenwoordig moet iedereen voor alles verantwoording afleggen. Op dat idee speel ik in door op voorhand verantwoording af te leggen voor ik iets zeg. Zo ben ik de reacties van het publiek voor, maar kan ik er tegelijk nog een schep bovenop doen.

Ziet u de zaken ooit zo ingewikkeld worden dat Han solo uitgepraat geraakt?

COUCKE: Misschien. Of ik zou van hem dan een échte revolutionair moeten maken die het systeem wil afschaffen. Je voelt nu al dat er stemmen opgaan die weleens een goede dictator aan de macht zouden willen zien en het hele politieke systeem van tafel willen vegen.

Vijf minuten geen lach

‘Ik herinner me een optreden met Filip Dewinter én iemand van de PVDA in de zaal. Ze hebben allebei smakelijk gelachen, maar elk om andere grappen.’

Toen Han Coucke nog geen Han solo was, speelde hij jarenlang jeugdtheater, onder meer bij NTGent, 4Hoog en Kopergietery. De ervaring, en af en toe een mentor als Raf Walschaerts van Kommil Foo, leerde hem verhalen te vertellen en voorstellingen op te bouwen. Die talenten bouwde hij uit in Gino Sancti, zijn ter ziele gegane cabaretduo met Frank Van Erum, dat in 2000 Humorologie won en in 2002 het Amsterdams Kleinkunst Festival. In de nasleep van die festivals maakte een ontmoeting met Bart Vanneste, alias Freddy De Vadder, van hem, nog voor hij Han solo was, Yoda, de coach van de Vlaamse comedy.

COUCKE: Op café vertelde hij me dat hij zijn typetje wilde laten vallen. Ik vond dat geen goed idee, Bart ís Freddy De Vadder. Samen hebben we Freddy weer uitgepuurd, het typetje werd een personage en hij zette mij ineens als regisseur op de affiche.

Er volgden workshops, masterclasses en regies voor William Boeva, Philippe Geubels, Steven Mahieu en Erhan Demirci. ‘Geen enkele theaterregisseur deed comedy en ik wist wat je kan doen met comedy op een groot podium. Ik hou van komieken die niet zomaar stand-uppen in het theater, maar echt spelen, iets extra’s doen met licht en geluid. Het is schoon dat je jezelf bent op en naast het podium, maar je mág ook raar doen, je mág ook onwaarheden vertellen. Doe toch iets met die vorm, mensen.

Wat is het eerste dat je doet wanneer je een nieuwe comedian coacht?

COUCKE: Eerst bekijken we het materiaal. Dat blijft de basis. Anders is de kans groot dat de voorstelling te veel uit mij komt, terwijl ik wil dat de comedian zelf zijn stijl ontwikkelt. Mijn belangrijkste taak, is vragen stellen, over elke mop en elk woord, totdat de komiek compleet in de knoop zit en alleen maar denkt: ik weet het niet, ik weet het niet, ik weet het niet. En op al die ik-weet-het-niets wil ik een antwoord.

Als Philippe Geubels het niet meer weet, belt hij wenend naar Han Coucke, schreef een krant ooit in een portret over hem.

COUCKE: Ik heb alle comedians in dit land bleitend aan de lijn gehad. De meeste managers ook trouwens. Dat is niet erg, het is net schoon dat ze dat uiten. Dan kan ik ze pas helpen. Mensen die dat doormaken, gaan op de première vaak door een muur en worden zo nog beter.

‘Ik hou van komieken die niet zomaar stand-uppen in het theater, maar echt spelen. Je mág ook raar doen, je mág ook onwaarheden vertellen.’

Philippe is geen triestige mens voor alle duidelijkheid, maar hij kon wel serieus in een dal zitten toen we aan zijn shows werkten. De druk op hem is ongelooflijk. Al zijn zalen zijn lang op voorhand uitverkocht, de Vlaamse pers staat in dikke rijen aan te schuiven, niet altijd met even goede intenties. En dan sta je daar, helemaal alleen, je afvragen of het wel goed is wat je doet. En dat geldt uiteraard ook voor mezelf en andere collega’s.

