Zora Del Buono’s ‘De Maarschalk’: de familiegeschiedenis van een salonsocialiste

De wereldgeschiedenis bonkte op de deuren van de Italiaanse villa van Zora del Buono. Haar kleindochter pende het bijzondere familieverhaal gretig neer.

1944. De grote partizanenleider maarschalk Josip Broz Tito komt dineren in de villa van Zora en Pietro Del Buono. De zelfverklaarde communiste Zora, die Slavische roots heeft, siddert van trots, ook al heeft ze het bezoek grotendeels aan haar man Pietro te danken. Als radioloog heeft die Tito ooit onderzocht en zijn inspanningen om de verzetsheld gezond te houden, zijn niet vergeten Tito is hier om de partizanen in Bari een hart onder de riem steken. Dra zullen de geallieerden Rome bevrijden en zal de dictatuur van Mussolini vallen.

De Tweede Wereldoorlog heeft Zora’s familie compleet verscheurd. Haar broer Nino koos de kant van Mussolini en ging met veel enthousiasme in Abessinië vechten, waar de fascisten dwars tegen alle internationale afspraken in gifgas gebruikten om het huidige Ethiopië op de knieën te krijgen. Zelf wilde Zora zich aansluiten bij de partizanen, maar daar stak Pietro een stokje voor. Zijn vrouw mag dan wel een linkse furie zijn, hij heeft haar nodig om het huishouden en de dokterspraktijk in goede banen te leiden. En eerlijk is eerlijk: Zora is op haar best als salonsocialiste. Ze geniet van haar rijkdom en haar opulente villa, die ze zelf heeft ontworpen. Dwepen met Gramsci is niet verboden, geld uitdelen aan de armen ook niet, maar met een Carcano-geweer door de bossen hossen, neen, dat past een dame van adel niet.

Dat beseft Zora stiekem zelf wel. Ze moet trouwens een oogje op haar drie zonen houden. Die moeten volgens Pietro allemaal dokter worden en de juiste huwelijkspartner kiezen. Niet dat ze overloopt van moederinstinct. Haar oudste zoon Davide haat ze zelfs, louter omdat hij bestaat – zonder kinderen was ze een vrije vrouw geweest die haar fortuin naar eigen goeddunken kon spenderen. Daarenboven wil ze geen schoondochters in haar villa. Zij en zij alleen is de vrouw des huizes.

De vraag is dan ook wie hier de echte maarschalk is? In het Duits laat de Zwitserse schrijfster Zora del Buono – inderdaad, de kleindochter van het hoofdpersonage – , er geen twijfel over bestaan: de militaire titel Marschallin verwijst naar haar soms tirannieke oma Zora.

De tweede vraag – hoe getrouw heeft Del Buono de familiegeschiedenis neergepend? – doet weinig ter zake. De maarschalk wekt zo veel leeshonger op dat elke twijfel over het waarheidsgehalte van tafel wordt geveegd. Als Del Buono’s vertelmotor op toeren komt, word je meegevoerd langs de kronkelpaden van de Zuid-Italiaanse oorlogsgeschiedenis en ervaar je hoe wereldrampen zelfs de stevigste familiebanden aan flarden kunnen schieten. De prachtige epiloog is de kroon op deze gulle roman die je nu al mag inpakken voor een tripje richting Italiaanse zon.