184 jaar Lewis Carroll: hij die zijn (kleine) volk leerde lezen

© Sasha Goldberger

“Alice in Wonderland”-auteur Lewis Carroll wordt 184 jaar. Zijn wonderlijke boek doet – letterlijk – tot de verbeelding spreken, maar wordt ook gezien als basis van de moderne jeugdliteratuur. ‘Volwassenen moeten hun leven omgooien, niet kinderen.’

Meisje volgt konijn, meisje valt in bodemloze put en meisje belandt in een hele andere wereld. Het lijkt wel het verhaal van een stomdronken puber die een excuus zoekt voor haar late thuiskomst na een nachtje uitgaan in de Carré. Het is echter de premisse van één van de belangrijkste werken in de jeugdliteratuur. Ontelbare generaties kinderen groeiden op met “Alice’s Adventures in Wonderland”, kortweg “Alice in Wonderland”. Charles Lutwidge Dodgson, beter bekend onder het pseudoniem Lewis Carroll, schreef het verhaal voor het dochtertje van een vriend, Alice Pleasance Liddell.

‘Het boek weerspiegelt de obsessie van volwassenen voor punctualiteit en precisie’, duidt professor in de literatuur Gert Buelens van de Universiteit Gent. ‘Het toont hoe hard en autoritair volwassenen kunnen zijn. Denk aan de Hartenkoningin: ‘Off with their heads!’‘ Daar tegenover staat het lieve meisje Alice. In de literatuur wordt Lewis Carroll bestempeld als basis van de hedendaagse jeugdliteratuur. Hij die zijn (kleine) volk leerde lezen.

Gekwelde volwassenen

Humor en fantasie. Dat zijn de primaire waarden die Carroll gebruikte voor zijn wereldbekende boek. In tegenstelling tot de vaak moraliserende evangelische verhalen die kinderen ten tijde Carroll koortsachtig te slikken kregen, heeft “Alice in Wonderland” niet meteen een duidelijke moraal. Professor Buelens verwijst door naar een website die meer informatie biedt: ‘Het boek viert het kunnen van kinderen om dingen in te beelden en te geloven. De nadruk ligt op de vreugde van een kindertijd en kinderlijke fantasie.’

Lewis Carroll, hij die zijn (kleine) volk leerde lezen.

‘Carroll bedacht exact wat nodig was,’ gaat het verder, ‘een natuurlijk en aantrekkelijk personage die de uitdaging van een vreemde en wonderlijke wereld aangaat. Een gekweld konijn, formeel gekleed, duidt dat het volwassenen zijn die hun leven moeten omgooien, niet de kinderen.’

Net omdat het boek geen expliciete moraal heeft, kreeg Carrolls verhaal doorheen de jaren telkens weer een andere interpretatie. Dat stelt professor Will Brooker van de Kingston University of London ook vast in zijn boek “Alice’s Adventures: Lewis Carroll in Popular Culture”. Vanaf 1930 begonnen mensen te denken dat er wel een diepere betekenis moest zijn achter het vrolijk nonsensverhaal dat Carroll uit zijn pen schreef. ‘In de jaren dertig was er de psychoanalyse, in de jaren zestig de psychedelica, en in de jaren negentig de pedofilie’, vertelt Brooker.

Van drugsverslaafde tot pedofiel

Mensen uit de zestiger jaren namen aan dat Lewis Carroll op drugs leefde, omdat zijn “Alice in Wonderland” hen wel erg deed denken aan hun eigen ervaringen met LSD en cannabis. ‘Ze dachten dat hij hun taal sprak’, vertelt professor Brooker. Veel kunnen we hen dan ook niet kwalijk nemen. Een wit konijn dat spreekt, een gestoorde hoedenmaker en voedsel dat je doet groeien en krimpen: je zou voor minder iemand als junk bestempelen.

‘Wanneer in de jaren negentig het thema pedofilie steeds meer in de aandacht komt, lijkt ook Carrolls relatie met de twintig jaar jongere Alice Liddell een andere invulling te krijgen’, vertelt professor Brooker.

Een wit konijn dat spreekt, een gestoorde hoedenmaker en voedsel dat je doet groeien en krimpen: je zou voor minder iemand als junk bestempelen.

Ook niet geheel onterecht, leert ons de syllabus Engelse Letterkunde van professor Gert Buelens: ondanks het leeftijdsverschil zou Lewis Carroll zijn muze Alice Pleasance Liddell ten huwelijk gevraagd hebben, meteen ook de reden dat de moeder van het meisje het contact tussen de twee verbrak. ‘Deze verschillende interpretaties hebben meer te maken met de ideeën van die tijd dan met die van het Victoriaanse kinderverhaal’, concludeert professor Brooker alsnog.

Hoe je het ook draait of keert: wanneer Alice in haar Wonderland terecht komt, zijn we allemaal een tikkeltje jaloers. Is het nu op de wereld waaraan zij wel kan ontsnappen, op haar spacecake avant la lettre of op haar pratend wit konijn in maatpak. Je kan veel zoeken achter een verhaal, maar soms is het beter gewoon te lezen, zonder de Werenfried Witse van de literatuur te willen zijn. Of hoe Alice het zelf zo wondelijk stelt: ‘It’s no use going back to yesterday, because I was a different person then.’

Jorik Leemans

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content