Een Klein Detail
Een soldaat en een onderzoeker, gescheiden door een woestijn van geweld: Adania Shibli distilleert een messcherp verhaal uit een eeuwigdurend conflict.
De Palestijnen noemen het ‘de Catastrofe’, de zegevierende Israëli’s verkiezen de term ‘Onafhankelijkheidsoorlog’ om de oorlog van 1948 aan te duiden – zoals steeds buigt de taal zich naar de wensen van overwinnaars en verliezers.
Een jaar later, in de zomer van 1949, maakt een naamloze Israëlische legercommandant in de Negevwoestijn jacht op resterende Arabieren. Het zijn, volgens het promopraatje, verderfelijke bedoeïenen die hun beesten vrij laten grazen en zo het Joods pionierswerk bemoeilijken. Deze dorre woestijn zal door het hard labeur van de kolonisten veranderen in een bloeiende oase, in vruchtbare landbouwgrond die de kersvers gestichte staat Israël zal voeden. Met die propaganda vuurt hij zijn soldaten aan, die in de blakende hitte kampementen bouwen, loopgraven delven en patrouille lopen.
Enig probleem: er is geen vijand. De Arabieren hebben de streek verlaten en zoekacties leveren enkel fata morgana’s op. Tot ze bij een bron een paar herders ontdekken. Officieel is er sprake van een vuurgevecht, officieel zijn ook een paar kamelen gesneuveld, maar naar de ware toedracht blijft het raden. De enige overlevende is een meisje dat als krijgsgevangene in de kampkeuken wordt tewerkgesteld. Een jonge vrouw die als oorlogsbuit tussen hitsige soldaten wordt gedropt – het drama is pijnlijk voorspelbaar.
Decennia later zal een Palestijnse onderzoekster – die ook naamloos blijft – zich vastbijten in het incident. Ze wil koste wat het kost de waarheid achterhalen maar de Israëlische overheid blijft liever karig met details. Alleen al de militaire archieven bezoeken blijkt als Palestijnse een haast onmogelijke taak. Met een vals paspoort omzeilt ze checkpoint na checkpoint en op gevaar voor eigen leven bluft ze zich kibboetsen en nederzettingen binnen. Zal de woestijn haar geheim prijsgeven?
Met Een klein detail haalde de Palestijnse schrijfster en journaliste Adania Shibli in 2021 terecht de longlist van de International Booker Prize. Vooral haar kille, methodische stijl maakt indruk. Het is geen toeval dat J.M. Coetzee haar roman bewierookt: Een klein detail doet vaak denken aan diens Wachten op de barbaren, nog zo’n boek waarin personages vermorzeld worden door zinloos geweld.
Shibli bezondigt zich niet aan dramatiek en weigert partij te kiezen in een schijnbaar eeuwigdurend conflict. Ze focust zich op de waanzin van de oorlog, en kijkt met het oog van een sluipschutter naar twee anonieme zielen die door een landschap van pijn dolen. Nog maar eens bewijst Shibli dat geen enkele oorlog winnaars kent.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