Als je een acteur vraagt wat het moeilijkste is in zijn vak, dan zal die zeggen: een monoloog spelen. Wel, comedians spelen een monoloog, die ze bovendien zelf hebben geschreven. Daarenboven heb je geen inkomen in de periode waarin je een voorstelling maakt.

Wij zijn allemaal zogenaamde eenmanszaken zonder een overheidstoelage. Het is dan een kwestie van kleine sets te spelen, te regisseren of andere zaken te doen, zolang je maar bezig blijft. Dat maakt dat je soms minder tijd hebt om aan je show te schrijven. Een vangnet is er niet.

En dan moet er nog gelachen worden.

COUCKE: Vooral de aandacht moet er zijn. In mijn show kan het best dat er vijf minuten niet gelachen wordt, maar dat er dan een geniaal gebulder volgt. Ik zeg het ook vaak op workshops: het gaat niet om het tempo waarin er gelachen wordt, het gaat om de sterkte van je scène.

Zie je, vanuit je perspectief als workshopgever, nog voldoende talent in de nieuwe generatie Vlaamse comedians?

COUCKE: Dat evolueert. Het ene jaar wat meer, het andere jaar wat minder. Vrouwen vinden die comedy willen doen, blijft dan weer een probleem. Je hoort bij het publiek ook dat de nieuwe generatie allemaal dezelfde comedy brengt over dezelfde dingen. Ze volgen allemaal de Angelsaksische stijl, terwijl ik het net schoon vind dat de Vlaamse comedy ondefinieerbaar is.

De twijfels van Han solo: 'Mijn humor werkt beter als je het allemaal niet meer weet'
© Tom Bertels

We zijn zowel beïnvloed door het Nederlandse cabaret, de Franse clownerie als de Engelse stand-up. Wouter Deprez, Alex Agnew en Wim Helsen zijn tegelijk opgekomen, maar niemand van die generatie zit in elkaars vaarwater. Daarom vind ik het goed dat er ook initiatieven zijn voor allrounders, zoals de Radio 2 Humorklas, waar ik als workshopgever en coach aan meewerk.

Nokia’s

Han solo kan alles worden, maar ook Han Coucke kan nog veel kanten op. Volgend jaar gaat hij met Griet Dobbelaere toeren als Han en Grietje. Ze kennen elkaar al lang, hij is peter van haar kind. De twee willen ‘powercabaret’ maken, waarin alle zekerheden wegvallen. ‘Alleen is maar alleen. Met iemand anders, een vrouw dan nog, kan ik meer spelen. Ik zie gigantisch veel mogelijkheden.’

Heb je ooit een eindejaarsconference overwogen?

COUCKE: Ja. Politiek interesseert mij enorm, al weet ik niet of ik het als Han solo moet doen. Het lijkt me sowieso tof, ook al is het maar één keer, maar dan beenhard.

Niet alleen de politieke interesse is er, ook de maatschappelijke kennis om een figuur als Han solo te onderbuik te laten vertolken. Wat heeft 10 jaar Han solo je geleerd over de Vlaming?

COUCKE: Er is veel veranderd en niet veel veranderd. Misschien wel het opvallendste verschil, is dat ik tijdens mijn eerste tournee het publiek moest waarschuwen om hun gsm uit te zetten omdat ik overal Nokia-ringtones hoor. Nu pik ik de gsm’ers nog veel gemakkelijker uit, omdat ze voor mijn neus zitten te chatten.

Han solo speelt Jubilee vanaf 20 januari in heel Vlaanderen. Alle zalen en data vindt u hier.

De dvd van Han solo’s vorige show Kloenke ligt sinds kort in de winkel.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content