Here Is A Peanut Shaped Like A Bird: ode aan René Magritte

‘In Amerika vindt men dat iemand zoals ik zijn plaats moet kennen,’ zegt Jimmie Durham. Gelukkig lapt bijna-legende Durham een standpunt als dit aan zijn mocassin.

Het nootje in de vorm van een vogel is een bescheiden installatie van Cherokeekunstenaar Jimmie Durham (71). Een klein roodborstje zit rustig op een tak in een zelfgemaakt kooitje. Onder zijn pootjes: een paneel met een afbeelding van een idyllische hemel. Boven zijn dichtgetimmerde dakje: een pijl en een aanduiding die zegt dat we niet naar een vogel kijken maar naar een nootje in de vorm van een vogel. Inderdaad, dat klinkt net als Magritte en zijn Ceci n’est pas une pipe, en dat is geen toeval, want Durham verwijst wel vaker naar het werk van de surrealistische Belg. Maar wat vooral opvalt aan A Peanut Shaped Like a Bird is de speelse en tedere poëzie rondom een object dat al met al maar een nootje is (in de vorm van een vogel).

Het werk is aanzienlijk softer dan vele andere installaties, maar het is ontwapenend, en dat is toch een fundamentele eigenschap van de naar Europa uitgeweken native american. In het MuHKA is een overzicht van start gegaan dat licht werpt op de verschillende creatieve periodes van Durham. Zo maakte hij een tijdlang sculpturen met dierenschedels, maar daar hield hij mee op omdat hij vond dat hij te dicht aanleunde bij het cliché van de primitieve kunstenaar. Als ouwe getrouwe van Documenta – Durham is ook nu weer van de partij op het Duitse kunstgebeuren – schiep hij ooit het ensemble Approach in Love and Fear. Een knoestige Jezus met een bloedrode penis maakt er deel van uit. Ook te zien is een met veertjes bedekte, rode onderbroek van Pocahontas, een gestenigde koelkast getiteld St. Frigo en een wat popperige jongen die verstopt zit in een grijze afvoerbuis.

Humor en Durham zijn als twee handen op een met vuurwater gevulde buik, maar ondanks de fun ademt Durhams werk ook iets dieps uit – we zouden zelfs zeggen: iets tragisch. Ook onmiskenbaar is de blijvende kracht van het werk. Jimmie Durham mag dan een krasse zeventiger zijn, artistiek opdrogen doet hij in elk geval niet.

Els Fiers