Drie Vragen aan Kris Van Steenberge: ‘Stilte maakt mensen kapot’

Emoties dienen geuit en besproken te worden, toont Kris Van Steenberge in zijn nieuwe roman. Anders gaan ze woekeren en stollen, tot de onvermijdelijke uitbarsting.

Op aanraden van zijn advocate noteert twintiger Raphaël in de gevangenis hoe zijn jonge leven is verlopen en hoe dat tot de verschrikkelijke misdaad heeft geleid waarvoor hij nu door zijn medegevangenen wordt veracht. Het begon allemaal met de dood van zijn tweejarige broertje, dat door zijn toedoen verongelukte. Daarna volgden het woekerende schuldgevoel, de overmatige zorg voor zijn zusje Helena en uiteindelijk de geweldsexplosie. In Pechstrook schetst Kris Van Steenberge, die eerder al het bekroonde Woesten schreef, een uitmuntend psychologisch portret van een man die door intergenerationeel geweld voorbestemd leek om te ontsporen. Was Raphaëls liefde voor zijn zus wel gezond, en waarom hangt hem een levenslange straf boven het hoofd?

Het grote thema van uw roman lijkt schuld te zijn en hoe die mensen uiteindelijk onderuithaalt?

Kris Van Steenberge: Absoluut. ‘Wanneer heeft mijn vader me uitgegomd?’ vraagt Raphaël zich meerdere keren af, en hij weet wanneer dat gebeurde, nadat hij onoplettend was en zijn broertje ongewild de dood injoeg. Het gewicht van de schuld die hij daarover voelt, is enorm, net zoals de stilte die eromheen hangt trouwens. Ik heb dat fenomeen gethematiseerd omdat ik het ook zelf aan het werk gezien heb, in mijn carrière als leerkracht en opvoeder. Ik heb heel vaak gemerkt hoe die stilte mensen kapotmaakt. Het is zoveel beter om luid te roepen en te tieren.

Zie je daar geen verbetering in? Mensen worden vandaag toch vaker aangezet om te praten over wat hen kwelt?

Van Steenberge: Er zijn alleszins veel meer waakhonden actief dan vroeger, zowel binnen het onderwijs als in de media, die ouders en jongeren beïnvloeden en hen aanzetten om niet alles op te kroppen. Dat is positief, maar tegelijkertijd worden we geconfronteerd met een nieuwe stilte, doordat jongeren weggezogen worden in hun scherm. Ik merk dat jongeren in de leeftijdscategorie van mijn dochter van vijftien eenzaam zijn en in stilte lijden. Zij vluchten dan in TikTok en YouTube en prutsen verder in hun allenigheid. Of het vandaag zoveel beter is dan vroeger weet ik niet, het is vooral anders.

En dus maken we verhalen van ons leven waarbij we de gaten in de plot zorgvuldig dichtpleisteren, zoals u opmerkt in het boek?

Van Steenberge: Ik ben aan het einde van mijn carrière in het onderwijs. Terugblikkend heb ik, zoals iedereen wellicht, de neiging om mijn aandeel in het verleden rooskleuriger te zien dan het in werkelijkheid was. De musical die ik ooit maakte met tweehonderd man en die opgevoerd werd in het cultureel centrum van Lier lijkt dan opeens een internationale productie die doorging in het Antwerpse Sportpaleis. Het is des mensen, denk ik dan, net zoals het stilletjes wegplamuren van onze wat minder fraaie kantjes.