De oplossing voor veel problemen zit in een klein beestje, een kreeftje met name.
Emeritus professor Patrick Sorgeloos is zowat de grondlegger én de sterkhouder van het onderzoek naar de Artemia salina, het pekelkreeftje. In zijn lange loopbaan heeft hij in meer dan zeventig landen projecten opgezet om beestjes als voedingsbron te kweken. Dieter Honoré – hij is de zoon van een schoolvriend van Sorgeloos – schetst in zijn boek Pekel een mooi beeld van de drijfveren van Sorgeloos en zijn vrouw Magda, die instond voor de opvang en begeleiding van honderden gaststudenten.
Is dat piepkleine beestje – ongeveer één centimeter – al die moeite waard?
Dieter Honoré:Het verschaft – als ‘babyvoeding’ bij de vis- en gambakweek – in arme landen werk aan miljoenen mensen. Opmerkelijk: wanneer het kreeftenembryo uit 4000 cellen bestaat en de omstandigheden niet ideaal zijn, bijvoorbeeld omdat het te koud wordt, stopt iedere verdere ontwikkeling en gaat het over in een zogenaamde levenloze diapauze. Het wordt een cyste die vele decennia later weer tot leven kan worden gewekt.
‘Professor Sorgeloos, 75 ondertussen, is nu vol van het idee dat pekelkreeftjes ook perfect zijn voor menselijke consumptie.’
Leuk, maar wat hebben we eraan?
Honoré: Meer dan je zou denken. Als we erin slagen dat mechanisme te ontsluieren, kunnen we dat misschien ook op kankercellen toepassen. Het grote probleem was dat het DNA van het kreeftje uitlezen moeilijk verliep omdat het beestje al zo oud is, zeker vijf miljoen jaar. Maar recent is dat gelukt en heeft men het gen verantwoordelijk is voor die diapauze kunnen lokaliseren. Een toepassing in de kankerbehandeling is er nog lang niet, maar er wordt aan gewerkt.
Een thema in je boek is het verschil tussen kunst en wetenschap. Hoe reëel is dat?
Honoré: De kunstenaar en de wetenschapper zijn even creatief en associatief bezig, alleen moet de wetenschapper nadien een strenge methode volgen en de kunstenaar niet. Een mooi voorbeeld van Patrick Sorgeloos’ creativiteit is hoe hij net zo makkelijk oplossingen voor praktische moeilijkheden bedenkt. In Vietnam rees het probleem dat de op het water drijvende cysten makkelijk wegwaaiden. Met de lokale boeren bedacht hij een systeem in bamboe om dat tegen te gaan. Momenteel is hij vol van het idee dat die kreeftjes ook perfect zijn voor menselijke consumptie. Hij is inmiddels 75, maar reist nog de wereld rond om mensen ervan te overtuigen om ze als vleesvervangers in te zetten, in een artemiakebab bijvoorbeeld.
Pekel – De schrijver, de professor en het kreeftje dat de wereld veranderde ****
