Jon McGregor maakt taalstoornis tastbaar voor de lezer in ‘Het Woord Voor Rood’

Roderik Six
Roderik Six Journalist voor Knack

Jon McGregor reist van het witte Antarctica naar het blanco van de geest. Of hoe je met sprakeloze personages toch kunt stunten met taal.

Er is een storm op komst. Dat baart Robert ‘Doc’ Wright weinig zorgen. Hij heeft al dertig expedities naar Antarctica op zijn cv staan en de twee jonge wetenschappers die hij begeleidt, Luke en Thomas, zijn dan misschien jong, hij heeft hen goed getraind. Zij denken waarschijnlijk dat hij overdrijft met zijn strikte protocollen. Doc hamert graag op veiligheid: zorg dat de accu’s van je portofoons opgeladen zijn, controleer je sneeuwscooters grondig, vul je rugzakken met water en energierepen, want dit is een ongenadig gebied.

Maar zodra de sneeuwstorm over de ijsvlakte raast, loopt het mis. Het drietal raakt van elkaar gescheiden en te midden van de witte chaos voelt Doc plots een scherpe pijn in zijn achterhoofd. Heeft iemand hem nu met een harpoen geraakt? Met een bovenmenselijke inspanning raakt hij nog op de basis zijn geest blijkt besmet met witheid. Hij raakt amper nog uit zijn woorden en kan via de radio geen noodoproep lanceren. Wanneer hij bij zinnen komt, ligt hij in een ziekenhuis in Santiago, met zijn bezorgde vrouw Anna aan zijn zijde.

Jon McGregor maakt taalstoornis tastbaar voor de lezer in 'Het Woord Voor Rood'

Het is dan toch gebeurd, denkt Anna. Jarenlang heeft ze doodsangsten uitgestaan. Maar ze kon haar man niet verbieden om zijn levenswerk te voltooien, ook al bleef hij soms maanden van huis. Ze had er zich bij neergelegd. Zij voedde hun kinderen alleen op, bouwde daarnaast nog een academische carrière uit, nam af en toe, als het bed te koud werd, een minnaar.

Nu is haar held verschrompeld tot een sprakeloze lappenpop. In de komende maanden zal Anna optreden als mantelzorger, een zware taak, temeer omdat Doc zijn hulpeloosheid niet wil aanvaarden. En boven alle dagelijkse besognes zweeft het juridische zwaard van Damocles: wat is er precies fout gegaan op Antarctica, en treft Doc schuld?

In zijn nawoord verwijst de Britse schrijver Jon McGregor dankbaar naar zijn gesubsidieerde reis naar Antarctica en naar alle artsen en logopedisten die hem wegwijs hebben gemaakt in het woordeloze doolhof van afasie. Zowel de scènes op de Zuidpool als het revalidatieproces van Doc zijn net door die research zeer geloofwaardig, en McGregor heeft genoeg talent in huis om de taalstoornis van Doc ook voor de lezer tastbaar te maken – de centrale zin hiernaast is maar een van de vele slimme voorbeelden.

Net daarom is het jammer dat McGregors roman urgentie mist, en dat hij iets te graag met zijn technische kennis pronkt. De detailzucht staat de ontwikkeling van zijn personages en zijn verhaal soms in de weg. Maar dat euvel maakt hij ruimschoots goed met een ontroerend eindspel waarin de sprakelozen alsnog beeldend hun verhaal brengen.

Het woord voor rood

Jon McGregor, Nieuw Amsterdam (oorspronkelijke titel: Lean Fall Stand), 272 blz., 21,99 euro.

Jon McGregor

Jon McGregor (°1976) is geboren op Bermuda, maar groeide op in het Verenigd Koninkrijk. Op zijn 26e was hij met zijn debuut If Nobody Speaks of Remarkable Things de jongste genomineerde voor de Booker Prize ooit. Sindsdien is hij vaste klant in het prijzencircus. Zelfs de honden (2010) en Reservoir 13 (2017) gelden als moderne klassiekers.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content