Claudia Durastanti’s ‘De vreemdelinge’: een verslag van een leven in spreidstand

Claudia Durastanti reist door haar familiegeschiedenis en komt thuis met een antropologische analyse van een verknipte jeugd.

Een verslag van een leven in spreidstand: zo kun je Claudia Durastanti’s De vreemdelinge, een bijzondere mengeling van autobiografie, essay en fictie, samenvatten. Durastanti heeft de dubbele Amerikaans-Italiaanse nationaliteit en pendelde in haar jeugd tussen Brooklyn en een Zuid-Italiaans dorpje. Ze woont in het land van de horenden, terwijl haar ouders doof zijn. Zij wil iets van het leven maken en ontsnappen aan de armoede, haar ouders vinden het prima om te lummelen, schulden te maken en hun weinige inkomsten te vergokken.

Als ze zich eenmaal heeft opgewerkt en een schrijversbestaan almaar dichter komt, beseft ze dat je je niet zomaar kunt loswrikken van je verleden. Zelfs al beschik je plots over een aanvaardbaar inkomen, de armoede blijft in je sudderen. Voor wie in zijn kinderjaren overleefde op voedselbonnen, zijn tafelmanieren in een chic restaurant niet vanzelfsprekend. Wanneer Durastanti een zalm naar binnen schrokt, merkt haar hoofdredacteur op dat ze eet als een armoezaaier. ‘Anorexie was in jouw tienerjaren waarschijnlijk niet aan de orde’, voegt hij er cynisch aan toe.

Buitenstaanders zijn misschien gedoemd tot eenzaamheid maar ze beschikken wel over een scherpe blik: van een afstandje kun je alles beter analyseren dan midden in het gewoel. Het is geen toeval dat Durastanti antropologie gaat studeren. Op die manier kan ze haar bizarre familiegeschiedenis onder de microscoop leggen en nadien de data interpreteren in bondige essays. De vreemdelinge vergt daarom ook een inspanning: aanvankelijk begrijp je niet waarom Durastanti zo droog haar stamboom beschrijft. Wat moet je met al die rare histories over achterneven en dolgedraaide tantes? Waarom presenteert ze twee tegenstrijdige verhalen over hoe haar ouders elkaar hebben ontmoet? Vanwaar de kilheid als ze het over haar bedelende moeder heeft?

Het tweede, essayistische deel is een openbaring. Pagina na pagina graaft Durastanti de diepere gezinslagen af, waarbij ze zichzelf niet spaart en sporadisch donkere humor bovenhaalt. Zo doet haar oom haar moeder elk jaar een walkman cadeau, niet het meest praktische geschenk voor een dove maar hoe wrang grappig ook, Durastanti ziet het als een gebaar van liefde – haar oom hoopt dat zijn zus op een dag zal genezen.

Ook laat ze zien hoe eentonig een doof bestaan kan zijn. Zo hebben haar ouders moeite met ironie omdat ze de subtiele klankkleur van een dubbele bodem niet kunnen oppikken. Haar vader begrijpt overigens het concept fictie niet. Voor hem is Scarface een documentaire en The Exorcist een religieuze reportage.

Durastanti biedt een inkijk in een stille wereld, en de vele knappe vondsten in De vreemdelinge doen je vaak verwonderd opkijken van het blad.