Limonov van Emmanuel Carrère
Meet Edward Limonov: een klootzak en een held, een levende tegenstelling zoals je ze enkel in Rusland vindt en in Emmanuel Carrères bekroonde schelmenroman.
Limonov
Emmanuel Carrère, De Bezige Bij Antwerpen
(originele titel: Limonov)
416 blz., € 19,95.
Info: www.mindthebook.be
Sleutelzin: De waarheid, lieve Editsjka, knoop het goed in je oren, is dat mensen lafaards zijn, smeerlappen, en dat ze je gaan vermoorden als je zelf niet als eerste toeslaat.
Straatboef in een onbetekenende stad in Oekraïne, jonge god van de literaire underground in Moskou, clochard en hoer in New York, rebelse poëet in Parijs, verdwaasde soldaat in de Balkanoorlog, politiek gevangene en geweigerde presidentskandidaat: er zijn weinig mensen die tegelijkertijd zo veel geweest zijn in de zucht van een leven of die zo veel tegenstellingen met elkaar vervlochten zonder compleet gek te worden. Edward Limonov was en overleefde het allemaal. Als kind in een tweekamerflat in een grijze Sovjetblok in Kharkov – hij heette toen nog Savenko – las hij Jules Verne en Alexandre Dumas en droomde hij van een leven dat op z’n minst de colofon van de geschiedenis zou halen. Zijn vader was een trouwe Sovjetman en zijn moeder een vrouw van steen die hem erop wees dat het in het leven ging om eten of gegeten worden. Limonov zou zich niet laten opvreten. Hij zou van zich afbijten, zich laten opmerken. Als smeerlap of als held, dat maakte hem op zich niet zo veel uit.
Het was die bijna romantische heldendrang die de Franse schrijver Emmanuel Carrère ertoe aanzette om een boek over Limonov te schrijven. Carrère had Limonov rakelings ontmoet in de jaren tachtig toen hij literaire roem genoot in Parijs en zichzelf de Johnny Rotten van de literatuur noemde. Hij zag hem twintig jaar later heel onverwacht terug in Moskou, op een stille herdenking van de dramatisch afgelopen gijzeling in het Dubrovkatheater. Limonov was op dat moment de charismatische leider van de Nationaal-Bolsjewistische partij, zijn volgelingen heetten nasbols en waren jongeren die zowel dweepten met punksymbolen als met Doc Martens en swastika’s van sikkels en hamers. Hij was dus nog steeds de ongrijpbare, subversieve en controversiële persoon die hij altijd was geweest. Maar Carrère begon hem na een tijd – hij werkte meer dan vier jaar aan het boek – ook te zien als een van de tragische zonen van het uiteengespatte Sovjetrijk. Limonov groeide zowel op in de herinnering aan de twee miljoen Russische doden van de Tweede Wereldoorlog als in de negatie van de evenveel doden die Stalin maakte. Melancholie tekende het bloed dat door zijn aderen stroomde. Met meesterlijke klasse verbindt Carrère de wilde levenssprongen van Limonov met de al even wilde en tragische geschiedenis van de Sovjetunie, de Balkan en het Westen.
Aan de drie types schrijvers die hij zelf in Limonov onderscheidt – schrijvers die verhalen verzinnen, die hun eigen leven verhalen en die hun visie op de wereld verwoorden – voegt hij dan ook eigenhandig een vierde ondersoort toe: schrijvers die hun eigen visie op de wereld verwoorden via hun eigen leven en het leven van anderen. Terwijl hij het buitenissige leven van Limonov tegenover zijn eigen minder buitenissige leven plaatst, poogt hij tegelijkertijd het bordeel van contradicties te doorgronden dat Rusland na de Sovjetunie is geworden. Het maakt Limonov even monsterlijk en magnifiek als zijn hoofdpersonage. De Prix Renaudot is niet onverdiend.
Tine Hens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier