Julian Barnes schrijft bijzonder scherp en spits over de liefde die doet lijden in ‘Het enige verhaal’

Julian Barnes heeft een keigoeie roman geschreven over die ene grote liefde die iedereen meemaakt en die je tekent voor de rest van je leven.

Paul is negentien. Hij heeft zijn eerste jaar universiteit achter de rug en brengt de zomermaanden thuis bij zijn ouders door, in een doods dorp op zo’n vijfentwintig kilometer van Londen. Ga eens tennissen, raadt zijn moeder hem aan, en wanneer hij in de lokale club een dubbel met Susan speelt, en dat de dagen nadien nog een paar keer doet, gebeurt het onoverkomelijk onverwachte: ze worden verliefd. Op zich geen probleem, natuurlijk, ware het niet dat Susan achtenveertig is en de moeder van twee dochters die bijna net zo oud zijn als Paul.

Centrale zin: Zou u liever meer liefhebben en meer lijden, of minder liefhebben en minder lijden?

In Het enige verhaal kijkt Paul vijftig jaar na de feiten terug op die verliefdheid die bepalend is geweest voor zijn leven. Niet dat Susan als een Britse Mrs. Robinson Paul inwijdt in de geneugten van de wilde seks, want met haar man Gordon heeft ze in geen twintig jaar nog seks gehad. Susan is in feite net zo onervaren als Paul. Terwijl Gordon zijn roes ligt uit te slapen na het nuttigen van zijn dagelijkse ‘kannen en kruiken’, waarbij hij lente-uitjes knabbelt en af en toe een boer laat, ontvangt Susan Paul in haar kuise nachtjapon, gelegen in haar smalle eenpersoonsbed.

‘Ik probeer u geen verhaal te verkopen’, richt Paul zich tot de lezer. ‘Ik probeer u de waarheid te vertellen’, en dat is moeilijker dan het op het eerste gezicht lijkt. Net zoals in het zeven jaar geleden verschenen Alsof het voorbij is heeft Barnes in zijn nieuwe roman het geheugen als onderwerp genomen, en dat blijkt bijzonder selectief te zijn. Of zijn herinneringen uiteindelijk de positieve of de negatieve kant opgaan, weet Paul niet. Wat hij wel weet, is hoe hij zich zijn relatie met Susan wenst te herinneren: fris en onschuldig, zoals die was toen ze elkaar nog maar pas kenden, toen Susan hem ‘mijn schone jongeling’ noemde en hij zich afvroeg of die kleine groene knoopjes van haar tennistenue ook echt opengingen.

Julian Barnes schrijft bijzonder scherp en spits over de liefde die doet lijden in 'Het enige verhaal'

Maar zo is het niet gebleven, vertelt Paul al na een paar bladzijden. Hun relatie heeft slechts een jaar of tien standgehouden. Toen ze twee jaar samen waren, kochten ze een huis in Londen. Susan raakte aan de alcohol en hoe meer die haar in zijn ban kreeg, hoe verder ze verwijderd raakte van Paul. Het koppel kende alleen nog verdrietige seks, seks die een zoete sherrysmaak nalaat in de mond en een emotionele leegte in het lijf. Het enige verhaal is daardoor een melancholische roman geworden, over een man die zijn grote liefde op zijn dertigste al achter de rug heeft en er de rest van zijn leven alleen nog maar op kon terugblikken. Barnes versterkt dat gevoel door bijna ongemerkt van een ik-verteller over te stappen op een jij-verhaal, om te eindigen met een hij-vertelstandpunt. Hoewel Paul doorheen het hele boek aan het woord blijft, zie je hem afscheid nemen van zijn verleden.

Barnes schrijft bijzonder scherp en spits. Tijdens het lezen zie je hem bij wijze van spreken aan zijn schrijftafel zitten. De rug Brits recht, een pen in de hand en voor zich uit starend met een fijne glimlach op de lippen, tevreden over de scène die hij net op papier heeft gezet. En terecht, want Het enige verhaal gaat psychologisch heel diep. ‘Zou u liever meer liefhebben en meer lijden, of minder liefhebben en minder lijden?’ luidt de openingszin van het boek. Het is, zoals hij er zelf aan toevoegt, in feite de enige vraag die echt telt in het leven.

Het enige verhaal

Julian Barnes, Atlas Contact, 280 blz., 19,99 euro.

Julian Barnes

Samen met Ian McEwan en Martin Amis behoort Julian Barnes (°1946) tot wat men over het Kanaal de golden generation is gaan noemen, schrijvers die debuteerden eind jaren zeventig en die nog steeds de letteren domineren (al geldt dat laatste voor Amis misschien net iets minder). Barnes brak door met Flauberts papegaai (1984), waarin hij zijn francofilie botvierde, en bevestigde zijn faam met het bijzonder grappige en vernuftige Een geschiedenis van de wereld in 10 oe hoofdstuk (1989).

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content