Na enkele jaren in tragische modus gaat François Ozon met Potiche opnieuw de komische toer op. De Franse wonderboy over zijn feministische farce met Catherine Deneuve als pronkvrouwtje met politieke plannen. ‘Zolang mij niet verweten wordt dat ik telkens dezelfde film maak, vind ik alles goed.’
‘Niet dat ik dringend een hit wilde scoren’, verzekert François Ozon (42) ons. ‘Maar na de tegenvallende resultaten van Angel, Ricky en Le refuge kon ik een commerciële opsteker goed gebruiken.’ Met die meevaller doelt de Parijse rasfilmer op Potiche, zijn twaalfde langspeler in evenveel jaar tijd. Met zijn luchtige toon, subversieve humor en grandes vedettes als Catherine Deneuve en Gérard Depardieu heeft deze zwierige pastiche namelijk alles om minstens even goed te scoren als zijn musical 8 Femmes (2002), nog steeds zijn grootste succes.
In Potiche, dat net als 8 Femmes losjes gebaseerd is op een Franse boulevardkomedie uit de jaren 70, trekt diva Catherine Deneuve het mantelpakje aan van Suzanne Pujol. Zij is een bourgeois moederkloek die haar amoureuze en professionele ambities allang heeft opgeborgen en tevreden lijkt met een leven aan de haard. Tenminste: tot Suzanne ontdekt dat haar vent haar aan de lopende band bedriegt, ze door de stakende arbeiders van diens paraplufabriek tot ‘Président-diécteur général’ wordt gepromoveerd en vervolgens besluit het ook in de politiek te wagen, tot horreur van burgemeester én voormalige vlam Gérard Depardieu.
Verwacht een verrassend actuele retrokomedie, waarin Gallische girl power, kleurrijke kitsch en sociale satire hand in hand gaan – oftewel: een flamboyante crowdpleaser waarin Ozon zich, na de tristesse van 5×2 (2004), Le temps qui reste (2005), Angel (2007), Ricky (2009) en Le refuge (2009), eindelijk nog eens van zijn vrolijkste kant toont. ‘Ik had behoefte aan iets luchtigers’, analyseert Ozon. ‘Een strategie zit daar niet achter. Het is niet zo dat ik om de twee tragedies absoluut een komedie moet maken. Ik volg mijn instinct en vertel de verhalen die in mijn hart en hoofd zitten.’
Na de vliegende baby uit ‘Ricky’ en het zwangerschapsdrama ‘Le refuge’ zei je me: ‘Ik kan onderhand geen baby’s meer zien.’
François Ozon: (Lacht) En toch zit er opnieuw een zwanger personage in Potiche. In de sequel zit ik dus wéér met koters opgescheept. Neen, ernstig. Ik vond de boulevardkomedie waarop de film is gebaseerd erg geestig en wilde die eigenlijk al verfilmen vóór 8 Femmes. Alleen vond ik lange tijd niet de juiste invalshoek om hem te moderniseren. Toen ik in 2007 de presidentiële verkiezingscampagne tussen Sarkozy en Segolène Royal volgde, kreeg het stuk plots een heel andere en actuele dimensie. Vandaar dat ik die campagne als satirische achtergrond voor de film gebruik. Van de originele tekst schiet niet veel meer over.
Catherine Deneuve speelt een pronkechtgenote die de politiek in gaat, een personage waarvoor je dus de inspiratie haalde bij Ségolène Royal. Waarom precies?
Ozon: Omdat ik absoluut iets wilde zeggen over de Franse politiek, die helaas opnieuw bol staat van het seksisme en het conservatisme, zowel aan de rechter- als de linkerzijde trouwens. Daarom heb ik verschillende politieke slogans uit de vorige kiescampagne in de dialogen verwerkt. Sarkozy’s woorden ‘Travailler plus pour gagner plus’ bijvoorbeeld. Bovendien vond ik het geestig om Deneuve te casten als brave, volgzame pronkechtgenote. Nu kun je veel over Catherine beweren, maar een brave, volgzame pronkechtgenote is ze in geen geval. (Lacht)
Deneuve was je eerste keuze neem ik aan?
