Drie vragen aan Chris De Stoop: ‘We zien vaak niet wat er is, maar wat we willen zien’

Zeven jaar geleden ging de historische Damiaanhoeve in vlammen op. Chris De Stoop vertelt het verhaal van de hoeve, haar bewoners en het mismeesterde landschap eromheen.

In 1993 maakte Chris De Stoop voor Knack een reportage over de overstroming van de Limburgse Maas. Hij bezocht toen in het gehucht Heppeneert de eeuwenoude Damiaanhoeve, en interviewde bewoner Bert Bohnen. Een paar jaar geleden kreeg De Stoop een berichtje van Bert. Hij zei dat de hoeve in 2018 was afgebrand, zijn vrouw Gerty was omgekomen en vroeg of hij erover mocht vertellen. Het leidde tot De Damiaanhoeve, waarin vakman De Stoop op zijn bekende nuchtere en kalme wijze het verhaal doet van Bert, Gerty en hun hoeve, van de grindindustrie die het oude landschap van de Maasuiterwaarden vernietigt, en van het halve jaar dat Bert ervan verdacht werd zijn huis zelf in brand te hebben gestoken.

‘Je laaft je aan de verhalen. Je leeft in de verhalen’, lezen we in je nieuwe boek. ‘Je bent de verhalen die je meekrijgt en doorgeeft.’ Is dat de reden waarom je schrijft?

Chris De Stoop: Ik schrijf verhalende non-fictie en heb altijd erg in de kracht van verhalen geloofd. Geen vrijblijvende verhalen, maar waargebeurde verhalen met een kloppend hart en een breder blikveld. Voor dit boek was ik gefascineerd door het verhaal van de historische Damiaanhoeve en van Gerty die daar zo gruwelijk vermoord is. Ze was een pracht van een vrouw volgens iedereen die haar kende, een toegewijde leerkracht, erg geëngageerd ook, iemand die vooral gelukkig wilde zijn door anderen gelukkig te maken.

Verhalen die ingebed zijn in de geschiedenis, de traditie en een bepaalde plek ook. Hoe belangrijk is die context voor jou?

De Stoop: Die bepaalt voor een stuk onze identiteit. De oude boerderij en de polder waar ik opgegroeid ben, hebben mij mee gemaakt tot wie ik ben. Voor Gerty’s gezin is dat die eeuwenoude Damiaanhoeve in die traditionele, vruchtbare uiterwaarden die nu leeggebaggerd worden om het grind eruit te halen. Het zijn unieke, magische plekken die een ankerpunt zijn voor verhalen, een referentie voor een gemeenschap. Velen kijken nu door een toeristische bril naar het land, maar het landschap heeft meerdere lagen van betekenis die we weer moeten leren zien.

Maar dat is niet altijd makkelijk. Net zoals politie en justitie rotsvast geloofden in de schuld van Bert, zijn we niet altijd op zoek naar de waarheid maar naar het meest plausibele verhaal. Lijden we van nature aan tunneldenken?

De Stoop: Waarheidsvinding is inderdaad ook een kwestie van perspectief en perceptie. Tunneldenken betekent dat je alleen meeneemt wat past bij jouw mening en het andere negeert. Het is de belangrijkste reden waarom volgens hoogleraar Ton Derksen zo’n vijf procent van de gevangenen onschuldig vastzit. Maar in deze gepolariseerde tijden rukt tunneldenken ook op in ons dagelijks leven. Logaritmen schotelen ons voor wat in onze bubbel past. We zien vaak niet wat er is, maar wat we willen zien.