Ozon: Zij was mijn enige keuze. Ik had een geraffineerde en bekende ster nodig die totaal niet het imago van een pronkechtgenote heeft en die er ook niets mee inzit om met haar eigen reputatie te spelen. Als Catherine geen ‘ja’ had gezegd, weet ik zelfs niet of ik de film wel had gemaakt.
Dat andere monstre sacré – Gérard Depardieu – speelt haar grote liefde annex politieke rivaal.
Ozon: (Lacht) Ah, Gérard. Ik ben dol op hem. Hij kent nooit zijn tekst, loopt constant te kankeren over de filmindustrie, heeft boulemie en trekt zich allang geen bal meer aan van hoe hij eruitziet. Tegelijk ken ik geen enkele acteur die zo instinctief op dingen reageert, zoveel présence en elegantie heeft en zo veelzijdig is als hij. Hij is een genie. Met Catherine heeft hij zich als vanouds trouwens rot geamuseerd.
Net als ‘Angel’ is ‘Potiche’ in Waals-Brabant gedraaid. Heb je een speciale band met België?
Ozon: Ik had een seventieslook nodig en aangezien België nu eenmaal een beetje achterop ligt… Neen, grapje. Ik wilde bakstenen huizen en een grote, alleenstaande fabriek, omdat de locaties authentiek moesten aanvoelen. Die gebouwen vind je veel vaker in België dan in Frankrijk, waar je bijna geen architectuur uit de jaren 70 meer vindt. Bovendien zijn de afstanden in België veel kleiner, wat tijd en geld bespaart. Je hebt hier trouwens ook superprofessionele equipes. Tachtig procent van mijn filmploeg was Belgisch, net als alle arbeiders die in de film figureren.
Had je bij die seventieslook bepaalde referentiefilms in gedachten?
Ozon: Niets concreets. In zekere zin is het een satire op al die onnozele, Franse komedies uit de jaren 70. Ik ben opgegroeid met de slapstickfarces van Louis de Funès en Bourvil, en hoewel de meeste rotslecht zijn, houd ik er leuke herinneringen aan over. Dat warme gevoel van nostalgie wilde ik graag in Potiche stoppen, maar dan in een verpakking die hopelijk een stuk gestileerder, subtieler en smaakvoller is. (Lacht)
Je knipoogt ook naar Jacques Demy’s ‘Les parapluies de Cherbourg’ uit 1964, nota bene de doorbraakfilm van Deneuve.
Ozon: Klopt. Die paraplufabriek zat ook al in het blijspel, maar door Deneuve kun je natuurlijk niet anders dan aan Jacques Demy denken. We hebben het paraplumotief daarom wat uitgebreid om meer met Deneuves persona en verleden te kunnen spelen.
‘Potiche’ is een politieke satire vermomd als boulevardkomedie, zoals je wel vaker genreconventies dooreenhaalt.
Ozon: (Knikt) Ik houd van de rijkdom van cinema. Ik houd ervan om komedie met melodrama te mengen en om realistische emoties uit te beelden binnen de meest artificiële contexten. Potiche is een theatrale farce boordevol kleuren, karikaturen en andere kunstgrepen. Maar tegelijk gaat het om échte fabrieken, échte arbeiders en échte personages met wie je je kunt identificeren. Het is een constante evenwichtsoefening tussen echt en nep, tussen realiteit en kunstmatigheid. Dat deden mijn favoriete regisseurs vroeger ook, en dan denk ik aan Rainer Werner Fassbinder, Douglas Sirk en Alfred Hitchcock. Bovendien houd ik ervan om risico’s te nemen, met alle gevolgen van dien. Sommigen zullen een sociaal drama met een vliegende baby (Ozon doelt op ‘Ricky’; nvdr.) compleet belachelijk vinden – wat hun goed recht is. Anderen zullen zeggen: ‘Het is Dumbo meets de Dardennes. Zoiets heb ik nooit eerder gezien.’ Zolang men mij maar niet verwijt dat ik telkens opnieuw dezelfde film maak, vind ik alles best.
Door Dave Mestdach
‘De Franse politiek is een seksistisch en conservatief bolwerk geworden.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
